Wikipedia

Indië: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k Navigasie
Bygewerk
Lyn 8:
|beeld_kaart = India (orthographic projection).svg
|leuse = ''Satyameva Jayate''<br /><small>''([[Sanskrit]] vir: "Die waarheid alleen triomfeer")''</small>
|volkslied = ''[[Jana Gana Mana]]''<ref name="india.gov.in">{{en}} {{cite web|url=httphttps://www.india.gov.in/india-glance/national-symbols |title=National Symbols &#124; National Portal of India |publisher=India.gov.in |accessdate=2530 JulieApril 20172018}}</ref><br /><small>''(Sanskrit vir: "Heerser oor die gees van die mense")''</small><br /><center>[[Lêer:Jana Gana Mana instrumental.ogg]]</center><br />''Nasionale lied: [[Vande Mataram]]''<ref name="india.gov.in" /><br /><small>''(Sanskrit vir: "Ek buig vir jou, Moeder")''</small><br /><center>[[Lêer:Vande Mataram on Mohan Veena.ogg]]</center>
|amptelike_tale = [[Hindi]] en [[Engels]]<ref name="india.gov.in2">{{en}} {{cite web|url=httphttps://www.india.gov.in/india-glance/profile |title=Profile &#124; National Portal of India |publisher=India.gov.in |accessdate=2530 JulieApril 20172018}}</ref>{{smallsup|a}}
|hoofstad = [[Nieu-Delhi]]
{{Koördinate|28|37|N|77|13|O}}
Lyn 22:
|regeringsvorm = Federale parlementêre<br />grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Adjunkpresident]]<br />• [[Eerste minister]]
|leiername = [[Ram Nath Kovind]]<br />[[MohammadVenkaiah Hamid AnsariNaidu]]<br />[[Narendra Modi]]
|oppervlak_rang = 7<sup>de</sup>
|oppervlak_grootte =
Lyn 28:
|oppervlakmi² = 1&nbsp;269&nbsp;219
|persent_water = 9,6
|bevolking_skatting = 1&nbsp;326324&nbsp;572171&nbsp;000354<ref>{{en}} {{cite web|title=IMF Population estimates|url=https://wwwesa.imfun.org/externalunpd/pubswpp/ft/weoDataQuery/ |title=World Population Prospects: The 2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=31&pr.y=1&sy=2015&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=534&s=LP&grp=0&a Revision |type=custom data acquired via website |publisher=[[InternasionaleUnited MonetêreNations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |website=ESA.UN.org Fonds]]|accessdate=2530 JulieApril 20172018}}</ref>
|bevolking_skatting_jaar = 20172016
|bevolking_rang = 2<sup>de</sup>
|bevolking_sensus = 1&nbsp;210&nbsp;854&nbsp;977<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html|title=Population Enumeration Data (Final Population)|publisher=Census of India|accessdate=30 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160522213913/http://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html|archivedate=22 Mei 2016|df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A-2_Data_Tables/00%20A%202-India.pdf|title=A – 2 DECADAL VARIATION IN POPULATION SINCE 1901|publisher=Census of India|format=PDF|accessdate=30 April 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160430213141/http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A-2_Data_Tables/00%20A%202-India.pdf|archivedate=30 April 2016|df=dmy-all}}</ref>
|bevolking_sensus = 1&nbsp;210&nbsp;854&nbsp;977
|bevolking_sensus_jaar = 2011
|bevolkingsdigtheid = 393396,5
|bevolkingsdigtheidmi² = 1&nbsp;017026,9
|bevolkingsdigtheidrang = 31<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $910&nbsp;489385&nbsp;miljard<ref name="imf2">{{en}} {{cite web|title=World Economic Outlook Database, April 20172018 – Report for Selected Countries and Subjects|url=httpshttp://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/20172018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=3148&pr.y=136&sy=20162017&ey=20202018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=534&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]]|accessdate=2530 JulieApril 20172018}}</ref>
|BBP_PPP_rang = 3<sup>de</sup>
|BBP_PPP_jaar = 20172018
|BBP_PPP_per_kapita = $7&nbsp;153784<ref name="imf2" />
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 122116<sup>stede</sup>
|BBP = $2&nbsp;454848&nbsp;miljard<ref name="imf2" />
|BBP_rang = 76<sup>de</sup>
|BBP_jaar = 20172018
|BBP_per_kapita = $12&nbsp;850135<ref name=imf2 />
|BBP_per_kapita_rang = 141133<sup>ste</sup>
|onafhanklikheidstipe = Onafhanklikheid• Dominium<br />• Republiek
|onafhanklikheidsgebeure = • Dominium<br />• Republiek
|onafhanklikheidsdatums = <br />van die [[Verenigde Koninkryk]]<br />[[15 Augustus]] [[1947]]<br />[[26 Januarie]] [[1950]]
|MOI = {{wenswins}} 0,624<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|title=Human Development Report 2016 Summary|publisher=[[Verenigde Nasies]] |accessdate=2530 JulieApril 20172018}}</ref>
|MOI_rang = 131<sup>ste</sup>
|MOI_jaar = 2015
|MOI_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}}
|Gini = 33,9<ref>{{en}} {{cite web|title=Income Gini coefficient|url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient|website=United Nations Development Program|accessdate=2530 JulieApril 20172018}}</ref>
|Gini_rang = 79<sup>ste</sup>
|Gini_jaar = 2013
Lyn 69:
}}
 
