Britse Statebond: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Bygewerk & Hersien
Lyn 1:
[[Lêer:Vlag van die Britse Statebond.png|duimnael|Vlag van die Britse Statebond]]
[[Lêer:Commonwealth flag Ottawa.jpg|duimnael|Die vlag van die Britse Statebond wapper aan die [[Parlement van Kanada]] in [[Ottawa]]]]
[[Lêer:Marlborough House.jpg|duimnael|Die hoofkantoor van die Britse Statebond in die Marlborough House in [[Londen]]]]
[[Lêer:CommonwealthPrimeMinisters1944.jpg|duimnael|Konferensie van die eerste ministers van die Britse dominions William Lyon Mackenzie King ([[Kanada]]), [[Jan Christian Smuts]] ([[Suid-Afrika]]), [[Winston Churchill]] ([[Verenigde Koninkryk]]), Peter Fraser ([[Nieu-Seeland]]) en John Curtin ([[Australië]]) op 1 Mei 1944 in Londen (van links na regs)]]
 
Lyn 9:
 
== Oorspronge ==
: ''{{Hoofartikel:|Britse [[Ryk|Geskiedenis van die Britse Ryk en Statebond]].''}}
Die Statebond het die [[Britse Ryk]] vervang, en sy oorspronge lê in die Rykskonferensies van die laat 1920's (konferensies van Britse en koloniale eerste ministers het gebeur vanaf [[1887]]), waar die [[onafhanklikheid]] van self-regerende kolonies en dominiums erken is, en is uiteindelik geformaliseer deur die Statuut van Westminster in [[1931]]. Die Statebond is geskep as 'n vereniging van vrye en gelyke state, en lidmaatskap was gebaseer op die gemene trou aan die Britse Kroon.
 
Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die Ryk stadig afgebreek, wat deels aan die groei van onafhanklikheidsbewegings in die onderdanige streke (mees belangrik in [[Indië]] onder die invloed van [[MohandasMahatma Gandhi]]) toegeskryf kan word, asook die Britse Regering se verkrampte omstandighede as gevolg van die koste van die oorlog. [[Mianmar|Burma]] ([[1948]]) en Suid-Jemen ([[1967]]) was onder die paar vorige kolonies/protektorate wat nie tot die Statebond toegetree het by onafhanklikheidswording nie. Miskien die mees bekende groep vorige Britse kolonies, die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]], is ook nie lid van die Statebond nie, omdat die onafhanklikheid van die VSA hierdie instelling met oor 'n honderd jaar voorafgaan. Die [[Republiek van Ierland]] was 'n lid, maar het die Statebond verlaat met [[republiek]]wording in [[1949]].
 
Die kwessie van republiekstatus binne die Statebond is eers in [[1950]] opgelos toe daar ooreengekom is, volgens 'n formule voorgestel deur Kanadese [[eerste minister]] Louis St. Laurent, dat Indië 'n lid mag bly ten spyte van sy huidige republiekgrondwet<sup>1</sup>. (Voorheen het Ierland en Burma die Statebond verlaat na republiekwording.) Hierdie besluit, soos uiteengesit in die ''London Declaration'', het toegelaat dat lede die Britse monarg as Hoof van die Statebond aanvaar ongeag van hulle binnelandse grondwetlike opset, en word deur baie gesien as die begin van die moderne Statebond.
Lyn 19:
 
== Sport ==
{{Hoofartikel|Statebondspele}}
Die Statebond hou die [[Statebondspele]] elke vier jaar, twee jaar na elke [[Olimpiese Spele]].
 
