Wes-Australië: Verskil tussen weergawes

(3 200 – 3 000 miljoen jaar gelede). Daar het sedertdien geen bergvorming buiten die [[Stirling Reeks]]Stirlingreeks plaasgevind nie en daarom is daar baie [[erosie]] van die grond plaasgevind en is geen deel van die staat hoër as 1 245 meter bo [[seespieël]] nie. Die meeste dele vorm 'n lae [[plato]] met 'n gemiddelde hoogte van ongeveer 400 meter bo seespieël met min reliëf en geen oppervlakaflope nie. Die land loop skerp af by die kusvlakte en vorm in sommige gevalle 'n skerp platorand (soos in die geval van die [[Darling Eskarp]] naby Perth).

Die onvrugbaarheid van die grond vereis 'n geweldige hoë inset in terme van kunsmis, veral superfosfaat. Oormatige gebruik van [[insekdoder]]sinsekdoders en [[onkruiddoder]]sonkruiddoders het die insek- en bakteriebevolkings byna uitgeroei. Die kompaktering van grond deur swaar masjinerie en hoefdiere het groot skade aan die sensitiewe grond aangerig. Die grootskaalse skoonmaak van lande vir land- en bosboudoeleindes het ook groot skade aan die inheemse plant- en dierelewe aangerig. Gevolglik het die Suidwestelike streek van die staat 'n hoër konsentrasie van seldsame, bedreigde [[flora]] en [[fauna]] as baie ander gebiede in Australië, wat dit een van die wêreld se probleemgebiede maak ten opsigte van biodiversiteit. Groot dele van die staat se graanstreek ervaar probleme met te hoë [[Sout (chemiese stof)|sout]]gehalte en die verlies van [[water|varswater]].

'n Uitsondering hierop is die noordelike [[tropies]]e streke. Die [[Kimberley (Wes-Australië)|Kimberley]]-streek het 'n uiters warm monsoenklimaat met 'n gemiddelde jaarlikse reënval wat wissel van 500 tot 1 500 millimeter, maar daar is 'n baie lang amper reënlose seisoen tussen April tot November. Agt-en-vyftig persent van die staat se aflope vind in die Kimberley-streek plaas, maar omdat dit in geweldadige vloede voorkom en omdat die grond uiters arm is, is die enigste ontwikkeling langs die [[Ord-rivier]].

Sneeu kom bitter selde in die staat voor en tipies slegs in die Stirling-reeks naby [[Albany, Wes-Australië|Albany]] aangesien dit die enigste bergreeks is wat hoog genoeg is en sover suid is. Sneeu val ook bitter selde op die nabygeleë Porongurup-reeks.<ref>[http://www.feargod.net/wa-snow1.php Snow in Western Australia: About Snow in WA], nagegaan op [[4 Februarie]] [[2007]]</ref>

Die eerste inwoners van wat nou Wes-Australië genoem word was die inboorlinge van Australië met 'n wyd uiteenlopende taal- en etniese groepe — onder andere die [[Nyungah]] in die suidweste, die [[Wongai]] in die sentrale woestyn, die [[Malkana]] in [[Shark Bay]]. Hierdie groepe vorm steeds die meerderheid van die plaaslike verafgeleë landelike gebiede van die staat soos in die [[Kimberley (Wes-Australië)|Kimberley-streek]].

[[Europa|Europeërs]] het hul permanent begin vestig in 1826 toe [[Albany (Wes-Australië)|Albany]] deur Brittanje in besit geneem is om Franse aansprake op die Westelike derde van die kontinent voor te spring. Perth is gestig as die [[Swanrivierkolonie]] in 1829 deur Britse en Ierse setlaars. Die nedersetting het egter agteruit gegaan en daarom is gevangenes uit die Britse eilande daarheen gedeporteer as dwangarbeiders om die bevolking aan te vul. in die 1890's het interstaat migrasie plaasgevind vanweë die oplewing in mynbou in die [[Goldfields-Esperance|Goldfields streek]] wat tot 'n skerp toename in die bevolking gelei het.

* Onlangse groei in wêreldvraag vir minerale en ru-olie, veral in [[SjinaChina]] (ystererts) en [[Japan]] (vir Vloeibarevloeibare Aardgasaardgas) het 'n ekonomiese groei van hoër as die nasionale gemiddeld verseker.

Wes-Australië se oorsese uitvoere het soveel as 36% van Australië se totaal uitgemaak. Die staat se belangrikste uitvoerprodukte sluit in [[Yster|ystererts]], [[aluminium]], [[ru-olieruolie]] en [[vloeibare aardgas]], [[nikkel]], [[goud]], [[ammoniak]], [[graan]], wol asook [[Skaap|skape]] en [[Bees|beeste]].

Wes-Australië is 'n groot ontginner van bauxiet wat ook verwerk word na [[aluminium]] by drie raffinaderye en meer as 20% van die wêreldwye produksie uitmaak. Die staat is ook die wêreld se derde grootste produsent van ystererts (15% van die wêreldtotaal) en die staat is ook verantwoordelik vir 75% van Australië se jaarlikse produksie van 240 ton goud. [[Diamant]]e word ook ontgin by die [[Argyle diamantmyn]] in die verre noordelikeverrenoordelike Kimberley-streek. [[Steenkool]] word ook ontgin by [[Collie]] en is die hoof brandstofhoofbrandstof vir elektrisiteitsopwekking in die staat se suidweste.

