Uitsterwing: Verskil tussen weergawes

Daar is ’n groot verskeidenheid direkte en indirekte oorsake vir die uitsterwing van ’n spesie of groep spesies. "Net soos wat elke spesie uniek is," skryf Beverly en Stephen C. Stearns, "is elke uitsterwing uniek&nbsp;... die oorsake van elk is uiteenlopend — sommige subtiel en ingewikkeld, ander ooglopend en eenvoudig."<ref name="Stearns">{{cite book | last = Stearns | first = Beverly Peterson and Stephen C. | title = Watching, from the Edge of Extinction | publisher = Yale University Press | year = 2000 | isbn = 0-300-08469-2 | pages=x |chapter=Preface }}</ref> Enige spesie wat nie in sy omgewing kan oorleef en voortplant en nie na ’n nuwe omgewing kan trek waar dit wel kan oorleef en voortplant nie, sterf uit. Dit kan skielik gebeur soos wanneer ’n andersins gesonde spesies uitgewis word deur die toksiese [[besoedeling]] van sy hele habitat; of oor duisende of miljoene jare soos wanneer ’n spesie stelselmatig die stryd om kosvoedsel verloor teen ’n sterker mededinger.

Of meer uitwissings deur genetiese of deur omgewingsfaktore veroorsaak word, is debatteerbaar. Mark Newman, die skrywer van ''Modeling Extinction'', glo die twee weeg ewe swaar.<ref name="Newman" /> Bewaringsgroepe en sommige regerings spits hulle tans toe op die uitsterwing van spesies aan die hand van die [[mens]], en hulle probeer verdere uitwissings bevegvoorkom deur ’n verskeidenheid bewaringsprogramme.<ref name="MSNBC" /> Die mens kan veroorsaak dat ’n spesie uitsterf deur die oorbewerking van grond, besoedeling, die vernietiging van sy habitat, die inbring van nuwe spesies wat om kos meeding, jag en ander maniere. ’n Groot rede is die ononderhoubare aanwas van die menslike bevolking.<ref>"[http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=sixth-extinction Population Bomb Author's Fix For Next Extinction: Educate Women]". ''Scientific American''. 12 Augustus 2008.</ref>

Daar was al minstens vyf massa-uitsterwings in die geskiedenis van lewe op aarde, en vier in die afgelope 3,5 miljard jaar waarin baie spesies binne ’n relatief kort tydperk verdwyn het. Een massa-uitsterwing was sowat 250 miljoen jaar gelede,<ref name="SahneyBenton2008RecoveryFromProfoundExtinction">{{cite journal | url=http://journals.royalsociety.org/content/qq5un1810k7605h5/fulltext.pdf | author=Sahney, S. and Benton, M.J. | year=2008 | title=Recovery from the most profound mass extinction of all time | journal=Proceedings of the Royal Society: Biological | doi=10.1098/rspb.2007.1370 | volume = 275 | pages = 759–65|format=PDF | pmid=18198148 | issue=1636 | pmc=2596898}}</ref> toe ’n geskatte 90% van die bestaande spesies van dié tyd uitgewis is.<ref>{{cite book|author=Benton M J|year=2005|title=When Life Nearly Died: The Greatest Mass Extinction of All Time|publisher=Thames & Hudson|isbn=978-0-500-28573-2}}</ref> Daar is ook bewyse dat daar sowat 270 miljoen jaar gelede ’n soortgelyke voorval was. In nog ’n massmassa-uitsterwing sowat 65 miljoen jaar gelede is [[dinosourus]]se en talle ander spesies uitgewis.

Volgens ’n 1998-opname onder 400 bioloë wat deur [[New York Stad|New York]] se Amerikaanse Museum van Natuurstudie in 1998 gedoen is, het byna 70 persent van hulle geglo ons bevind ons in die vroeë stadiums van ’n mensveroorsaakte uitsterwing,<ref name="AMNH">American Museum of Natural History. "[http://www.well.com/~davidu/amnh.html National Survey Reveals Biodiversity Crisis – Scientific Experts Believe We are in the Midst of the Fastest Mass Extinction in Earth's History]". URL besoek op 20 September 2006</ref> bekend as die Holoseen-uitsterwing. Dieselfde persentasie het saamgestem met die voorspelling dat tot 20 persent van alle lewende bevolkings binne 30 jaar (teen 2028) kan uitsterf.

Die bioloog E.O. Wilson het in 2002 geskat<ref name="Wilson" /> dat as die mens sy verwoesting van die [[biosfeer]] voortsit, die helfte van alle spesies binne 100 jaar uitgestorwe sal wees.<ref name="Ulansey">Ulansey, David, "[http://www.well.com/user/davidu/extinction.html The current mass extinction]" repeats this statement with links to dozens of news reports on the phenomenon. URL besoek op 26 Januarie 2007.</ref> Daar word ook geskat dat die huidige tempo van uitsterwings tussen 100 en 1&nbsp;000 keer so vinnig is as die gemiddelde tempo in die evolusionêre tydskaal van die aarde.<ref>J.H.Lawton and R.M.May, ''Extinction rates'', Oxford University Press, Oxford, VK</ref>