== Lys van Statebondslede volgens kontinent ==
[[Lêer:Commonwealth of Nations.svg|duimnael|Lidlande van die Britse Statebond:
{{legendsleutel|#000080|Huidige lidlande}}
{{legendsleutel|#73d216|Opgeskorte lidlande}}
{{legendsleutel|#f57900|Vorige lidlande}}
{{legendsleutel|#89cff0|Afhanklike gebiede van lidlande}}]]
[[Lêer:Commonwealth realms republics and monarchies.svg|duimnael|Lidlande volgens regeringstelsel:
{{sleutel|#000080|Britse realms}}
{{sleutel|#FF0080|Republieke}}
{{sleutel|#1ECE0B|Ander monargieë}}]]
[[Lêer:Commonwealth realms map.svg|duimnael|
{{legendsleutel|#000080|Huidige lidlande van die Britse realms}}
{{legendsleutel|#800000|Nie meer lidlande van die Britse realms nie}}]]
[[Lêer:Commonwealth of Nations prospective members.png|duimnael|
{{legendsleutel|#000080|Huidige lidlande van die Britse Statebond}}
{{legendsleutel|red|Moontlike lidlande van die Britse Statebond}}]]
[[Lêer:Commonwealth flags, Horse Guards Road.jpg|duimnael|Vlae van die lidlande naby ''The Mall'' in [[Londen]]]]
[[Lêer:AnnexB Members of the Commonwealth.pdf|duimnael|Lys van lidlande van die Statebond]]
<small>Datum van lidmaatskap tussen hakies.</small><ref>{{en}}[ {{cite web|url=http://www.thecommonwealth.org/Internal/142227/membersmember-countries/|title=Member thecommonwealth.org:countries|publisher=Commonwealth ''MemberSecretariat|accessdate=2 April States'']2018}}</ref>)
 
* [[Europa]] (3)
Line 59 ⟶ 64:
** {{vlagland|Guyana}} (1966)
 
* [[Afrika]] (1819)
** {{vlagland|Suid-Afrika}} (1931, verlaat in 1961 en sluit weer aan in [[1994]]<ref>{{en}} {{cite web|url=http://thecommonwealth.org/our-member-countries/south-africa|title=South Africa|publisher=Commonwealth Secretariat|accessdate=2 April 2018}}</ref>)
** {{vlagland|Ghana}} ([[1957]])
** {{vlagland|Nigerië}} ([[1960]] en opgeskort in [[1995]], maar weer toegelaat in [[1999]]<ref>{{en}} {{cite web|url=http://thecommonwealth.org/our-member-countries/nigeria|title=Nigeria|publisher=Commonwealth Secretariat|accessdate=2 April 2018}}</ref>)
** {{vlagland|Sierra Leone}} (1961)
** {{vlagland|Uganda}} (1962)
Line 69 ⟶ 74:
** {{vlagland|Tanzanië}} (1964)
** {{vlagland|Zambië}} (1964)
** {{vlagland|Gambië}} (1965, verlaat op [[3 Oktober]] [[2013]],<ref>{{en}} {{cite web|url=http://thecommonwealth.org/media/news/statement-commonwealth-secretary-general-kamalesh-sharma-gambia|title=Statement by Commonwealth Secretary-General Kamalesh Sharma on The Gambia|publisher=The Commonwealth|date=4 Oktober 2013|accessdate=2 April 2018}}</ref>, maar sluit weer aan op 8 Februarie 2018.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://thecommonwealth.org/media/news/gambia-rejoins-commonwealth|title=The Gambia rejoins the Commonwealth|publisher=Commonwealth Secretariat|date=8 Februarie 2018|accessdate=2 April 2018}}</ref>)
** {{vlagland|Botswana}} (1966)
** {{vlagland|Lesotho}} (1966)
** {{vlagland|Mauritius}} ([[1968]])
** {{vlagland|Swaziland}} (1968)
** {{vlagland|Seychelle-eilande}} ([[1976]])
** {{vlagland|Namibië}} ([[1990]])
** {{vlagland|Mosambiek}} (1995)
Line 79 ⟶ 85:
** {{vlagland|Rwanda}} ([[2009]])
 
* [[Asië]] (87)
** {{vlagland|Indië}} ([[1947]])
** {{vlagland|Pakistan}} (1947, verlaat in [[1972]], maar sluit weer aan in [[1989]]<ref>{{en}} {{cite web|url=http://thecommonwealth.org/our-member-countries/pakistan|title=Pakistan|publisher=Commonwealth Secretariat|accessdate=2 April 2018}}</ref>)
** {{vlagland|Sri Lanka}} (1948)
** {{vlagland|Maleisië}} (1957)
** {{vlagland|Singapoer}} ([[1965]])
** {{vlagland|Bangladesj}} (1972)
** {{vlagland|Maldive-eilande}} ([[1982]])
** {{vlagland|Broenei}} ([[1984]])
 
