Gaston Bachelard: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes) |
Sobaka (besprekings | bydraes) |
||
Lyn 7:
Sy dogter, Suzanne Bachelard (1919-2007), het ook 'n filosoof geword en oor soortgelyke temas geskryf. Haar uitgangspunt was hoofsaaklik die [[fenomenologie]] van [[Edmund Husserl]]. Vanuit daardie perspektief het sy die grondslag van [[wiskunde]] en wetenskap ondersoek.
===Epistemologiese werk===
Bachelard het belangrike werke van [[epistemologie]]se aard geskryf waarin hy homself as 'n teenstander van [[Auguste Comte]] se positivisme stel. Vir Bachelard was die geskiedenis van die wetenskap nie 'n eenvoudige beweging van redeloosheid tot redelikheid soos voorgestel in Comte se wet van drie fases nie. In plaas daarvan fokus Bachelard op die hardnekkige foute of epistemologiese struikelblokke (''obstacles épistémologiques'') wat in die geskiedenis van die wetenskap voorkom. Onder sulke hindernisse verstaan Bachelard sekere onbewuste idees en [[metafoor|metafore]] wat wetenskaplike denke sterk bepaal en dus ook verdere evolusie blokkeer. In sy werk fokus hy meer op wat verkeerd gaan as suksesse wat behaal word. In daardie sin het hy sy projek soms 'n "psigoanalise van (wetenskaplike) kennis" genoem.
Uiteindelik oorwin die mens hierdie epistemologiese hindernis en (in sommige gevalle) kan mens praat van 'n "epistemologiese breuk" (''rupture épistémologique''). As gevolg daarvan kan nuwe konsepte skielik ontstaan wat ander heeltemal verwerp of inkorporeer. Bowendien het Bachelard ietwat verskil van [[René Descartes]] se Cartesiese materialisme en sy idee van onveranderlikheid. In teenstelling met Descartes se stelling, "Ek dink dus is ek", het hy die stelling gemaak: "Ek dink anders, so verander ek myself ook." Die wetenskap moet nie die wêreld verduidelik nie, maar veral die ervaring kompliseer.
Met sy epistemologiese werk beïnvloed Bachelard 'n reeks Franse filosowe, waaronder Georges Canguilhem, [[Louis Althusser]], Dominique Lecourt, [[Michel Foucault]] en Gilles-Gaston Granger. Canguilhem het 'n baccalaureus in die Sorbonne geslaag en wetenskaplike geskiedenisnavorsing in lyn met Bachelard gedoen, maar in 'n ander dissipline, naamlik [[biologie]], eerder as [[natuurkunde]] en [[skeikunde]]. Althusser het die term 'epistemologiese breuk', maar as ''coupure épistémologique'', geneem en gesê dat so 'n breuk in die werk van [[Karl Marx]] gevind kon word. Lecourt, 'n student van Althusser, het verskeie studies oor Bachelard geskryf, maar het dit uit 'n Marxistiese raamwerk geherinterpreteer. Foucault was 'n leerling van Canguilhem, maar het ook 'n duidelike debat met Bachelard gehad. In ''L'Archéologie du savoir'' (1969) bespreek hy onder meer die (on) bruikbaarheid van die onderskeid tussen verbeelding - wetenskap. Op 'n meer tradisionele manier word Bachelard se denke weerspieël in Granger, wat meer klassieke wetenskaplike-filosofiese studies skryf, maar oor die geesteswetenskappe, soos die [[ekonomie]].
===Literêre kritiese studies===
Bachelard was veral bekend vir sy literêre kritiese studies. Die beginpunt is die inhibisies van affektiewe oorsprong wat wetenskaplike denke in sy ontwikkeling ervaar. Oorspronklik opgestel as "psigoanalise van objektiewe denke", word hierdie literêre essays vinnig outonome, [[fenomenologie]]se beskrywings van poëtiese beelde. Bekend is sy beskouinge van die vier elemente, gesien as die argetipes van die poëtiese verbeelding: begeerte vir rus (aarde), drang na suiwering en sublimasie (vuur), liefde en doodsbegeertes (water) en strewe na beweging en transendensie (lug) . In sy ''L'eau et les rêves'' (1942) behandel hy [[narsisme]] op 'n oorspronklike manier. In 'n studie oor Comte de Lautréamont ontleed hy die dierlike aggressiwiteit as 'n poëtiese houding. In sy ''Lapoétique de la rêverie'' (1960) hanteer hy op 'n fenomenologiese wyse poëtiese drome.
===Hermeneutiek===
Die [[Hermeneutiek|hermeneutiese]] metode wat Bachelard van toepassing maak op sy literêre werke, beoog om sover moontlik 'n kreatiewe toeval van die leser se [[bewussyn]] te bekom met die literêre verbeelding van die outeur wat in die werk tot stand kom. In hierdie verbeelding, volgens Bachelard, kan elemente van 'n kollektiewe bewussyn hulself manifesteer. Op grond van 'n duidelike neiging om te groepeer en te klassifiseer, word Bachelard se werk soms ook onder die strukturalisme geklassifiseer.
Bachelard oefen groot invloed uit op die Franse "''Nouvelle critique''" van die vyftigerjare en sestigerjare, insluitend op [[Roland Barthes]].
== Bron ==
| |||