'''Indië''' ([[Hindi: भारत, ''Bhārat''; [[Engels]]: ''India''), amptelik die '''Republiek Indië''' ([[Hindi]]: '''भारत गणराज्य''', ''Bhārat Gaṇarājya'', [ˈbʱaːɾət̪], {{Audio|Hi-Bharat.ogg|luister}}; [[Engels]]: ''Republic of India''), is 'n [[republiek]] in [[Suid-Asië]]. Met 'n bevolking van 1&nbsp;326324&nbsp;572171&nbsp;000354 (20172016) is dit die tweede mees bevolkte land ter wêreld, ná die [[Volksrepubliek China]].
 
Indië is op die [[Indiese Subkontinent]] geleë en is vir die grootste deel 'n [[skiereiland]], wat in die weste aan die [[Arabiese See]], in die suide aan die [[Indiese Oseaan]] en in die ooste aan die [[Golf van Bengale]] grens. In die noorde grens diedié land (van wes na oos) aan [[Pakistan]], die [[Volksrepubliek China]] ([[Tibet]]), [[Nepal]], [[Bhoetan]], [[Mianmar]] en [[Bangladesj]]. Ten suidooste van Indië in die Indiese Oseaan is die [[eilandnasie]] [[Sri Lanka]] en ten suidweste is die [[Maledive]] geleë. Indië se [[Andaman- en Nicobar-eilande]] deel 'n maritieme grens met [[Thailand]] en [[Indonesië]] in die [[Andamanse See]].▼
[[Lêer:India satellite image.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Indië]]▼
 
[[Lêer:India Geographic Map.jpg|duimnael|links|Topografiese kaart van Indië]]▼
Die [[hoofstad]] van Indië is [[Nieu-Delhi]] en die grootste stad is [[Mumbai]]. Indië is 'n federale [[republiek]] verdeelwat inbestaan uit 28 deelstate, 6 uniegebiede en 1 nasionale hoofstadgebied. Indië is 'n multi-etniese land en die grootstemeesbevolkte [[demokrasie]] ter wêreld.▼
▲Indië is op die [[Indiese Subkontinent]] geleë en is vir die grootste deel 'n [[skiereiland]], wat in die weste aan die [[Arabiese See]], in die suide aan die [[Indiese Oseaan]] en in die ooste aan die [[Golf van Bengale]] grens. In die noorde grens die land (van wes na oos) aan [[Pakistan]], die [[Volksrepubliek China]] ([[Tibet]]), [[Nepal]], [[Bhoetan]], [[Mianmar]] en [[Bangladesj]]. Ten suidooste van Indië in die Indiese Oseaan is die [[eilandnasie]] [[Sri Lanka]] en ten suidweste is die [[Maledive]] geleë.
 
Indië het tussen 1858 en 1947 deel uitgemaak van [[Brits-Indië]] en met die [[Verdeling van Indië]] het dit van sy buurland Pakistan geskei. Indië is 'n lidland van die [[Britse Statebond]] met 'n [[president]] as [[staatshoof]]. Sedert die Verdeling van Indië veg Indië teen Pakistan en die Volksrepubliek China oor beheer van die voormalige prinsstaat [[Kasjmir]], wat tot dusver tot vyf oorloë oor die verdeelde gebied gelei het.
▲Die [[hoofstad]] van Indië is [[Nieu-Delhi]] en die grootste stad is [[Mumbai]]. Indië is 'n federale republiek verdeel in 28 deelstate, 6 uniegebiede en 1 nasionale hoofstadgebied. Indië is 'n multi-etniese land en die grootste demokrasie ter wêreld.
 