Line 92 ⟶ 97:
** {{vlagland|Australië}} (1931)
** {{vlagland|Nieu-Seeland}} (1931)
** {{vlagland|Fidji}} ([[1970]], verlaat in [[1987]], maar sluit weer aan in [[1997]], opgeskort op [[1 Desember]] [[2009]] en weer toegelaat op [[17 September]] [[2014]]<ref>{{en}} [{{cite web|url=http://www.thecommonwealth.org/YearbookHomeInternal/138476our-member-countries/fiji|title=Fiji|publisher=Commonwealth thecommonwealth.org:Secretariat|accessdate=2 ''FijiApril Islands'']2018}}</ref> en weer toegelaat op [[17 September]] [[2014]]<ref>{{en}} [{{cite web|url=http://thecommonwealth.org/media/press-release/fiji-rejoins-commonwealth-full-member thecommonwealth.org: ''|title=Fiji rejoins Commonwealth as a full member'']|publisher=Commonwealth Secretariat|accessdate=2 April 2018}}</ref>)
** {{vlagland|Samoa}} (1970)
** {{vlagland|Tonga}} (1970)
** {{vlagland|Papoea-Nieu-Guinee}} ([[1975]])
** {{vlagland|SolomoneilandeSalomonseilande}} (1978)
** {{vlagland|Tuvalu}} (1978)
** {{vlagland|Kiribati}} (1979)
Line 102 ⟶ 107:
** {{vlagland|Nauru}} (1999)
 
== Vorige lede: ==
* {{vlagland|Ierland}}, 1931, verlaat op [[18 April]] [[1949]].<ref name="Dominion status">{{en}} [{{cite web|url=http://www.commonwealth-of-nationscommonwealthofnations.org/The_Commonwealth-History,4,3,6 commonwealth-of-nations.org:/history|title=Dominion ''WindStatus|publisher=Commonwealth of Change'']Nations|date=2016|accessdate=2 April 2018}}</ref>
* {{vlagland|Maledive-eilande}}, [[1982]], verlaat op 13 Oktober 2016.<ref>{{en}} {{cite web|url=http://thecommonwealth.org/media/news/secretary-general-statement-maldives-decision-leave-commonwealth|title=Commonwealth Secretariat|date=13 Oktober 2016|accessdate=2 April 2018}}</ref>
* [[Lêer:Dominion of Newfoundland Red Ensign.svg|22px]] [[Newfoundland]], 1931, het in 1949 'n [[Kanada|Kanadese]] [[Provinsies en gebiede van Kanada|provinsie]] geword.<ref>{{en}} [http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145152/history/ thecommonwealth.org: ''Canada – History'']</ref>
* {{vlagland|Zimbabwe}}, 1980, uitgespreek op [[20 Maart]] [[2002]] en verlaat op [[7 Desember]] [[2003]].<ref>{{en}} {{cite journal|last=Ingram|first=Derek|date=April 2002|title=Commonwealth Update|journal=The Round Table|volume=91|issue=364|pages=131–59|doi=10.1080/00358530220144148}}</ref>
* [[Lêer:Flag of Malaya.svg|22px]] [[Malaya]], 1957, sedert 1963 'n deel van [[Maleisië]].<ref>{{en}} [http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145165/history/ thecommonwealth.org: ''Malaysia – History'']</ref>
 
* [[Lêer:Flag of Tanganyika.svg|22px]] [[Tanganjika]], 1961, sedert 1964 'n deel van [[Tanzanië]].<ref name="Tanzania – History">{{en}} [http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145193/history/ thecommonwealth.org: ''Tanzania – History'']</ref>
== Ontbinde lede ==
* [[Lêer:Flag of Zanzibar (January-April 1964).svg|22px]] [[Zanzibar]], 1961, sedert 1964 'n deel van [[Tanzanië]].<ref name="Tanzania – History" />
* {{vlagland|ZimbabweNewfoundland}}, 19801931, uitgespreekhet opin 1949 'n [[20 MaartKanada|Kanadese]] [[2002]]Provinsies en verlaatgebiede opvan [[7 DesemberKanada|provinsie]] [[2003]]geword.<ref>{{en}} [{{cite web|url=http://thecommonwealth.org/historyour-ofmember-the-commonwealthcountries/zimbabwe-withdraws-commonwealthcanada|title=Canada|publisher=Commonwealth thecommonwealth.org:Secretariat|accessdate=2 ''ZimbabweApril withdraws2018}}</ref><ref fromname="Dominion thestatus" Commonwealth'']</ref>
* {{vlagland[[Lêer:Flag of Malaya.svg|Gambië}}22px]] [[Malaya]], 19651957, verlaatsedert op1963 [[3'n Oktober]]deel van [[2013Maleisië]].<ref>{{en}} [{{cite web|url=http://thecommonwealth.org/historyour-ofmember-the-commonwealthcountries/gambia-withdraws-commonwealthmalaysia|title=Malaysia|publisher=Commonwealth thecommonwealth.org:Secretariat|accessdate=2 ''TheApril Gambia withdraws from the Commonwealth'']2018}}</ref>
* [[Lêer:Flag of Tanganyika.svg|22px]] [[Tanganjika]], 1961, sedert 1964 'n deel van [[Tanzanië]].<ref name="Tanzania – History">{{en}} [{{cite web|url=http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145193/historyour-member-countries/united-republic-tanzania|title=United thecommonwealth.org:Republic of ''Tanzania|publisher=Commonwealth Secretariat|accessdate=2 History'']April 2018}}</ref>
* [[Lêer:Flag of Zanzibar (January-April 1964).svg|22px]] [[Zanzibar]], 1961, sedert 1964 'n deel van [[Tanzanië]].<ref name="Tanzania – History" />
 