Landbouproduksie in Wes-Australië lewer 'n groot bydrae tot die staat en nasionale ekonomie. Graanproduksie is seisoenaal -wisselvallig maar die 2006–2007 graanproduksie was bykans 10 miljoen ton, wat byna die helfte van Australië se totale produksie uitgemaak het.,<ref name="cropReport">{{cite web|url=http://abare.gov.au/publications_html/cr/cr_08/cr08_June.pdf|title=2008 Crop Report|publisher=ABARE|date=1 Junie 2008|accessdate=2008-09-13}}</ref> en was verantwoordelik vir 'n uitvoerinkomste van $1,7 miljard.<ref name="WAatAglance">{{cite web|url=http://www.ausstats.abs.gov.au/ausstats/subscriber.nsf/0/EFF65DC1D23D314FCA25741D000DC292/$File/13065_2008_reissue.pdf|title=WA at a Glance 2008|publisher=Australian Bureau of Statistics|date=2 April 2008|accessdate=2008-09-10}}</ref>

Ander beduidende landbouprodukte sluit in gars, ertjies,<ref name="cropReport" /> [[wol]], [[Skaapvleis|lams]]- en [[beesvleis]]. Daar is ook 'n baie groot aanvraag vir invoere van lewende diere vanuit Wes-Australië, hoofsaaklik vanuitdeur Suid[[Suidoos-Oos Asië]] en die [[Midde-oosteOoste]], waar die invoer van lewende hawe verkies word vanweë kulturele- en godsdienstradisies asook 'n gebrek aan stoor- en vriesfasiliteite. Bykans 50% van Australië se lewende beesuitvoere kom vanuit Wes-Australië.<ref name="LivestockReport">{{cite web|url=http://abare.gov.au/publications_html/livestock/livestock_08/LiveExports.pdf|title=2008 Live Exports|publisher=ABARE|date=31 Maart 2008|accessdate=2008-09-15}}</ref>

Die groei in die hulpbronsektor in die afgelope jare het gelei tot 'n beduidende tekort aan arbeid en vaardighede, wat gelei het tot die staatsregering se pogings om interstaat- en oorsese migrasie aan te moedig.<ref>{{cite web|url=http://www.gowestnow.com www.gowestnow.com|title=Go West Now|publisher=Government of Western Australia|date=2008|accessdate=2008-09-16}}</ref> Volgens die 2006 sensus<ref name="2006CensusQuickStats">[http://www.censusdata.abs.gov.au/ABSNavigation/prenav/ViewData?&action=401&tabname=Summary&areacode=5&issue=2006&producttype=QuickStats&textversion=true&navmapdisplayed=true&&breadcrumb=PLD& 2006 Sensusinligting vir Wes-Australië, Oktober 2007]</ref> was die mediaan inkomstemediaaninkomste per indiwidu AU$500 per week in Wes-Australië (vergeleke met AU$466 in Australië in sy geheel). Die mediaan inkomstemediaaninkomste per gesin was AU$1246 per week (vegelekevergeleke met AU$1171 vir Australië in sy geheel).

Suid van Perth is die swaar nywerheidsentrum,swaarnywerheidsentrum [[Kwinana]] geleë. Hier is die volgende nywerhede geleë: die land se grootste olieraffinadery wat petrol en diesel vir plaaslike verbruik vervaardig,<ref>{{cite web|url=http://www.aip.com.au/pdf/Downstream_Petroleum_2007_Report.pdf|title=Downstream_Petroleum 2007 Report|publisher=Australian Institute of Petroleum|date=15 Julie 2008|accessdate=2008-09-12}}</ref> 'n [[yster]]aanleg, [[aluminium]] en nikkelverwerkingsaanlegte, hawefasiliteite vir graanuitvoere en ondersteuningsnywerhede vir mynbou en ru-olie[[ruolie]] soos ligte- en swaar ingenieurswerke en metaalwerkswinkels. Skeepsbou (bv. Austal Ships) en verwante ondersteuningsnywerhede word naby [[Henderson]] net suid van Fremantle aangetref. Noemenswaardige sekondêre nywerhede sluit in sement- en bouprodukvervaardiging insluit, graanmeulens, voedselverwerking, vervaardiging van dierevoer, motorbakvervaardiging en drukperse.

In die afgelope paar jaar het die [[Toerisme|toerismebedryf]] in Wes-Australië baie gegroei met 'n beduidende aantal besoekers vanaf die Verenigde Koninkryk en Ierland (28%), ander Europese lande (14%), [[Singapoer]] (16%), [[Japan]] (10%) en [[Maleisië]] (8%).<ref name="WAatAglance" /> Die inkomste uit toerisme is 'n baie sterk ekonomiese dryfveer in baie van die staat se kleiner bevolkingsentra buite Perth, veral in die kusgebiede. Wes-Australië het ook groot wynbougebiede in die suidweste in die [[Margaretrivier]]streek en die Swanvallei. Verskeie wynmakerye vervaardig wyn vir plaaslike verbruik asook internasionale uitvoere. Wes-Australië het ook 'n noemenswaardige visbedryf. Produkte vir plaaslike verbruik en uitvoer sluit in die [[kreef]], [[garnaal|garnale]], [[krap]], haai en [[tuna]], waarvan die verwerking hoofsaaklik aan die weskus geskied. Walvisjag naby [[Albany, Wes-Australië|Albany]] is in 1978 gestaak.