Viëtnamoorlog: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Indo-China
Lyn 1:
{{Inligtingskas Militêre konflik
|konflik = Viëtnam-oorlog
|deelvan = die [[IndosjinaIndo-China-oorloë]] en die [[Koue Oorlog]]
|beeld = [[Lêer:VietnamMural.jpg|300px]]
|byskrif = Die Viëtnam-oorlog
Lyn 8:
|gebied = Hereniging van Noord- en Suid-Viëtnam in die Sosialistiese Republiek Viëtnam.
|resultaat = Noord-Viëtnamese oorwinning
* Onttrekking van Amerikaans-geleide magte van IndosjinaIndo-China
* Kommunistiese regerings neem bewind oor in Suid-Viëtnam, Laos en Kambodja
* Suid-Viëtnam is geannekseer deur Noord-Viëtnam
Lyn 47:
}}
 
Die '''Viëtnamoorlog''' ([[Viëtnamees]]: ''Chiến tranh Việt Nam''), ook bekend as die '''Tweede IndosjinaIndo-China-oorlog''',<ref>{{en}} {{cite web|author=Factasy |url=http://www.prlog.org/10118782-the-vietnam-war-or-second-indochina-war.html |title=The Vietnam War or Second Indochina War |publisher=PRLog |accessdate=29 Junie 2013}}</ref> en ook bekend in Viëtnam as die '''Weerstandsoorlog teen Amerika''' (Viëtnamees: ''Kháng chiến chống Mỹ'') of eenvoudig net die Amerikaanse oorlog, was 'n [[Koue Oorlog]]-era volmagstryd (''proxy war'') wat in [[Viëtnam]], [[Laos]] en [[Kambodja]] gewoed het. Oorlogshandelinge het op 1 November 1955 begin en op 15 Mei 1975 met 'n skietstilstand geëindig.
 
Dié oorlog het gevolg op die Eerste Indosjina Indo-China-Oorlog (1946–1954) en is geveg tussen Noord-Viëtnam – gerugsteun deur die [[Sowjetunie]], die [[Volksrepubliek China]] en ander kommunistiese bondgenote – en die regering van Suid-Viëtnam – gerugsteun deur die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], die [[Filippyne]] en ander anti-kommunistiese bondgenote.<ref>{{en}} [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/628478/Vietnam-War "Vietnam War"].</ref> Die Viëtkong (ook bekend as die Nasionale Bevrydingsfront, of kortweg NLF), 'n Suid-Viëtnamese kommunistiese gemeenskaplike front, wat deur die Noorde ondersteun was, het 'n guerilla-oorlog teen die anti-kommuniste in die streek gevoer. Die Volksleër van Viëtnam, ook bekend as die Noord-Viëtnamese Leër (NVA) het 'n meer konvensionele oorlog gevoer waar groot eenhede op die slagveld ingestoot is.
 
Namate die oorlog gevorder het, het die Viëtkong se rol al hoe minder geword soos die NVA al meer by gevegte betrokke geraak het. Die Amerikaners en Suid-Viëtnamese het grotendeels op lugbeheer staatgemaak met oorweldigende slaankrag vir soek- en spooroperasies. Hiervoor is grondmagte, artillerie en lugaanvalle gebruik. Gedurende die oorlog het die VSA ook grootskaalse strategiese bomaanvalle teen Noord-Viëtnam geloods.
Lyn 55:
Die Amerikaanse regering het sy betrokkenheid by die konflik as 'n manier gesien om die kommunistiese oorname van Suid-Viëtnam te verhoed. Aan die ander kant wou Noord-Viëtnam en die Viëtkong, Viëtnam verenig onder 'n kommunistiese bewind. Hulle het die konflik as 'n koloniale oorlog teen, aanvanklik teen die magte van [[Frankryk]], en toe teen die VSA en uiteindelik teen Suid-Viëtnam, beskou.<ref>Digital History, Steven Mintz.</ref>
 