== Naam ==
▲[[Lêer:India satellite image.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Indië]]
Die Vedanta het geen naam gegee vir Indië nie. Die naam Indië is afgelei van Sindhu, die plaaslike naam vir die rivier [[Indus]] (van die Sanskrit stam ind: druppel). Die ou Ariërs het die land āryāvarta (आर्यावर्त) genoem, wat ook [[Sentraal-Asië]] ingesluit het. Die Sanskrit-woord Arya beteken 'respek almal' en in later tye 'iemand van die eerste drie kaste' (in tegenoverstelling tot 'śūdra'). Omgekeerd beteken anārya 'iemand van die oorspronklike donkerkleurige bevolking' wat ook DASA of dasyu genoem. (Die [[Rig Veda]] doen daar enigsins denigrerend oor maar dit oorspronklike volk is vanuit die ou [[Sumer]]ië met meluhha of mleccha aangedui, wat verwys na die [[Indusvalleibeskawing]].) Die woord Varta beteken in Sanskrit 'verplaatsingsgebied', 'land', 'verblyf', 'kostwinning' of 'bestaansmiddel'. Die afkorting Varta is tot Barta verbaster en later tot ''Bhārat'' ([ˈbʱaːrət̪] {{Audio|Hi-Bharat.ogg|luister}}.▼
[[Lêer:India-CIA WFB Map.png|duimnael|links|Kaart van Indië]]
▲[[Lêer:India Geographic Map.jpg|duimnael|links|Topografiese kaart van Indië]]
▲Die Vedanta het geen naam gegee vir Indië nie. Die naam Indië is afgelei van Sindhu, die plaaslike naam vir die rivier [[Indus]] (van die Sanskrit stam ind: druppel). Die ou Ariërs het diedié land āryāvarta (आर्यावर्त) genoem, wat ook [[Sentraal-Asië]] ingesluit het. Die Sanskrit-woord Arya beteken 'respek almal' en in later tye 'iemand van die eerste drie kaste' (in tegenoverstelling tot 'śūdra'). Omgekeerd beteken anārya 'iemand van die oorspronklike donkerkleurige bevolking' wat ook DASA of dasyu genoem. (Die [[Rig Veda]] doen daar enigsins denigrerend oor maar dit oorspronklike volk is vanuit die ou [[Sumer]]ië met meluhha of mleccha aangedui, wat verwys na die [[Indusvalleibeskawing]].) Die woord Varta beteken in Sanskrit 'verplaatsingsgebied', 'land', 'verblyf', 'kostwinning' of 'bestaansmiddel'. Die afkorting Varta is tot Barta verbaster en later tot ''Bhārat'' ([ˈbʱaːrət̪] {{Audio|Hi-Bharat.ogg|luister}}.
 
Die [[Persiërs]] het ('n deel van) diedié land ''Hindoestan'' ([ɦɪnd̪ʊˈst̪aːn] {{Audio|Hindustan.ogg|luister}}), diedié land van die Indus, genoem. Dit is deur die [[Grieke]] tot Indië (ινδιη) gewysig. Die verskillende politieke partye het wel ander voorkeursname vir diedié land soos Hindoestan, Hindu Rashtra en Bharat. Die naam Bharat sou afstam van twee ou konings wat Bharata genoem word. Die naam Hindoestan word amptelik opgegee na die onafhanklikheid op 15 Augustus 1947. Die naam word nog wel gebruik in die daaglikse spraakgebruik. 'n Gewilde patriotiese lied, geskryf deur 'n Indiëse [[Moslem]], Muhammad Iqbal, begin met die sin: "Sare jahaan se acchaa, Hindustan hamaaraa" (Onse Hindoestan is beter as die res van die wêreld).
 
Die term Indië het veral gebruiklik geword in navolging van die Engelse benaming. Die term Indië is 'n lang tyd gebruiklik in [[België]], maar word na [[Nederlands]] voorbeeld nou ook geleidelik vervang deur India. Indië het in die noorde sinoniem geword vir [[Nederlands-Indië]], wat in werklikheid op [[Indonesië]] dui.
 
== Geografie ==
Indië se geografie word gekenmerk deur die [[Himalaja]] in die verre noorde, die [[Ganges]]-, [[Indus]]- en [[Brahmaputra]]-vlaktes in die weste, noorde en ooste asook die Wes- en Oos-Ghats. [[Kangchenjunga]] is met 'n hoogte van 8&nbsp;586&nbsp;m Indië se hoogste berg en is in die deelstaat [[Sikkim]] geleë.
 
Indië se heilige rivier, die Ganges, is ook dié land se langste river, gevolg deur die [[Godavari]], die Ganges-sytak [[Yamuna]], [[Narmada]] en die [[Krisjna (rivier)|Krisjna]].
 
