Relatiewe voorkoms: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Jcwf (besprekings | bydraes)
k Jcwf het bladsy Relatiewe aanwesigheid na Relatiewe voorkoms geskuif: sien taalforum
Jcwf (besprekings | bydraes)
No edit summary
Lyn 1:
Die '''relatiewe aanwesigheidvoorkoms''', soms ook: ''relatiewe aanwesigheid'' (''RA'')<ref>Ook, ''relatiewe teenwoordigheid'', ''volopheid'' of ''natuurlike verspreidingveelheid'' genoem<!-- Watter term word mees algemeen gebruik? --></ref> verwys na die hoeveelheid waarin die [[isotoop|isotope]] van 'n [[chemiese element]] natuurlik in die Aardkors aangetref word. Die geweegde gemiddelde [[massa]] van hierdie isotope verteenwoordig die [[atoommassa]] vir die element in die element in die [[periodieke tabel]]. Die verspreiding van 'n element wissel van planeet tot planeet. Die ''natuurlike verspreiding'' betref gewoonlik die verspreiding soos dit hier op Aarde gevind word.
 
Die persentasie verspreiding verwys na die relatiewe verhoudings, uitgedruk in persentasies, waarin die isotope van 'n element in die natuurlike bronne (op Aarde) aangetref word.
 
Die [[isotoopverhouding]] kan nogtans effens wissel en die meting daarvan kan belangrike inligting verskaf.
 
== Redes vir aanwesigheid ==
=== Stabiele isotopeOerisotope ===
In die meeste gevalle is die isotoop aanwesig omdat dit stabiel is en in [[nukleosintese|astrofisiese prosesse]] voor die vorming van die aarde vervaardig is.
==== LanglewendeStabiele isotopeoerisotope ====
Baie oerisotope wat vandag steeds aanwesig is, is stabiele nukliede, soos [[silikon-28]].
Daar is egter ook isotope wat nie stabiel is nie, maar 'n [[halfleeftyd]] besit wat groter is as die ouderdom van ons planeet. Hulle aanwesigheid was groter in die verlede, maar hulle het nog nie uitgesterf nie.
 
==== Kwasi-stabiele oerisotope ====
Heelparty isotope is lank as stabiel beskou, maar hulle kan soms 'n dubbelbetaverval ondergaan. Die [[halfleeftyd]] van sulke prosesse is egter baie langer as die leeftyd van die heelal. Dit beteken dat hierdie verval soms moeilik is om waar te neem en die isotoop prakties as stabiel beskou kan word. [[Kalsium-40]] is 'n voorbeeld.
 
==== Langlewende oerisotope ====
Daar is egter ook isotope wat nie stabiel is nie, maar 'n [[halfleeftyd]] besit wat groter is as die ouderdom van ons planeet. Hulle aanwesigheid was groter in die verlede, maar hulle het nog nie uitgesterf nie. [[Kalium-40]] is 'n goeie voorbeeld.
 
==== Uitgestorwe oerisotope ====
Hierdie oerisotope kan in sterre of newels aangetref word en het in die vroeë sonnestelsel bestaan, maar hulle halfleeftyd is korter as die ouderdom van die planetêre newel en hulle het daardeur reeds uitgesterf. [[Titaan-44]] en [[aluminium-27]] is goeie voorbeelde.
 
=== Isotope wat natuurlik vervaardig word / is ===
 
==== Radiogene isotope ====
Stabiele radiogene isotope is isotope wat ontstaan (het) deur die verval van instabiele oerisotope. 'n Goeie voorbeeld is [[argon-40]] wat hier op Aarde volop is, maar nie in die son se atmosfeer nie. Die rede is dat dit die vervalproduk van kalium-40 in die aardkors en -mantel is.
 
