Geesteswetenskappe: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Lyn 1:
'''Geesteswetenskappe''' is akademiese dissiplines wat die aspekte van die [[Mens|menslike]] [[Gemeenskap|samelewing]] en [[kultuur]] bestudeer. Tydens die [[renaissance]], verwys dit na wat nou bekend is as die klassieke, die belangrikste gebied van sekulêre studie by universiteite van die tyd. Vandag, is  geesteswetenskappe meer dikwels gekontrasteer met natuurlike, en soms sosiale wetenskappe sowel as professionele opleiding.<ref>{{cite book|title=Oxford English Dictionary 3rd Edition}}</ref>
 
Die geesteswetenskappe gebruik metodes wat hoofsaaklik [[Kritiese teorie|krities]], of [[Kontinentale filosofie|spekulatiewe]] is, en het 'n belangrike historiese element—soos onderskei kan word van die hoofsaaklik empiriese benaderings van die [[Natuurwetenskap|natuurlike wetenskappe]],<ref name="oed">"Humanity" 2.b, ''Oxford English Dictionary'' 3rd Ed. (2003)</ref> maar, in teenstelling met die wetenskap het dit geen sentrale dissipline nie.<ref>Bod, R. (2013). ''A New History of the Humanities: The Search for Principles and Patterns from Antiquity to the Present''. Oxford: Oxford University Press. http://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199665211.001.0001</ref>
Die geesteswetenskappe sluit in [[Taal|antieke en moderne tale]], [[letterkunde]], [[filosofie]], [[geografie]], [[geskiedenis]], [[Religie|godsdiens]],<ref>{{cite web|last1=Stanford University|first1=Stanford University|title=What are the Humanities|url=http://shc.stanford.edu/what-are-the-humanities|website=Stanford Humanities Center|publisher=Stanford University|accessdate=16 JulyJulie 2016}}</ref> [[kuns]] en musiekwetenskap.
 
Geleerdes in die geesteswetenskappe is ''humaniste''.<ref>"Humanist" Oxford English Dictionary. [http://oed.com/viewdictionaryentry/Entry/89273 Oed.com]</ref> Die term "humanistiese" beskryf ook die filosofiese posisie van [[Humanisme|die humanisme]], wat sommige "antihumaniste" geleerdes in die geesteswetenskappe weier. Die Renaissance geleerdes en kunstenaars was ook genoem humaniste. Sommige [[Hoërskool|sekondêre skole]] bied geesteswetenskappe klasse wat gewoonlik bestaan van [[Engels|Engelse]] [[Letterkunde|literatuur]], internasionale studies en [[kuns]].
Lyn 14:
Argeologie is die studie van menslike aktiwiteit deur middel van die herstel en analise van materiële kultuur. Die argeologiese rekord bestaan uit artefakte, [[argitektuur]], en kulturele landskappe. Argeologie kan beskou word as beide 'n sosiale wetenskap en 'n tak van die geesteswetenskappe.<ref>{{Cite journal|last=Sinclair|first=Anthony|year=2016|title=The Intellectual Base of Archaeological Research 2004-2013: a visualisation and analysis of its disciplinary links, networks of authors and conceptual language|journal=Internet Archaeology|issue=42|doi=10.11141/ia.42.8}}</ref> Dit het verskillende doelwitte te bereik, wat wissel van die begrip van kultuur geskiedenis tot die rekonstruksie van  verlede lewenswyse om die veranderinge in menslike samelewings deur die tyd te dokumenteer en te verduidelik.
 
Argeologie is beskou as 'n tak van [[antropologie]] in die Verenigde State van Amerika,<ref>{{Citation|title=Cultural Anthropology: The Human Challenge|year=2010|last=Haviland|last2=Prins|last3=McBride|last4=Walrath|first1=William A.|first=William A.|first2=Harald E. L.|first3=Bunny|first4=Dana|edition=13th|publisher=Cengage Learning|isbn=0-495-81082-7|ISBN=0-495-81082-7}}</ref> terwyl dit in Europa, beskou is as 'n dissipline in sy eie reg, of gegroepeer onder ander verwante dissiplines soos [[geskiedenis]].
 
