Belarus: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
Bygewerk |
||
Lyn 1:
{{Inligtingskas Land
|noem_naam = '''Рэспубліка Беларусь''' <small>([[Wit-Russies]])</small><br />'''Республика Беларусь''' <small>([[Russies]])</small>
|volle_naam = '''Republiek
|algemene_naam = Wit-Rusland
|beeld_vlag = Flag of Belarus.svg
Lyn 8:
|beeld_kaart = Europe-Belarus.svg
|leuse =
|volkslied = [[Dziaržaŭny himn Respubliki Bielaruś|Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь]]<br /><small>([[Transliterasie|tr
|amptelike_tale = [[Wit-Russies]] en [[Russies]]
|hoofstad = [[Minsk]]
Lyn 19:
|longEW = O
|grootste_stad = [[Minsk]]
|regeringsvorm =
|leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]]
|leiername = [[Aleksandr Loekasjenko]]<br />[[
|oppervlak_rang =
|oppervlak_grootte =
|oppervlak = 207 595
|oppervlakmi² = 80
|persent_water = 1,4
|bevolking_skatting = 9 491 800<ref>{{be}} {{cite web|url=http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/ssrd-mvf_2/natsionalnaya-stranitsa-svodnyh-dannyh/naselenie_6/chislennost-naseleniya1_yan_poobl//|title=Численность населения на 1 января 2018 г. по областям Республики Беларусь|accessdate=19 Augustus 2018}}</ref>
|bevolking_skatting_jaar =
|bevolking_rang =
|bevolking_sensus = 9 475 100<ref>{{be}} {{cite web|title=About the demographic situation in January-September 2014|url=http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/otrasli-statistiki/naselenie/demografiya_2/operativnaya-informatsiya_1/o-demograficheskoi-situatsii-v-yanvare-sentyabre-2014-g/|publisher=Belarus Statistical Office|accessdate=4 Januarie 2015}}</ref>
|bevolking_sensus_jaar = 2014
|bevolkingsdigtheid = 45,8
|bevolkingsdigtheidmi² =
|bevolkingsdigtheidrang = 142<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $
|BBP_PPP_rang =
|BBP_PPP_jaar =
|BBP_PPP_per_kapita = $
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|BBP = $
|BBP_rang =
|BBP_jaar =
|BBP_per_kapita = $6
|BBP_per_kapita_rang =
|onafhanklikheidstipe =
|onafhanklikheidsgebeure = • Prinsdom Polotsk<br />• Groothertogdom Litaue<br />• [[Pools-Litause Gemenebes]]<br />• [[Russiese Ryk]]<br />• Onafhanklikheid van die [[Russiese Sosialistiese Federale Sowjetrepubliek|RSFSR]]<br />• Litauies-Wit-Russiese SSR<br />• [[Wit-Russiese Sosialistiese Sowjetrepubliek|Wit-Russiese SSR]]<br />• Verklaring van Soewereiniteit<br />• Onafhanklikheid verklaar<br />• Onafhanklikheid erken<br />• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsdatums = <br />
|MOI = {{wins}} 0,
|MOI_rang =
|MOI_jaar =
|MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}}
|Gini =
|Gini_rang =
|Gini_jaar =
|Gini_kategorie = {{kleur|#090|laag}}
|geldeenheid = [[Wit-Russiese roebel|Roebel]]
Lyn 63:
|tydsone_somer = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST = [[UTC+03:00|+3]]
|internet_domein = [[.by]] en [[.бел]]<ref>{{be}} {{cite web |url=
|skakelkode = 375
|voetskrif =
}}
'''Wit-Rusland''' of '''Belarus''' ([[Wit-Russies]]: Беларусь, ''Biełaruś'', [bʲɛlaˈrusʲ]; [[Russies]]: Беларусь, ''Belarus'', [bʲɪlɐˈrusʲ]), amptelik die '''Republiek Wit-Rusland''' of '''Republiek Belarus''' (Wit-Russies: Рэспубліка Беларусь; Russies: Республика Беларусь), is 'n [[landingeslote land]] in [[
[[Lêer:Satellite image of Belarus in December 2002.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Wit-Rusland]]
Tot en met die 20ste eeu het die Wit-Russe nie 'n geleentheid gehad om 'n aparte nasionale identiteit te ontwikkel nie, siende dat die land van die hedendaagse Wit-Rusland aan verskeie ander lande behoort het. Ná die kortstondige Wit-Russiese Volksrepubliek (1918–19) het die land deel van die Sowjetunie geword, die Wit-Russiese Sosialistiese Sowjetrepubliek.▼
[[Lêer:Belarus-CIA WFB Map.png|duimnael|links|Kaart van Wit-Rusland]]
▲Tot en met die 20ste eeu het die [[Wit-Russe]] nie 'n geleentheid gehad om 'n aparte nasionale identiteit te ontwikkel nie, siende dat die land van die hedendaagse Wit-Rusland aan verskeie ander lande behoort het. Ná die kortstondige Wit-Russiese Volksrepubliek (1918–19) het die land
Die finale vereniging van die verskillende dele van die land met sy moderne grense het in 1939 plaasgevind, toe grondgebied van etniese Wit-Russe, wat deel van Pole was, deur die Sowjetunie geannekseer is en by die Wit-Russiese Sowjetrepubliek gevoeg is. Die gebied en sy nasie het grootskaalse verwoesting ervaar tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]]: die land het 'n kwart van sy bevolking verloor en meer as die helfte van sy ekonomiese hulpbronne.
