Eutrofikasie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Verwysings herstel |
Hartebeespoortdam->Hartbeespoortdam |
||
Lyn 2:
[[Lêer:Potomac green water.JPG|duimnael|240px|Eutrofikasie van die Potomac-rivier.]]
'''Eutrofikasie''' of '''voedingstofverryking''' verwys na die stadige toename in die konsentrasie van [[fosfor]], [[stikstof]] en ander plantvoedingstowwe. Dit kan natuurlik voorkom, maar dit gebeur ál meer en meer weens menslike aktiwiteite. Die toename in fosfor en stikstof lei tot groot biologiese aktiwiteit en hoë konsentrasies [[plankton]]. Eutrofikasie veroorsaak dat [[water]] [[groen]] en troebel raak en dat die volume van water verklein weens die ophoping van organiese materiaal.
Eutrofiese mere sal natuurlikerwys 75 g – 250 g koolstof per [[vierkante meter]] per [[jaar]] produseer, terwyl mere wat eutrofikasie weens menslike aktiwiteite ondergaan 75 g – 750 g koolstof per vierkante meter per jaar kan produseer. In [[Suider-Afrika]] is daar baie damme wat eutrofies raak. 'n Voorbeeld is die [[Karibadam]] in [[Zimbabwe]], waar 'n dik, groen [[varing]]laag, bekend as die [[watervaring]], dikwels die oppervlak bedek. Die suurstofkonsentrasie in die onderste water is só laag dat die [[vis]]se begin vrek.
Dit is nie slegs varswatergebiede wat eutrofikasie ondergaan nie, maar ook kusgebiede kan deur dié proses getref word. Op 'n globale skaal is die inset van organiese materiaal deur riviere na die oseane vandag twee keer soveel as in prehistoriese tye, en die byvoeging van stikstof en fosfor lei ook tot eutrofikasie van mariene stelsels.▼
▲Dit is nie slegs varswatergebiede wat eutrofikasie ondergaan nie, maar ook kusgebiede kan deur dié proses getref word. Op 'n globale skaal is die inset van organiese materiaal deur riviere na die [[Oseaan|oseane]] vandag twee keer soveel as in prehistoriese tye, en die byvoeging van stikstof en fosfor lei ook tot eutrofikasie van
== Proses ==
In sy eenvoudigste vorm geskied die eutrofikasieproses soos volg:
* In die boonste laag water vloei die konsentrasie voedingstowwe, wat in hierdie omgewing aanleiding gee tot die ontwikkeling van mikroplantegroei (hoofsaaklik fitoplankton en [[alg]]e) en die [[soöplankton]] na hierdie laag lok om die fitoplankton te vreet. Hierdie toename in plantegroei maak die water minder deursigtig, sodat die sonlig nie tot op die bodem kan deurdring nie. Die plante op die bodem of onderste laag van die meer, dam of reservoir begin vrek, omrede hulle nie kan fotosinteer nie. Die verwelking en vrektes van die bodemplante lei weer tot die dood van ander organismes vir wie die bodemplante as [[habitat]] en voedselbron dien.
* Die [[temperatuur]] van die boonste waterlaag is afhanklik van die aktiwiteit van die toenemende plantbiomassa (veral alge). Saans geskied geen [[fotosintese]] nie, maar die respirasie duur onverpoos voort. In die [[somer]] en die vroeë oggendure van warm dae daal die suurstofgehalte in die boonste waterlae en die vrektes van die aërobiese organismes wat hierdie lae bewoon en [[suurstof]] benodig kan bespeur word. Die soöplankton vrek dus ook.
* Dooie organismes val op die bodem van die reservoir of watermassa en word ontbind deur aërobiese bakterie. Die dooie bodemplante kan egter nie meer volhoubaar suurstof verskaf om die ontbindingsproses aan die gang te hou nie. Suurstof word meer uit die water onttrek om die ontbinding van die dooie organismes te bewerkstellig. Daar vind nou ook 'n wanbalans plaas tussen die suurstofproduksie en -verbruik op die bodem. Weens die suurstoftekort begin die bodemdiere ook nou vrek.
Line 18 ⟶ 20:
== Voordele van eutrofikasie ==
* Volgens Fanie Brink (onafhanklike landbou-ekonoom en biobrandstofkenner) is alge die mees ekonomiese produk vir die opwekking van bio-elektrisiteit. Ondersoeke moet wel nog bepaal
* Oortollige alge kan vir bemesting gebruik word.
