Afrikaans: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Wysigings deur 41.13.224.238 teruggerol na laaste weergawe deur Krotoa
Etiket: Terugrol
+ Kaart vir die VSA & Prente
Lyn 101:
Die [[erkenning van Afrikaans]] as amptelike taal, naas Engels, vind plaas in 1925. Volgens wet 9 van 1925 is Afrikaans toe aan Nederlands gelykgestel, maar in die praktyk het die ondersteuners van [[D.F. Malan]] Nederlands op 'n despotiese manier met Afrikaans vervang.<ref>J.J. le Roux: Handleiding in het Afrikaans voor Nederlanders. Amsterdam: S.L. van Looy. 1921. bl. 4.</ref>
 
Afrikaans het sinoniem geword met [[nasionalisme]]. Afrikaans as kultuurtaal is beskou as die produk van nasionalisme;<ref>F.A. Ponelis: "Standaardafrikaans in oorgang." V.N. Webb (red.), Afrikaans ná Apartheid. Pretoria. J.L. van Schaik. 1992, bl.69-9069–90.</ref> of as 'n uitingsvorm van nasionalisme.<ref>J.du P. Scholtz: Wording en Ontwikkeling van Afrikaans. Kaapstad: Tafelberg uitgewers. 1980. bl. 9.</ref> Die Afrikaners het immers oor 'n reeds gevestigde kultuurtaal beskik (Nederlands) wat doelbewus vervang moes word met 'n ander kultuurtaal (Afrikaans).
 
Die ondersteuners van D.F. Malan wou nie alleen 'n wig inslaan tussen Afrikaans en Nederlands nie, maar ook 'n wig tussen die Afrikaners en die Kleurlinge. [[J.B.M. Hertzog]] het juis gewaarsku dat Malan die verkeerde pad volg. Vir Hertzog was Nederlands die kultuurtaal van die Afrikaner en het Hertzog die Kleurlinggemeenskap ook beskou as deel van die Afrikaners. Malan het gewen. Hy het die kleurlinge tot nie-blankes laat verklaar en hulle uit 'blanke' dorpe en stede laat verwyder. Uiteindelik het juis hierdie rassisme die taal skade berokken. Afrikaans het 'apartheidstaal' geword, 'n simbool van die onderdrukking van die gekleurde helfte van sy eie sprekers.
Lyn 109:
=== Afrikaans na 1994 ===
[[Lêer:South Africa 2001 linguistic distribution of white people map.svg|duimnael|Verspreiding van Afrikaans versus Engels as huistaal onder [[Blanke Suid-Afrikaners]].
{{columns-list|2|
{{legend|#2166ac|87,5–100% Afrikaans}}
{{legendsleutel|#4393c32166ac|75–8787,55–100% Afrikaans}}
{{legendsleutel|#92c5de4393c3|6275–87,5–755% Afrikaans}}
{{legendsleutel|#d1e5f092c5de|50–6262,55–75% Afrikaans}}
{{legendsleutel|#fddbc7d1e5f0|50–62,5% EngelsAfrikaans}}
{{legendsleutel|#f4a582fddbc7|6250–62,5–755% Engels}}
{{legendsleutel|#d6604df4a582|75–8762,55–75% Engels}}
{{legendsleutel|#b2182bd6604d|8775–87,5–1005% Engels}}]]
{{legendsleutel|#2166acb2182b|87,5–100% AfrikaansEngels}}}}]]
[[Lêer:Pretoriase kunsmuseum 1.jpg|duimnael|Tweetalige teken in Afrikaans en [[Suid-Ndebele]] by die [[Pretoriase Kunsmuseum]]]]
Die grondwet van 1909 het bepaal dat Nederlands en Engels die amptelike tale van die land was. In 1925 is Afrikaans aan Nederlands gelykgestel. Die grondwet van 1961 het Afrikaans en Engels as amptelike tale erken, maar bevestig dat Afrikaans en Nederlands sinonieme was. Volgens die grondwet van 1983 was slegs Afrikaans en Engels die amptelike tale van die land. Die grondwet van 1996 het elf amptelike tale erken waarvan Afrikaans een is.
 