Line 76 ⟶ 78:
Die land het in die jare ná die oorlog stelselmatig herstel en is een van die stigterslede van die [[Verenigde Nasies]]. Die parlement van die republiek het die soewereiniteit van Wit-Rusland op 27 Julie 1990 verklaar en, ná die val van die Sowjetunie, is Wit-Rusland op 25 Augustus 1991 onafhanklik verklaar. Aleksandr Loekasjenko is sedert 1994 die land se president. Wit-Rusland is sedert 1996 besig om met Rusland te onderhandel om as 'n enkele staat, die Unie van Rusland en Wit-Rusland, te verenig.
Die grootste deel van Wit-Rusland se 9,85 miljoen inwoners woon in die stedelike gebiede om Minsk en ander streekshoofstede. Die land het twee [[Amptelike taal|amptelike tale]]: Wit-Russies en Russies. Die land erken nie 'n staatsgeloof nie, alhoewel die [[Russies-Ortodokse Kerk|Russiese Ortodokse geloof]] die primêre geloof in Wit-Rusland is.
== Ekonomie ==
[[Lêer:1997. Stamp of Belarus 0248-0251.jpg|duimnael|links|'n Reeks [[posseël]]s oor Wit-Russies-vervaardigde trekkers wat in 1997 deur die Wit-Russiese posdiens uitgereik is]]▼
Ná sy onafhanklikwording in 1991 het Wit-Rusland net 'n kort fase van politieke en ekonomiese vryheid beleef voordat Aleksandr Loekasjenko, 'n voormalige direkteur van 'n kolchose, aan bewind gekom het. As president het hy die ou stelsel van planekonomie behou – na bewering veral om te verhoed dat die Wit-Russiese ekonomie deur [[Oligargie|oligarge]] oorheers word.
So beheer die Wit-Russiese staat steeds sowat 70 persent van die ekonomie, met uitsondering van enkele bedrywe soos telekommunikasie wat intussen geprivatiseer is. Tans word 55 persent van die totale nywerheidsproduksie deur slegs 55 ondernemings gelewer.<ref>{{de}} [http://www.welt.de/wirtschaft/article13558243/Das-Euro-Musterland-haengt-den-Riesen-Russland-ab.html ''Eduard Steiner: Das Euro-Musterland hängt den Riesen Russland ab. Welt Online, 22 Augustus 2011'']</ref>
Wit-Rusland is steeds een van die voorste vervaardigers van landboumasjiene in Oos-Europa wat markte in alle lande van die voormalige Sowjetunie bedien. Hierdie uitvoere het net soos goedkoop energie-invoere uit Rusland verseker dat Wit-Rusland se ekonomie aanvanklik stewig vertoon het. 'n Vyfde van alle Russiese gas- en [[ruolie]]-uitvoere na Europa word in pyplyne vervoer wat deur Wit-Rusland loop.▼
▲[[Lêer:1997. Stamp of Belarus 0248-0251.jpg|duimnael|links|'n Reeks [[posseël]]s oor Wit-Russies-vervaardigde trekkers wat in 1997 deur die Wit-Russiese posdiens uitgereik is]]
▲Wit-Rusland is steeds een van die voorste vervaardigers van landboumasjiene in Oos-Europa wat markte in alle lande van die voormalige Sowjetunie bedien. Hierdie uitvoere het net soos goedkoop energie-invoere uit Rusland verseker dat Wit-Rusland se ekonomie aanvanklik stewig vertoon het. 'n Vyfde van alle Russiese gas- en ruolie-uitvoere na Europa word in pyplyne vervoer wat deur Wit-Rusland loop.