== Geskiedenis ==
{{Hoofartikel|Geskiedenis van Indië}}
 
== Ekonomie ==
{{hoofartikelHoofartikel|Ekonomie van Indië}}
Indië is ekonomies in opkoms. In die 1960's was daar nog bitter armoede en selfs hongersnode, maar diedié land is nou ná China een van die grootste opkomende ekonomiese magte, lid van die [[BRICS]] en die [[Groep van 20]].
 
== Demografie ==
=== Amptelike tale van Indië ===
: ''{{Hoofartikel: [[|Lys van nasionale tale van Indië]].''}}
 
==== Amptelike tale (Sentraal administratief) ====
# '''[[Hindi]]'''
# '''[[Engels]]''' (samewerkende [[amptelike taal]])
 
==== Erkende nasionale tale van Indië (Geskeduleerde lys vir amptelike gebruik) ====
[[Lêer:Language region maps of India.svg|duimnael|Indiese deelstate volgens mees verspreide tale]]
# '''[[Assamees]]''' (amptelike taal van [[Assam]])
# '''[[BengaalsAssamees]]''' (amptelike taal van [[Tripura]] en [[Wes-BengaleAssam]])
# '''[[BodoBengaals]]''' (amptelike taal van [[AssamTripura]] en [[Wes-Bengale]])
# '''[[DogriBodo]]''' (amptelike taal van [[Jammu en KasjmirAssam]])
# '''[[EngelsDogri]]''' (amptelike taal van [[NagalandJammu en Kasjmir]])
# '''[[Engels]] (amptelike taal van [[Nagaland]])
# [[Gujarati]]''' (amptelike taal van [[Dadra en Nagar Haveli]], [[Daman en Diu]] en [[Gujarat]])
# '''[[Hindi]]''' (amptelike taal van [[Arunachal Pradesh]], [[Andaman- en Nicobar-eilande]], [[Bihar]], [[Chandigarh]], [[Chhattisgarh]], [[Delhi]], [[Haryana]], [[Himachal Pradesh]], [[Jharkhand]], [[Madhya Pradesh]], [[Rajasthan]], [[Uttar Pradesh]] en [[Uttaranchal]])
# '''[[Kannada]]''' (amptelike taal van [[Karnataka]])
# '''[[Kasjmiri]]''' (amptelike taal van Jammu en Kasjmir)
# '''[[Konkani]]''' (amptelike taal van [[Goa]])
# '''[[Maithili]]''' (amptelike taal van [[Bihar]])
# '''[[Malayalam]]''' (amptelike taal van [[Kerala]] en [[Lakshadweep]])
# '''[[Manipuri]]''' '''(Meithei)''' (amptelike taal van [[Manipur]])
# '''[[Marathi]]''' (amptelike taal van [[Maharashtra]])
# '''[[Nepalees]]''' (amptelike taal van [[Sikkim]])
# '''[[Oerdoe]]''' (amptelike taal van [[Jammu en Kasjmir]], en ook sommige distrikte in [[Andhra Pradesh]], [[Delhi]] en [[Uttar Pradesh]])
# '''[[Oriya]]''' (amptelike taal van [[Orissa]])
# '''[[Pandjabi]]''' (amptelike taal van [[Pundjab]], tweede amptelike taal van [[Delhi]])
# '''[[Sanskrit]]'''
# '''[[Santali]]'''
# '''[[Sindhi]]'''
# '''[[Tamil]]''' (amptelike taal van [[Tamil Nadu]] en [[Pondicherry]])
# '''[[Telugu]]''' (amptelike taal van [[Andhra Pradesh]])
 