=== Klassieke studie ===
Lyn 95:
* Ander (6.4%)<ref>{{Webaanhaling|url=http://torch.ox.ac.uk/sites/torch/files/publications/Humanities%20Graduates%20and%20the%20British%20Economy%20-%20University%20of%20Oxford.pdf|last=Kreager|first=Philip|title=Humanities graduates and the British economy: The hidden impact}}</ref>
 
Baie geesteswetenskappe gegradueerdes wat klaar is met universiteit het geen loopbaan doelwitte in gedagte nie.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Adamuti-Trache et al|first=Maria|year=2006|title=The Labour Market Value of Liberal Arts and Applied Education Programs: Evidence from British Columbia|url=http://journals.sfu.ca/cjhe/index.php/cjhe/article/view/183539/183484|journal=Canadian Journal of Higher Education|volume=36|pages=49–74|via=}}CS1</ref><ref>{{Citation|title=What maintcan you do with a humanities degree?|last=Thought Vlogger|date=2018-08-06|url=https://www.youtube.com/watch?v=BnJbi2Fiiz8|access-date=2018-08-07}}</ref> ExplicitGevolglik usespandeer baie die eerste paar jaar na hul gradeplegtigheid om te besluit wat om volgende te doen, wat lei tot laer inkomste aan die begin van hul loopbaan; intussen, gegradueerdes van loopbaan-georiënteerde programme ervaar vinnige toegang tot die arbeidsmark. Tog, gewoonlik binne vyf jaar van die gradeplegtigheid, vind geesteswetenskappe gegradueerdes 'n beroep of etloopbaan alwat werkstevredenheid bied.<ref>{{Cite ([journal|last=Koc|first=Edwin W|year=2010|url=https://encanvas.wikipediawisc.orgedu/wikifiles/Category:CS1_maint77515/download?download_frd=1&verifier=yadEsAdLKIQpRNLKXPwePhZh1jVmeqF7AInh8qDc|title=The Liberal Arts Graduate College Hiring Market|journal=National Association of Colleges and Employers|pages=14–21}}</ref><ref>{{Webaanhaling|url=https:_Explicit_use_of_et_al//nces.ed.gov/pubs2008/2008155.pdf|title=Ten link])Years After College: Comparing the Employment Experiences of 1992–93 Bachelor’s Degree Recipients With Academic and Career Oriented Majors}}</ref>
</ref><ref>{{Citation|title=What can you do with a humanities degree?|last=Thought Vlogger|date=2018-08-06|url=https://www.youtube.com/watch?v=BnJbi2Fiiz8|access-date=2018-08-07}}</ref> Gevolglik spandeer baie die eerste paar jaar na hul gradeplegtigheid om te besluit wat om volgende te doen, wat lei tot laer inkomste aan die begin van hul loopbaan; intussen, gegradueerdes van loopbaan-georiënteerde programme ervaar vinnige toegang tot die arbeidsmark. Tog, gewoonlik binne vyf jaar van die gradeplegtigheid, vind geesteswetenskappe gegradueerdes 'n beroep of loopbaan wat werkstevredenheid bied.<ref>{{Cite journal|last=Koc|first=Edwin W|year=2010|url=https://canvas.wisc.edu/files/77515/download?download_frd=1&verifier=yadEsAdLKIQpRNLKXPwePhZh1jVmeqF7AInh8qDc|title=The Liberal Arts Graduate College Hiring Market|journal=National Association of Colleges and Employers|pages=14–21}}</ref><ref>{{Webaanhaling|url=https://nces.ed.gov/pubs2008/2008155.pdf|title=Ten Years After College: Comparing the Employment Experiences of 1992–93 Bachelor’s Degree Recipients With Academic and Career Oriented Majors}}</ref>
 