Line 129 ⟶ 131:
Selfs wat die digkuns betref, verkoop plaaslike digwerke in Engels so swak dat byna geen plaaslike uitgewer dit meer wil verkoop nie; maar Afrikaanse werke floreer. Afrikaanse boeke word deesdae ook deur buitelandse uitgewers soos PRH, Macmillan, Oxford en Pearson uitgegee. 'n Verdere pluspunt is die meer ruimte in die Afrikaanse pers en mediasteun wat aan (plaaslike) Afrikaanse boeke toegestaan word, sodat die Afrikaanse skrywer meer blootstelling as dié van 'n plaaslike Engelse skrywer geniet.<ref name="Malan" /> Statistiek volgens PASA (Uitgewersvereniging van Suid-Afrika) se ''Annual book publishing industry survey'' toon vanaf 2009 tot 2015 het die totale verkope van Afrikaanse boeke op ongeveer 2 miljoen per jaar konstant
gebly en die aantal nuwe Afrikaanse titels het van 832 tot 890 vermeerder. Die aantal titels van Afrikaanse boeke in druk het toegeneem van 5&nbsp;000 tot 8&nbsp;500 en die totale omset van Afrikaanse boeke het van R190&nbsp;miljoen tot R237&nbsp;miljoen gestyg — ’n toename van ongeveer 25%. Daarteenoor het die verkope van boeke in ander tale (hoofsaaklik in Engels) tussen 2009 en 2015 van 1,88&nbsp;miljoen eksemplare na 1,74&nbsp;miljoen eksemplare afgeneem.<ref name="Malan" />
Die bloei in die verkope van Afrikaanse boeke kan ten dele toegeskryf word aan die verswakkende rand en [[Brexit]], met die gevolglike vergrotende prysverskil tussen ingevoerde en plaaslike boeke. Daar bestaan ook 'n getroue leserspublikum by die Afrikaanse uitgewers wat by die Engelse uitgewers van plaaslike boeke ontbreek. Verder vertoon die Afrikaanse boeke se voorkoms beter as die ingevoerde boeke in Engels wat dikwels goedkoop op swak papier gedruk, onleesbaar klein geset en sommer net aanmekaar vasgelym word.<ref name="Malan">[http://web.archive.org/web/20170919192128/https://www.westerncape.gov.za/assets/departments/cultural-affairs-sport/librarian_march_april_2017_0.pdf Malan, M. 2017. Die Afrikaanse boek se toekoms lyk rooskleurig. ''Kaapse bibliotekaris'' 61(2):12-1512–15.]</ref>
 
Uit die skatting van 2007 blyk dat Engels (as onderrigtaal) nie 'n groot invloed uitoefen op Afrikaanssprekende kinders se huistaalgebruik nie. Dit blyk verder ook dat baie minder bruin Afrikaanssprekers na Engels oorskakel, as wat aanvanklik vermoed was.
Line 136 ⟶ 138:
=== Afrikaans in Suider-Afrika ===
[[Lêer:South Africa 2011 Afrikaans speakers proportion map.svg|duimnael|Suid-Afrikaanse provinsies met 'n meerderheid Afrikaanstaliges in 2011. Daar is ook groot Afrikaanse gemeenskappe in die ander provinsies.
{{columns-list|2|
{{clear}}{{Kolomme2
{{sleutel|#EDF8E9|0–20%}}
|Kolom1=
{{legendsleutel|#EDF8E9BAE4B3|0–2020–40%}}
{{legendsleutel|#BAE4B374C476|20–4040–60%}}
{{legendsleutel|#74C47631A354|40–6060–80%}}
{{legendsleutel|#006D2C|80–100%}}}}]]
|Kolom2=
{{legend|#31A354|60–80%}}
{{legend|#006D2C|80–100%}}}}
]]
[[Lêer:South Africa 2011 Afrikaans speakers density map.svg|duimnael|Geografiese verspreiding van Afrikaans in Suid-Afrika volgens bevolkingsdigtheid per vierkante kilometer in 2011.
{{columns-list|2|
{{clear}}
{{sleutel|#ffffcc|&lt;1/km²}}
{{Kolomme2
{{sleutel|#ffeda0|1–3/km²}}
|Kolom1=
{{legendsleutel|#ffffccfed976|&lt;1 3–10/km²}}
{{legendsleutel|#ffeda0feb24c|1–3 10–30/km²}}
{{legendsleutel|#fed976fd8d3c|3–10 30–100/km²}}
{{legendsleutel|#feb24cfc4e2a|10–30 100–300/km²}}
{{legendsleutel|#fd8d3ce31a1c|30–100 300–1000/km²}}
{{legendsleutel|#bc0026|1000–3000 /km²}}
|Kolom2=
{{legendsleutel|#fc4e2a800026|100–300 &gt;3000/km²}}}}]]
[[Lêer:Distribution of Afrikaans in Namibia.png|duimnael|Verspreiding van Afrikaans in Namibië. (2001-sensus)]]
{{legend|#e31a1c|300–1000 /km²}}
[[Lêer:Afrikaans ETN15USC2000 SpreadPHS.svg|duimnael|HoofverspreidingVerspreiding van Afrikaans. in die Verenigde State (2000-sensus)]]
{{legend|#bc0026|1000–3000 /km²}}
[[Lêer:Afrikaans ETN15 Spread.svg|duimnael|Hoofverspreiding van Afrikaans]]
{{legend|#800026|&gt;3000 /km²}}}}
]]
[[Lêer:Distribution of Afrikaans in Namibia.png|duimnael|Verspreiding van Afrikaans in Namibië.]]
[[Lêer:Afrikaans ETN15 Spread.svg|duimnael|Hoofverspreiding van Afrikaans.]]
 