=== Religie ===
[[Lêer:Religion in India.svg|duimnael|Verspreiding van godsdienste in Indië volgens Indiese distrikte, 2011-sensus:
{{columns-list|2|
{{sleutel|#9ca2e4|Hindoe}}
{{sleutel|#9cf332|Moslems}}
{{sleutel|#7bdeff|Christene}}
{{sleutel|#cd8dcd|Sikh}}
{{sleutel|#ffde6a|Boeddhiste}}
{{sleutel|#808080|Ander}}}}]]
{| class="wikitable sortable" style="margin:auto;"
|- style="text-align: center;"
! Religie
! Bevolking<br />% '''1951'''
! Bevolking<br />% '''1961'''
! Bevolking<br />% '''1971'''
Line 130 ⟶ 151:
! Bevolking<br />% '''1991'''
! Bevolking<br />% '''2001'''
! Bevolking<br />% '''2011'''<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW00C-01%20MDDS.XLS |title=Population by religious community – 2011 |publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner |work=2011 Census of India |accessdate=25 Augustus 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150825155850/http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW00C-01%20MDDS.XLS |archivedate=25 Augustus 2015}}</ref>
|-
! style="background:#e5bca6FFE0C0;"| [[Hindoeïsme|Hindoe]]
| 84,1% || 83,45% || 82,73% || 82,30% || 81,53% || 80,46% || 79,80%
|-
! style="background:#bdbf97E0FFC0;"| [[Islam|Moslems]]
| 9,8% || 10,69% || 11,21% || 11,75% || 12,61% || 13,43% || 14,23%
|-
! style="background:#a69a8eE0F0FF;"| [[Christendom|Christen]]
| 2,3% || 2,44% || 2,60% || 2,44% || 2,32% || 2,34% || 2,30%
|-
! style="background:#F0F0C0;"| [[Sikhisme|Sikh]]
| 1,79% || 1,79% || 1,89% || 1,92% || 1,94% || 1,87% || 1,72%
|-
! style="background:#f6e4a0FFFFC0;"| [[Boeddhisme|Boeddhiste]]
| 0,74% || 0,74% || 0,70% || 0,70% || 0,77% || 0,77% || 0,70%
|-
! style="background:#b4a28eFFE0E0;"| [[Animisme|AnimisteDjainisme]], ander
| 0,4346% || 0,4146% || 0,4248% || 0,4447% || 0,40% || 0,41% || 0,7237%
|-
! style="background:#F0E0C0;"| [[Zoroastrisme]]
! | [[Djainisme|Djain]]
| 0,4613% || 0,4809% || 0,09% || 0,4709% || 0,4008% || 0,4106% || n/a
|-
! style="background:#F0E0F0;"| [[Animisme]], ander
| 0,43% || 0,43% || 0,41% || 0,42% || 0,44% || 0,72% || 0,9%
|}
 
== Sport ==
[[Lêer:Indian Men's Hockey Team.jpg|duimnael|links|Die Indiese nasionale hokkiespan tydens die Azlan Shah-beker in 2018]]
[[Lêer:Wankhede-1.JPG|duimnael|Die [[Indiese nasionale krieketspan]] in aksie op Wankhedestadion in 2006]]
Die meeste en gewildste [[sport]]soorte wat in Indië beoefen word, het hul oorsprong in die [[Verenigde Koninkryk]] en het tydens die bestaan van Brits-Indië op die Indiese Subkontinent gevestig.
 
[[Veldhokkie]] is Indië se suksesvolste Olimpiese sport en die Indiese nasionale hokkiespan kon tot dusver ag goue, een silwer en twee bronsmedaljes tydens [[Olimpiese Somerspele]] verower. Indië het die Hokkiewêreldbeker van 1975 gewen en was die naaswenner van die Hokkiewêreldbeker 1973. Indië het ook drie van dié toernooie gehuisves: 1982, 2010 en 2018.
 
[[Krieket]] is Indië se gewildste sport.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://sporteology.com/top-10-most-popular-sports-in-india/ |title=Top 10 Most Popular Sports In India |author=Bill Russell |date=8 Augustus 2017 |accessdate=30 April 2018}}</ref> Die [[Indiese nasionale krieketspan]] kon die [[Krieketwêreldbeker 1983]] en [[Krieketwêreldbeker 2011]] wen en het by die [[Krieketwêreldbeker 2003]] as naaswenner geëindig. Indië was die wenner van die Wêreld Twintig20 (2007) in [[Suid-Afrika]], het die IKR Kampioenetrofee van 2002 met [[Sri Lanka nasionale krieketspan|Sri Lanka]] gedeel en die IKR Kampioenetrofee van 2013 gewen. Die Indiese Premierliga (IPL) word as gewildste krieketliga wêreldwyd beskou en lok veral toeskouers van die Indiese Subkontinent, maar ook Suid-Afrika, die [[Britse Eilande]] en [[Wes-Indië]].
 
Indië was gasheer of mede-gasheer van verskeie internasionale sportgeleenthede: die Suid-Asiatiese Spele van 1951 en 1982; die [[krieketwêreldbeker]]s van [[Krieketwêreldbeker 1987|1987]], [[Krieketwêreldbeker 1996|1996]] en [[Krieketwêreldbeker 2011|2011]]; die Hokkiewêreldbeker 2010 en die [[Statebondspele]] 2010. Vanaf 2011 tot 2013 is die [[Indiese Grand Prix]] op die [[Buddh Internasionale Renbaan]] in [[Uttar Pradesh]] aangebied, al drie wedrenne is deur [[Sebastian Vettel]] gewen.
 
== Sien ook ==
Line 157 ⟶ 193:
 
== Verwysings ==
{{Verwysings|23}}
 
== Eksterne skakels ==
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Indië"