Taiwan (eiland): Verskil tussen weergawes

'''Taiwan''' ([[Chinees]]: 臺灣 / 台湾, [[pinyin]]: ''Táiwān'', [[Taiwannees]]: ''Tâi-oân'', [[Hakka]]: ''Thòi-vǎn''; voorheen bekend as '''Formosa''', vanaf [[Portugees]]: ''Ilha Formosa'' [ˌiʎɐ fuɾˈmɔzɐ], letterlik: "pragtige eiland") is die grootste [[eiland]] van die [[Republiek China]] tussen die [[Suid-SjineseChinese See]] in die suidweste, die [[Oos-SjineseChinese See]] in die noorde en die [[Filippynse See]] in die ooste. Dié eiland beheer die gelyknamige Chinese provinsie wat die mees oostelike van dié land is. Taiwan word deur die Straat van Taiwan van die Chinese vasteland in die noordweste en deur die Luzonstraat van die [[Filippyne|Filippynse eiland]] [[Luzon]] in die suide geskei. In die noordooste is die [[Japan]]se [[Ryukyu-eilande]] geleë.<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Taiwan|title=Taiwan|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=6 Augustus 2017}}</ref>

Taiwan is suidoos van die [[Volksrepubliek China]] se provinsie [[Fujian]] geleë en word beheer deur die Republiek China, wat sedert 1949 net uit die hoofeiland en omliggende eilande bestaan. Die eiland het 'n bevolking van 23&nbsp;140&nbsp;000 in 2010 gehad en beslaan 'n oppervlakte van 35&nbsp;801&nbsp;km². Die eiland is 'n twisappel aangesien die Republiek China en die Volksrepubliek China dit beide as hul eie provinsie beskou. Die omstrede [[Senkaku-eilande]] in die Oos-Chinese See noordoos van Taiwan word deur Republiek China, die Volksrepubliek China en Japan opgeëis.

[[Lêer:Polynesian Migration.svg|duimnael|Migrasie van die Polinesiese volke vanaf Taiwan totna die [[Polinesiese Driehoek]] met [[Hawaii]], [[Nieu-Seeland]] en [[Paaseiland]] as sy hoekpunte]]

Die eiland Taiwan, wat deur 'n smal seestraat met 'n wydte van 130 kilometer van die Asiatiese vasteland geskei word, is oorspronklik deur 'n [[Malayo-Polinesiese tale|Maleis-Polinesiese bevolking]] bewoon. Eers in die 14de en 15de eeu het China sy invloedsfeer in 'n suidelike rigting begin uitbrei.

Die eerste menslike nedersettings[[nedersetting]]s op Taiwan dateer uit die Jongsteentydperk (omstreeks 4000 v.C.), terwyl 'n tweede immigrasiegolf vanuit die Chinese vasteland omtrent 2500 v.C. gevolg het. Hierdie periode was deur akkerbou en die ontwikkeling van 'n megaliet-beskawing gekenmerk wat groot steenblokke opgerig en ook steenkiste as grafte gebruik het. Die volgende sogenaamde geometriese periode het op die vasteland reeds omtrent 1500 v.C. begin, maar eers duisend jaar later na Taiwan uitgebrei. Dit is omstreeks 700 v.C. op die vasteland deur Chou-Chinese verdring wat vanuit die ooste na die gebied getrek en die ystervervaardiging op Taiwan ingevoer het. In die tydperk tussen 200 v.C. en 200 n.C. was daar nog 'n aantal immigrasiegolwe van [[Han-Chinese]] wat vanuit die vasteland na Taiwan verdryf is.

Die Nederlandse koloniale administrasie se invloed op die inheemse beskawing was rampsaligrampspoedig - die benoeming van stamhoofde in gebiede wat self nie oor vergelykbare magstrukture beskik het nie, het net soos die Christelike sendingwerk oorgeërfde leefwyses en tradisionele mitologieë verdring. Die Europese invloed is vier dekades later deur die legendariese Koxinga, 'n konserwatiewe aanhanger van die Chinese Ming-dinastie, teruggedring. Die [[Qing-dinastie|Mantsjoe-dinastie]], wat reeds in 1644 die bewind op Taiwan oorgeneem het, is in 1683 van hulle mag ontneem, en die Sentraal-Chinese heersers in [[Beijing]] het die eiland by hulle vastelandse provinsie Fujian ingesluit. Van hier en uit die aangrensende suidelike provinsie [[Guangdong]] het nou 'n groot aantal Chinese immigrante na Taiwan gestroom.

Die Chinese immigrante het hulle aanvanklik veral in die droë voetheuwelstreek en die plato's bokant die kusvlakte van Wes-Taiwan gevestig waar hulle 'n aantal nedersettings gestig het. Hierdie kusdorpe het gedurende hul vroeë groeifase eerder handel met vastelandse Chinese stede gedryf as met mekaar. Die tradisionele ekonomiese netwerk van China, wat deur sy wes-oostelike bewegingsrigting gekenmerk wasis, is sodoende ook na Taiwan toe oorgedra. Die inheemse bevolking is net soos in Suid-China deur die Han-Chinese verdring en genoodsaak om na die bergagtige en afgeleë gebiede van Sentraal- en Oos-Taiwan uit te wyk. In hierdie berggebiede, waar die [[kwik]] in sommige dele net gedurende drie maande van die jaar bo [[vriespunt]] styg, word ookselfs vandag nog die grootste konsentrasie van inboorlinge aangetref.