Daar is onlangs nuwe skattings (gegrond op ''SA Satistics 2010 mid-year estimates'') uitgereik wat toon dat Afrikaans as huistaal oor die afgelope drie jaar veranderinge ondergaan het. Die getal mense wat Afrikaans tuis gebruik, het van omtrent 6,44 miljoen in 2007 tot omtrent 6,49 miljoen in 2010 gestyg (Namibië inkluis).
 
Line 198 ⟶ 193:
=== Afrikaans as Afrikataal ===
Hoewel Afrikaans as 'n Germaanse taal geklassifiseer word, kan dit op grond van ruimtelike gebruik as 'n Afrikataal bestempel word. In Afrika word daar 'n reeks tale gepraat, wat nie aan mekaar verwant is nie. In die sin kan enige ''taal van Afrika'' as sinoniem met ''Afrikataal'' beskou word.
Verdere redes sluit in:<ref>Ponelis, F.A. : "Inleiding tot die Afrikaanse taalkunde." Botha/Ponelis/Combrink/Odendal (Reds.), Ruimtelike klassifikasie. Kaapstad. Academica. 1989, bl.26-2726–27.</ref>
* Die taal dra die naam van die vasteland.
* Gedurende sy ontwikkeling het Afrikaans redelik baie woorde uit ander Afrikatale, soos Khoekhoens en die [[Bantoetale]], ontleen.
Line 214 ⟶ 209:
In die Verenigde State word Afrikaans as taalvak as deel van studies in Germaanse tale of Afrikastudies aangebied. Die ''National African Language Resource Center (NALRC)'' in Bloomington, [[Indiana]] het 'n brosjure oor Afrikaans vir voornemende studente aan die Universiteit van Wisconsin in [[Milwaukee]], die Universiteit van Kalifornië in [[Los Angeles]] en die Brigham Young-universiteit in Provo, [[Utah]] gepubliseer.<ref>[http://www.nalrc.indiana.edu/brochures/afrikaans.pdf ''www.nalrc.indiana.edu: Afrikaans. Besoek op 30 Julie 2017'']</ref><ref>http://www.afrikaans.com/leer/lekker-leer/na-skool-vooruitsigte/hier-kan-jy-in-afrikaans-studeer</ref><ref>http://www.afrikaans.com/news-headlines/het-jy-geweet/afrikaans-floreer-in-die-buiteland.</ref>
 
Suid-Afrikaanse emigrante het in baie oorsese lande Afrikaanse gemeentes, klubs en ander instellings gestig, en tans is daar enkele honderdduisend sprekers van Afrikaans in die buiteland. In Julie 2008 is die eerste Afrikaanse radioprogram, OppieStasie, in Australië deur Erika von Kaschke (nee Jooste) op die gemeenskapsradiostasie, begin.<ref>[http://www.radiofremantle.com/ Radio Fremantle 107.9FM]</ref> Die program speel Afrikaanse musiek speel en verskaf inligting aan nuwe immigrante.
 
== Die woordeskat van Afrikaans ==
Line 292 ⟶ 287:
 
== Spelwyse ==
[[Lêer:Akedamieberig.jpg|duimnael|Dié berig oor die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] se stigting het in die koerant ''Het Westen'' verskyn]]
In die verlede is verskillende spelvorme vir Afrikaans gebruik, byvoorbeeld die Patriotspelling van die GRA en die [[getoelies]] van die Kaapse Moslemgemeenskap, wat albei van 'n vereenvoudigde en vernieude spelling gebruik gemaak het.