Isotope wat se halfleeftyd baie korter is as die ouderdom van die aarde het gewoonlik al uitgesterf en hulle aanwesigheid is gewoonlik verwaarloosbaar. Indien daar nogtans prosesse is waarin hulle vervaardig word, byvoorbeeld deur verval van 'n lanklewende isotoop ofsoos deur kernreaksies met kosmiese straling in die atmosfeer[[uraan-238]] kan hulle togin natuurlikklein op aardehoeveelhede aangetref word. Hulle relatiewe aanwesigheid kan nogtans van plek tot plek verskil. Daar is byvoorbeeld meer <sup>14</sup>C in die atmosfeer as in die oseane.
 
==== Kosmogene isotope ====
Kernreaksies met kosmiese straling in die atmosfeer kan ook isotope vorm wat ander nie voorkom nie. Hulle relatiewe aanwesigheid kan nogtans van plek tot plek verskil. Daar is byvoorbeeld meer <sup>14</sup>C in die atmosfeer as in die oseane.
 
=== Kunsmatige (sintetiese) isotope ===
=== Isotope wat natuurlik vervaardig word ===
Baie isotope wat nie natuurlik gevind word nie is in kernreaktore vervaardig. 'n Belangrike proses hierby is neutronvangs. Dit word ook in 'n tegniek aangewend wat [[neutronaktivering]] genome word
Isotope wat se halfleeftyd baie korter is as die ouderdom van die aarde het gewoonlik al uitgesterf en hulle aanwesigheid is gewoonlik verwaarloosbaar. Indien daar nogtans prosesse is waarin hulle vervaardig word, byvoorbeeld deur verval van 'n lanklewende isotoop of deur kernreaksies met kosmiese straling in die atmosfeer kan hulle tog natuurlik op aarde aangetref word. Hulle relatiewe aanwesigheid kan nogtans van plek tot plek verskil. Daar is byvoorbeeld meer <sup>14</sup>C in die atmosfeer as in die oseane.
 
== Relatiewe aanwesigheidvoorkoms en bindingsenergie ==
In onderstaande tabel staan die bindingsenergie per nukleon (BE) en die relatiewe aanwesigheid (RA) van 'n aantal ligte elemente met 'n ewe atoomgetal. Die tabel toon dat die isotoop op die lyn Z = N dikwels wel die hoogste RA, maar nie die hoogste BE en die termodinamiese gunstigste neutronoorskot (NO) het nie:
 
Line 22 ⟶ 43:
! [[Bindingsenergie|BE]] (M[[elektronvolt|eV]])
! [[relatiewe aaanwesigheid|RA]] (%)
|-
! colspan=6 align="center"| [[Suurstof]]
|-
! align="center" style="background-color:#9f9;" | [[suurstof-16|<sup>16</sup>O]]
Line 35 ⟶ 58:
| align="center" | 7,767 025
| align="center" | 0,21
|-
! colspan=6 align="center"| [[Neon]]
|-
! align="center" style="background-color:#ff9;" | [[neon-20|<sup>20</sup>Ne]]
Line 48 ⟶ 73:
| align="center" | '''8,080 465'''
| align="center" | 9,25
|-
! colspan=6 align="center"| [[Magnesium]]
|-
! align="center" style="background-color:#ff9;" | [[magnesium-24|<sup>24</sup>Mg]]
Line 61 ⟶ 88:
| align="center" | '''8,333 872'''
| align="center" | 11,0
|-
! colspan=6 align="center"| [[Swawel]]
|-
! align="center" style="background-color:#ff9;" | [[swawel-32|<sup>32</sup>S]]
Line 80 ⟶ 109:
| align="center" | 8,575 387
| align="center" | 0,02
|-
! colspan=6 align="center"| [[Argon]]
|-
! align="center" | [[argon-36|<sup>36</sup>Ar]]
Line 99 ⟶ 130:
| align="center" | 8,595 259
| align="center" | '''99,60'''
|-
! colspan=6 align="center"| [[Kalsium]]
|-
! align="center" style="background-color:#ff9;" | [[kalsium-40|<sup>40</sup>Ca]]