== Moontlike lede ==
* {{vlagland|Somaliland}}, 'n voormalige Britse kolonie en tans 'n omstrede gebied, volgens [[internasionale reg]] 'n deel van [[Somalië]].
* {{vlagland|Suid-Soedan}}
* {{vlagland|Soedan}}
* {{vlagland|Suriname}}
 
== Leiers ==
[[Lêer:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|duimnael|upright|Koningin [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] is die monarg van die [[Commonwealth realm]].]]
[[Lêer:Kamalesh Sharma by UNDPPatriciaScotland2a.jpg|duimnael|upright|KamaleshPatricia SharmaScotland is die huidige Sekretaris-generaal van die Statebond]]
[[Lêer:MaithripalaPM SirisenaJoseph Muscat.jpg|duimnael|upright|MaithripalaJoseph SirisenaMuscat is tans die voorsitter van die Statebond]]
* Koningin [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]]: 6 Februarie 1952 – ''hede''
* Koning [[George VI van die Verenigde Koninkryk|George VI]]: 11 Desember 1936 – 6 Februarie 1952
Line 122 ⟶ 135:
== Sekretarisse-generaal ==
Sekretaris-generaals van die Britse Statebond:<ref>{{en}} [http://www.rulers.org/intorgs1.html#commonwealth rulers.org: ''The Commonwealth'']</ref>
* KamaleshPatricia SharmaScotland (IndiëVerenigde Koninkryk): 1 April 20082016 – ''hede''
* Kamalesh Sharma (Indië): 1 April 2008 – 1 April 216
* Don McKinnon (Nieu-Seeland): 3 April 2000 – 1 April 2008
* Emeka Anyaoku (Nigerië): 1 Julie 1990 – 3 April 2000
Line 129 ⟶ 143:
 
== Voorsitter ==
* MaithripalaJoseph SirisenaMuscat (Sri LankaMalta): 927 JanuarieNovember 2015 – ''hede''
* Maithripala Sirisena (Sri Lanka): 9 Januarie 2015 – 27 November 2015
* Mahinda Rajapaksa (Sri Lanka): 15 November 2013 – 9 Januarie 2015
* [[Tony Abbott]] (Australië): 18 September 2013 – 15 November 2013
Line 143 ⟶ 158:
 
== Sien ook ==
* [[Britse RykKroongebiede]]
* [[Britse oorsese gebiede]]
* [[Gemenebes van Onafhanklike State]]
* [[Gemeenskap van Portugese Lande]]
* [[Nederlandse Taalunie]]
 
== Verwysings ==
Line 153 ⟶ 172:
* {{en}} [http://www.thecommonwealth.org/ ''The Commonwealth Secretariat'']
* {{en}} [http://www.commonwealth.org.uk/ ''The Commonwealth Institute, London'']
* {{en}} [http://www.thecommonwealth.org/Internal/34493/140633/timeline/ ''Commonwealth timeline'']
* {{en}} [http://www.rcsint.org/ ''The Royal Commonwealth Society'']
* {{en}} [http://www.empiremuseum.co.uk/ ''British Empire & Commonwealth Museum, Bristol, England'']
* {{en}} [http://www.fcsworld.com/ ''Federal Commonwealth Society Homepage'']
 
[[Kategorie:Britse Statebond| ]]