Aan die begin van 1950 het Amerikaanse militêre raadgewers in, wat toe nog as Frans-IndosjinaIndo-China bekend gestaam het, aangekom.<ref>{{en}} Major General George S. Eckhardt, ''[http://www.history.army.mil/books/Vietnam/Comm-Control/index.htm Vietnam Studies Command and Control 1950–1969]'', Department of the Army, Washington, D.C. (1991), bl. 6</ref> Die VSA se betrokkenheid het in die vroeë 1960's toegeneem, met die aantal troepe wat in 1961 verdriedubbel het, en in 1962 nog driekeer meer geword het.<ref>{{en}} [http://25thaviation.org/facts/id430.htm Vietnam War Statistics and Facts 1], 25th Aviation Battalion website.</ref> Dit is in 1964 verder uitgebrei na die Golf van Tonkin-voorval, waartydens 'n Amerikaanse oorlogskip in 'n skermutseling met 'n aanvalsvaartuig van Noord-Viëtnam betrokke was. Hierna kry die Amerikaanse president magtiging om die Amerikaanse militêre teenwoordigheid te vergroot. Gevegseenhede is van die begin van 1965 ontplooi. Die operasies het oor internasionale landsgrense gestrek en grensgebiede soos Laos en Kambodja het swaar onder Amerikaanse lugbombardering deugeloop. In 1968 het die oorlog sy hoogtepunt bereik toe die kommuniste hul [[Tết Offensief]] geloods het. Die offensief het nie in sy doel geslaag om die Suid-Viëtnamese regering tot 'n val te bring nie, maar was die keerpunt in die oorlog aangesien dit 'n groot segment van die Amerikaanse bevolking laat besef het die Amerikaanse regering se aansprake dat die oorlog gewen word net 'n droom is.
 
'n Stelselmatige onttrekking van Amerikaanse troepe is begin as deel van die "Viëtnamisasie" van die land wat daarop gemik was om Amerika se betrokkenheid in die oorlog te beëindig, en die oorlog teen die kommuniste aan die Suid-Viëtnamese oor te laat. Ondanks die Paryse Vredesverdrag, wat deur alle partye in Januarie onderteken is, het die gevegte voortgeduur. In Amerika en die Westerse wêreld het 'n reuse anti-Viëtnambeweging gestalte gekry as deel van 'n groter kontra-kultuur wat in die 1960's posgevat het.<ref>{{en}} Thee, Marek (1976).</ref>
Lyn 68:
[[Lêer:French indochina 1953 12 1.png|duimnael|links|Franse soldate deur Viët Minh vegters in 'n hinderlaag vasgepen, 1952]]
[[Lêer:Gen-commons.jpg|duimnael|links|Die Genève-konferensie, 1954]]
In Januarie 1950 het die Volksrepubliek van Sjina en die Sowjetunie die Viët Minh se bewind in Noord-Viëtnam met sy hoofstad in [[Hanoi]] as die legitieme regering van Viëtnam erken. Die volgende maand erken die VSA en die [[Verenigde Koninkryk]] die Frans-gesteunde Suid-Viëtnam in Saigon as die amptelike Viëtnamese regering.<ref name="McNamara 1999 377_379">{{en}} McNamara 1999, bl. 377–9.</ref><ref>{{en}} [http://www.historyplace.com/unitedstates/vietnam/index-1945.html "The Vietnam War Seeds of Conflict 1945 – 1960"].</ref> Die uitbreek van die [[Korea-oorlog]] in Junie 1950 het die beleidmakers in [[Washington, D.C.]] oortuig dat die oorlog in [[IndosjinaIndo-China]] 'n voorbeeld is van kommunistiese uitbreiding wat deur die Sowjetunie georkestreer word.<ref>{{en}} ''Pentagon Papers'', Gravel, ed, Chapter 2, 'U.S. Involvement in the Franco-Viet Minh War', bl. 54.</ref>
 
Militêre raadgewers van die Volksrepubliek van Sjina het die Viët Minh in Julie 1950 in hul stryd teen die Franse begin steun.<ref name="OtherSide14">{{en}} Ang, Cheng Guan, ''The Vietnam War from the Other Side'', bl. 14.</ref> Sjinese wapens, deskundige raad en arbeiders het die Viët Minh van 'n guerillamag tot 'n volkskaalse weermag help opbou.<ref name="HistoryPlace">{{en}} [http://www.historyplace.com/unitedstates/vietnam/index-1945.html "The History Place – Vietnam War 1945–1960"].</ref> In September 1950 het die VSA 'n spesiale bystands- en raadgewersgroep saamgestel om die Franse versoek om hulpverlening, strategiese raad en die opleiding van Viëtnamese soldate, te oorweeg.<ref name="Herring 2001 18">{{en}} Herring 2001, bl. 18.</ref> Teen 1954 het die VSA reeds 300&nbsp;000 kleingewere voorsien en sowat $1-miljard in steun tot die Franse militêre poging bygedra. Die VSA het toe reeds 80% van die totale kostes van die oorlog befonds.<ref>{{en}} Zinn, ''A People's History of the United States'', bl. 471.</ref><ref name="WarBegan">{{en}} [http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon/pent14.htm Origins of the Insurgency in South Vietnam, 1954–1960], The Pentagon Papers (Gravel Edition), Volume 1, Chapter 5, (Boston: Beacon Press, 1971), Section 3, bl. 314–346; International Relations Department, Mount Holyoke College.</ref><ref>{{en}} ''Washington Post'', 23 April 1985.</ref>