Die ekonomiese opswaai is eers in 2007 gestuit toe Rusland sy indirekte subsidies vir brandstofuitvoere na Wit-Rusland meteens gestaak het. Prysverhogings vir gas en
Die tekort op die handelsrekening is intussen op 'n baie hoë vlak. Die wisselkoers van die Wit-Russiese roebel teenoor belangrike buitelandse geldeenhede het sedert Januarie 2011 met 70 persent gedaal. Buitelandse valutareserwes het in die eerste vyf maande van 2011 met sowat 'n kwart teruggesak, en die inflasiekoers sal volgens amptelike skattings tussen 33 en 39 persent beweeg.
Line 94 ⟶ 96:
== Kultuur ==
=== Kulturele beleid ===
[[Lêer:Cross of Saint Euphrosyne.jpg|duimnael|links|Die Kruis van Sint Eufrosine is in 1161 ter ere van Moeder Eufrosine van die Polatsk-klooster geskep. Die middeleeuse relikwie, wat deur die Ortodokse kerke van Rusland en Wit-Rusland vereer is, het tydens die Duitse besetting in 1941 verlore gegaan. Die foto wys 'n kopie]]▼
Kultuur geniet in Wit-Rusland hoë prioriteit. Kenmerkend vir die kulturele lewe in die land is die soek na 'n nasionale Wit-Russiese identiteit tussen die westelike landsdele met hul sterk Pools-katolieke en die oostelike gebiede met hul sterk Russies-ortodokse invloede.<ref>{{de}} [http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/Belarus/Kultur-UndBildungspolitik_node.html ''Duitse Departement van Buitelandse Sake: Wit-Rusland – Kultuur'']</ref> Hierby speel staatsinstellings 'n leidende rol. In die jare ná die onafhanklikwording het die Wit-Russiese staat die toenadering tot die Russiese taal en kultuur bevorder. Hierdie beleid is intussen ten gunste van Wit-Rusland se eie taal en kulturele tradisies laat vaar. So is byvoorbeeld 2011 tot die "Jaar van die Wit-Russiese Taal" verklaar. Sowel Wit-Russies asook Russies het die status van amptelike tale.
▲[[Lêer:Cross of Saint Euphrosyne.jpg|duimnael|links|Die Kruis van Sint Eufrosine is in 1161 ter ere van Moeder Eufrosine van die Polatsk-klooster geskep. Die middeleeuse relikwie, wat deur die Ortodokse kerke van Rusland en Wit-Rusland vereer is, het tydens die Duitse besetting in 1941 verlore gegaan. Die foto wys 'n kopie]]
Kulturele aktiwiteite is in die hoofstad Minsk gekonsentreer, terwyl die vyf provinsiale hoofstede 'n mindere rol in die kulturele lewe speel. Minsk het ondanks alle ekonomiese moeilikhede steeds 'n ryk kultuurlewe wat ten opsigte van klassieke kunsvorms soos musiek, teater en ballet met ander metropole kan meeding. Die bewoners van landelike gebiede hou vas aan hul plaaslike tradisies.
Line 106 ⟶ 108:
Die Departement van Kultuur het in Junie 2010 'n "Raad vir die belange van Wit-Russe in die buiteland" waarin regeringsamptenare, burgers en Wit-Russe in die buiteland verteenwoordig is. Hierdie liggaam koördineer kulturele aktiwiteite in die buiteland. Daarnaas word beplan om 'n netwerk van Wit-Russiese kultuursentrums in buitelandse metropole soos [[Berlyn]] te skep.
{{Verwysings|2}}
== Bronne ==
* {{en}} Whitaker, Joseph. (2008) Whitaker's Almanack 2008. Londen: A. & C. Black. ISBN 978-0-7136-8554-1. bl. 763.
==
{{CommonsKategorie-inlyn|Belarus|Wit-Rusland}}
* {{en}} {{Wikivoyage|Belarus|Wit-Rusland}}
▲{{Verwysings|2}}
{{Lande van Europa}}
| |||