Line 25 ⟶ 27:
Eutrofikasie is die verryking van water met plantvoedingstowwe. Dit is 'n natuurlike proses wat deur verstedeliking en landbou- en nywerheidsgebruike versnel kan word; hierdie versnelling staan as 'kulturele eutrofikasie' bekend. Kunsmis, (rou en behandelde) riool en veemis uit kampies en krale, maar ook ontbossing, kan ook lei tot die opbou, deursypeling, verspoeling en/of uitloging van grondnitrate en -fosfate na stroompies, riviere en die grondwater, totdat 'n groot watermassa in 'n laagliggende deel bereik word. So verhoog die konsentrasie grondnitrate en -fosfate in byvoorbeeld 'n dam. Die storting of uitloging van uitvloeisel wat ryk aan oplosbare voedingstowwe soos fosfate en stikstof is, bevorder die oormatige groei van alge en ander waterplante. Dit gee aanleiding tot 'n toenemende verswakking in watergehalte en verminder die water se geskiktheid vir alle gebruike behalwe vir besproeiing (hoewel die eutrofikasiesiklus slegs voortgesit en vererger word). Dit belemmer ontspanningsbenutting en beïnvloed die behandeling en vervoer van water.
Die oormatige toename
* Watersuiweringskoste styg as gevolg van die blokkasie van filtreerders, die verhoogde chemiese dosering vir koagulasie (stolling) en die meer gesofistikeerde behandelingsprosesse wat nodig is om smake, reuke en ander newe-effekte wat deur alge in die water veroorsaak word, te verwyder.
Line 31 ⟶ 33:
* Hoër peile van bedryfs- en beheerkundigheid word vereis om veilige drinkbare water te lewer.
* Gifstowwe wat deur sekere soorte alge soos mikrosistis ('n [[genus]] van bloualge) voortgebring word, kan veeverliese en visvrektes tot gevolg hê. Hierdie toksiene kan moontlik ook dodelik vir die mens wees. 'n Bloei van giftige alge kan vrektes onder vee en vis veroorsaak. Gevalle is by die mens opgeteken van maag- en dermontsteking wat veroorsaak is deur 'n giftige stof wat deur mikrosistis voortgebring word. Bloualge kan by die mens ook die volgende siektes veroorsaak: [[hooikoors]], veluitslag, oog-irritasies, braking, gastro-enteritis,
* Omvattende suurstofonttrekking van die dieper lae van stilstaande waterliggame soos damme en mere (deur onder meer die ontbinding of verrotting van dooie waterplante, wat suurstof verbruik) kan versteurings in die biologiese aktiwiteit en waterchemie veroorsaak en die vermoë om gewenste visspesies te onderhou, beïnvloed. Sedimente van ontbindende alge en waterplante kan aanleiding gee tot veranderinge in die verskeidenheid visspesies en die oorheersing van ongewenste bodemvreters.
* Alge aan kanaalvoerings veroorsaak verlies van waterkapasiteit, wat met die besproeiing van gewasse kan inmeng. Beperkings op watervoorsiening is ondervind vanweë die oormatige ontwikkeling (in die 1980’s en vroeër) van alge in verspreidingskanale op Staatswaterskemas soos Hartebeespoort, Kalkfontein, Vaalharts, Albasini, Loskop en Rooikraal.
* Die natuurskoongehalte van die wateroppervlakte word verminder. Estetiese probleme word hoofsaaklik deur die vrektes van alge veroorsaak, wat onaangename reuke afgee. Probleme van hierdie aard word geredelik deur die publiek opgemerk, wat sterk druk vir die nodige optrede kan uitoefen.
Line 45 ⟶ 47:
* Kankerwekkende trihalometane kan gevorm word wanneer water uit geëutrofiseerde bronne gedurende watersuiwering gechloreer word.
* Die alge verstop boerderye se siwwe, inlaatkleppe en spruitpype van waterpompe. Dit verhoog ook die produksiekoste, omdat die
Verhoogde soutkonsentrasies in die water veroorsaak die neerslag van sediment en verminder troebelheid. Onder sekere omstandighede word die groei van alge en ander waterplante deur die gevolglike dieper ligindringing bevorder.
Line 59 ⟶ 61:
## Volledige wegkering van afvalwater, bv. deur kringkanalisering.
## Voedingstofverwydering deur voorafopdamming
## Besinking van fosfate in strome en riviere stroom
## Opvanggebiedbeskerming, bv. deur herbebossing en deur beperkinge op die gebruik van kunsmis en op die daarstelling van potensiële voedingstofbronne in rivieropvanggebiede.
## Die vervanging van fosfate in wasmiddels vir wasgoed deur bestanddele wat minder skadelik vir die omgewing is.
Line 80 ⟶ 82:
[[Lêer:Plastic bag litter in Crocodile river, Pelindaba.jpg|duimnael|350px|Besoedeling by die Krokodilrivier lei na die Hartebeespoortdam]]
[[Beeld:South Africa-Hartbeespoot dam06.jpg|350px|duimnael|Stille waters, diepe grond...]]
Teen Januarie 2013 (in die somertyd) was die
Volgens die Departement van Waterwese se ''Bestuur van die waterhulpbronne van die Republiek van Suid-Afrika'' (1986) is die waterhiasinte in 1977/78 in die
Op 12 Januarie 1999 is die uitslag van toetse deur die Departement Waterwese van die
By die
== Sien ook ==
| |||