Brein: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
JMK (besprekings | bydraes)
kyk ook
JMK (besprekings | bydraes)
kNo edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:User-FastFission-brain.gif|frame|regs|[[Magnetiese resonansie tomografie]]se opname van die menslike brein]]
 
Die '''brein''' (ook bekend as '''harsings''') in gewerwelde diere vorm die middelpunt van die [[senuweestelsel]]. Dit bestaan ook uit 'n groot aantal [[senuweesel]]le en ander [[sel (biologie)|selle]] wat 'n ondersteunende rol speel. Die brein koördineer, beheer en reguleer verskillende funksies en liggaamsprosesse van 'n organisme. Daar word ook 'n aantal [[hormoon|hormone]] in die brein vervaardig. Die mens se brein word as uniek beskou. Dit stel die mens in staat tot gevorderde probleemoplossing benewens verbeelding-, taal- en spraakvermoëns.<ref name="hybw">{{cite web|last1=Freudenrich |first1=Craig |last2=Boyd |first2=Robynne |title=How Your Brain Works |url= https://science.howstuffworks.com/life/inside-the-mind/human-brain/brain.htm | date= 2017 |website= HowStuffWorks |accessdate=15 November 2017}}</ref> Wetenskaplike studie van die brein word [[neurowetenskap]] of [[neurobiologie]] genoem.
 
==Funksies==
Lyn 39:
Die brein word meestal in die [[kop]], bo-aan die [[werwelkolom]], van die dier aangetref waar die meeste van die sintuie geleë is waarmee die dier kontak met die buitewêreld maak. Dit wil voorkom asof die [[Brontosaurus]] twee stelle breine gehad het, waarvan die een aan die onderkant van die werwelkolom geleë was. Die doel daarvan was waarskynlik om die vertragings van die seine deur die neklangse seinoordrag van hierdie groot dier te verminder.
 
Die menslike brein neem 'n [[inhoud|volume]] van ongeveer 1.6 [[liter]] in beslag en het 'n gewig van tussen 1 en 1.,5 [[kilogram]].
 
Die brein is van die bloed in die liggaam geskei om te verseker dat vreemde stowwe nie in die verkeerde konsentrasies in die brein beland en skade aanrig nie. Hierdie bloed-brein skerm maak dit moeilik om medisyne te ontwikkel wat tot die brein kan deurdring.
 
Alhoewel die brein geheel en al uit senuweeselle bestaan bevat hulle geen pynreseptors nie. Sommige breinoperasies vind plaas terwyl die pasiënt by sy volle bewussyn is sonder dat die persoon enige pyn ervaar. Daar word wel plaaslike verdowing toegepas om die skedeldak te kan verwyder maar die brein word self nie verdoof nie. Gewasse op die brein word dan ook meestal eers opgemerk wanneer daar 'n verlies in liggaamsfunsksiesliggaamsfunksies plaasvind en nie deurdat die pasiënt die druk van die gewas op die harsingsweefsel voel nie.
 
Die brein kan ook nie alle stowwe wat tipies in die liggaam as brandstof dien gebruik nie. Slegs [[glukose]] dien normaalweg as brandstof vir die brein. Die menslike brein bestaan uit die [[grootbrein]], die [[kleinbrein]] of die cerebellum en die [[harsingstam]].
 
== Geslagsverskille ==
By mense is daar 'n klein verskil tussen die breine van mans en vrouensvroue. Tydens die sestiger en sewentigerjare is bevind dat die [[hipothalamus]] klein verskille tussen die [[geslag]]te toon. Daar is verskille in die grootte van die cellichamen, in die [[sinaps]]e self asook ten opsigte van die aantal sinapse teenwoordig. Hierdie ontdekking het daartoe gelei dat meer studies gedoen is om die verskille tussen mans en vrouensvroue se breine te verstaan. Dit blyk dat mans se breine gemiddeld 10% groter is as dié van vroue. Vroue het egter op sekere plekke in die brein meer senuweeselle as mans.
 
Daar word gespekuleer dat die verskille waarskynlik in die oertyd ontstaan het met mans wat moes jag en vrouensvroue wat hoofsaaklik kinders versorg het. Daar bestaan ook spekulasie dat mans 'n beter gevoel vir rigting het as vrouensvroue en met minder woorde kan kommunikeer vanweë die vroeëre vereistes waaraan jagters moes voldoen (m.a.w. daar nie gesellig geklets kan word tydens die jag nie), terwyl dieselfde geld vir vrouensvroue se organisasievermoëns.
 
== Lys van breinsiektes ==