Daar is empiriese bewyse dat gegradueerdes van geesteswetenskappe programme minder verdien as gegradueerdes van ander universiteit programme.<ref>{{Webaanhaling|url=http://www.statcan.gc.ca/pub/11-626-x/11-626-x2014040-eng.htm|title=The Cumulative Earnings of Postsecondary Graduates Over 20 Years: Results by Field of Study}}</ref><ref>{{Webaanhaling|url=http://www.humanitiesindicators.org/content/indicatordoc.aspx?i=64|title=Earnings of Humanities Majors with a Terminal Bachelor's Degree}}</ref><ref>{{Webaanhaling|url=http://www.hamiltonproject.org/charts/career_earnings_by_college_major/|title=Career earnings by college major}}</ref> Maar die empiriese bewyse toon ook dat geesteswetenskappe gegradueerdes verdien steeds merkbaar hoër inkomste as werkers met geen tersiêre onderwys, en het werkstevredenheid vlakke te vergelyk met hul eweknieë van ander velde.<ref>{{Cite book|title=The State of the Humanities 2018: Graduates in the Workforce & Beyond|last=|first=|publisher=American Academy of Arts and Sciences|year=2018|isbn=|location=Cambridge, Massachusetts|pages=5–6, 12, 19}}</ref> Geesteswetenskappe gegradueerdes verdien ook meer soos hul loopbane vorder; tien jaar na gradeplegtigheid is die inkomste verskil tussen geesteswetenskappe gegradueerdes en studente van ander universiteit programme nie meer statisties betekenisvol nie. Geesteswetenskappe gegradueerdes kan selfs hoër inkomste verdien as hulle gevorderde of professionele grade bekom.<ref>{{Webaanhaling|url=http://www.humanitiesindicators.org/content/indicatordoc.aspx?i=10777|title=Boost in Median Annual Earnings Associated with Obtaining an Advanced Degree, by Gender and Field of Undergraduate Degree}}</ref><ref>{{Webaanhaling|url=http://www.humanitiesindicators.org/content/indicatordoc.aspx?i=10780|title=Earnings of Humanities Majors with an Advanced Degree}}</ref>
Line 116 ⟶ 115:
=== Waarheid en betekenis ===
Die kloof tussen die humanistiese studie en natuurlike wetenskappe lig ook argumente van betekenis in die geesteswetenskappe. Wat geesteswetenskappe onderskei van die [[Natuurwetenskap|natuurlike wetenskappe]] is nie 'n sekere onderwerp nie, maar eerder die wyse van benadering om enige vraag. Geesteswetenskappe fokus op die begrip van betekenis, doel en doelwitte en bevorder die waardering van besondere historiese en sosiale verskynsels—'n interpretatiewe metode van die vind van "waarheid"—eerder as om te verduidelik die oorsaaklikheid van die gebeure of die ontdekking van die waarheid van die natuurlike wêreld.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Dilthey Dilthey, Wilhelm]. ''The Formation of the Historical World in the Human Sciences'', 103.</ref> Afgesien van sy maatskaplike aansoek, narratiewe verbeelding is 'n belangrike instrument in die (re)produksie van betekenis in die geskiedenis, kultuur en letterkunde.
 
=== Plesier, die nastrewing van kennis en geleerdheid ===
Sommige, soos Stanley Fish, het beweer dat die geesteswetenskappe verdedig hulself die beste deur te weier om enige eise van nut.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Stanley_Fish Fish, Stanley], [http://fish.blogs.nytimes.com/2008/01/06/will-the-humanities-save-us/#more-81 The New York Times]</ref> (Fish kan goed wees om te dink hoofsaaklik van literêre studie, eerder as om geskiedenis en filosofie.) Enige poging om die geesteswetenskappe te regverdig in terme van buite voordele soos sosiale bruikbaarheid (sê verhoogde produktiwiteit) of in terme van die veredeling uitwerking op die individu (soos groter wysheid of verminder vooroordeel) is ongegrond, volgens Fish, en eenvoudig plaas onmoontlike eise aan die betrokke akademiese departemente. Verder, kritiese denke, terwyl waarskynlik 'n gevolg van humanistiese opleiding, kan verkry word in ander kontekste.<ref>[http://liu.english.ucsb.edu/the-laws-of-cool-knowledge-work-and-the-culture-of-information-catalogue-copy-and-table-of-contents/ Alan Liu, ''Laws of Cool,'' 2004,]</ref>