Hemelbol: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Jcwf (besprekings | bydraes)
Jcwf (besprekings | bydraes)
Lyn 18:
 
== Bewegende hemelliggame ==
[[Lêer:Kepler Mars retrograde.jpg|duimnael|Die skynbare beweging van [[Mars]]]]
Wanneer daar byvoorbeeld om middernag na die sterre in die suide gekyk word, lyk dit nie twee aande na mekaar dieselfde nie; die sterre bevind hulle elke volgende aand ʼn bietjie meer wes. Dit lyk ook of die sterre elke aand vroeër opkom en soggens vroeër ondergaan. So sien 'n mens in die loop van die jaar die verskillende dele van die sterrehemel verbygaan.
 
Dit word veroorsaak deur die feit dat die son ʼn bietjie meer tyd nodig het vir een (skynbare) omwenteling – waarop ons horlosies ingestel is - as die tyd wat die sterrehemel vir 'n omwenteling nodig het. Die verskil tussen een sonnedag en een sterredag (3 minute en 57 sekondes) word veroorsaak deur die skynbare beweging van die son ten opsigte van die sterre: 'n weerspieëling van die beweging van die aarde om die son. Die son beweeg dus van wes na oos tussen die sterre teen 'n snelheid van 360˚ per jaar of byna 10 per dag. Die groot sirkel wat die son hiermee oor die hemelbol aflê, word die ekliptika genoem. Die vlak van die ekliptika vorm ʼn hoek van ongeveer 23,5˚ met die vlak van die [[Ekwador|ekwatoewenaar]]<nowiki/>r, dit wil se die baanvlak van die aarde vorm hierdie hoek met die omwentelingsas van die aarde.
 
[[Lêer:Kepler Mars retrograde.jpg|duimnael|Die skynbare beweging van [[Mars]]]]
Die snypunte van die ekliptika met die hemelekwator, die ekwinoks of dag-en-nagewening (wanneer die dag en die nag ewe lank is), word die lentenagewening en die herfsnagewening genoem. Dit is die punte waar die son vanaf die Suidelike na die [[Noordelike Halfrond]] en omgekeerd beweeg. Tussen die twee punte lê die twee solstitia ([[sonstilstandpunt]]<nowiki/>e): die somersolstitium en die wintersolstitium. Nog opvallender is die beweging van die maan. Wanneer 'n mens ʼn paar nagte na mekaar na die maan kyk, sien jy dat dit ook deur die diereriem beweeg en dat dit teen 13˚ per dag ten opsigte van die sterre in dieselfde rigting as die son beweeg. Terselfdertyd verander die skyngestalte van die maan ook.