Binnebrandenjin: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Uitleg van bronteks
Lyn 1:
'n '''Binnebrandenjin''' oftewel die '''suier binnebrandenjin''' is enige [[enjin]] wat funksioneer deur [[brandstof]] binne in die enjin te verbrand. Daarteenoor bestaan daar ook buitebrandenjins soos die [[stoomenjin]] en die Stirling enjins, wat brandstof aan die buitekant van die enjin laat brand. Stralerenjins en gasturbines gebruik ook interne verbranding maar die term 'binnebrandenjin' verwys normaalweg na enjins waar die verbranding met tussenposes plaasvind en waar daar resiprokerende masjinerie teenwoordig is.
 
== Geskiedenis ==
 
Francois Issac de Rivaz het die eerste binnebrandenjin in [[1807]] gebou. Die enjin was egter onprakties vanweë die gebruik van 'n mengsel van [[waterstof]] en [[suurstof]] as brandstof en as gevolg van gebrekkige kraglewering.
Lyn 13:
In dieselfde tydperk is die tweeslagbinnebrandenjin vervolmaak. In [[1867]] het Sir Dougald Clerk die eerste tweeslagbinnebrandenjin uitgevind. Die ontwerp is later vereenvoudig deur Joseph Day in [[1891]].
 
== Aanwending ==
 
Binnebrandenjins word algemeen aangewend vir beweeglike aandrywingstelsels. Hulle kom voor in [[voertuie]], motorfietse en [[boot|bote]], 'n wye verskeidenheid [[vliegtuie]] en [[lokomotief|lokomotiewe]]. Die binnebrandenjin is egter met stralerenjins vervang in [[straalvliegtuie]]. Binnebrandenjins word ook baie gebruik vir ander industriële toepassings, bv. kragopwekking, stoomopwekking en selfs in ruimtetuie.
Lyn 19:
Die elektriese enjin kan meeding met die binnebrandenjin vir baie aanwendings van beweegbare aandrywing. In die toekoms mag die elektriese enjin ook kan meeding vir voertuig aandrywing. Tans is die koste van batterye en die gebrek aan bekostigbare aanboord [[Elektriese generator|elektriese opwekking]] die grootste struikelblokke tot hul gebruik in motorvoertuie.
 
== Onderdele ==
[[Lêer:Four stroke cycle compression.jpg|thumb|right|'n Illustrasie van die onderdele
van 'n [[vierslagsiklus|vierslag]]-enjin]]
Lyn 25:
[[nokas]]te (magenta en blou) en die suierklep in. 'n Tweeslagenjin kan slegs 'n uitlaat en inlaat hê vir gasse in plaas van 'n klepstelsel. In beide soorte enjins, is daar een of meer silinders (grys en groen) en vir elke silinder is daar 'n [[vonkprop]] (donkergrys), 'n suier (geel) en 'n draaimeganisme (pers). 'n Enkele beweging van die silinder deur die suier in 'n opwaartse of afwaartse rigting staan bekend as die slag. Die afwaartse slag wat plaasvind direk na die brandstof-lugmengsel ontplof het, staan bekend as die kragslag.
 
== Werking ==
 
Alle binnebrandenjins is afhanklik van die chemiese prosesse genaamd [[verbranding]] en ontploffing, wat in wese die reaksie van [[brandstof]] met [[suurstof]] behels. Sien ook: [[Stoigiometrie]].
Lyn 37:
Elektriese ontstekingstelsels gebruik gewoonlik 'n loodsuurbattery en 'n induksieklos om 'n hoë spanning elektriese vonk te lewer om die brandstof-lug mengsel in die enjin se silinder te ontsteek. Die battery kan herlaai word tydens bedryf deur van 'n ''alternator'' wat deur die enjin aangedryf word, gebruik te maak. Drukverhitte ontstekingstelsels gebruik die hitte in die lug wat opgewek word tydens die saampersingsproses om die brandstof te ontsteek wanneer dit ingespuit word.
 
== Klassifikasie ==
 
Daar is 'n wye verskeidenheid binnebrandenjins na aanleiding van hulle vele aanwendings. Soortgelyk is daar 'n wye verskeidenheid maniere om binnebrandenjins te klassifiseer waarvan sommiges hieronder gelys word.
 
=== Enjinsiklus ===
Enjins wat gebaseer word op die tweeslagsiklus het twee slae vir elke kragslag en word gebruik in [[grassnyer]]s, bromponies, buiteboordenjins en sommige motorfietse. Hulle maak oor die algemeen meer geraas, is minder doeltreffend en kleiner as die vierslag-eweknieë. Enjins wat gebaseer is op die [[vierslagsiklus]] of [[Otto siklus]] het een kragslag vir elke vier slagte en word gebruik in motorvoertuie, groter bote en vliegtuie. Daar is 'n aantal variasies op die siklusse waarvan die vernaamste voorbeelde die Atkinson- en Millersiklusse is. Dieselenjins word dikwels beskou as 'n vierslagsiklus met 'n drukverhitte ontstekingstelsel maar die dieselsiklus word dikwels onderskei van die normale Otto siklus.
 
=== Brandstoftipe ===
[[Dieselenjin]]s is dikwels swaarder, rasiger maar meer kragtig teen laer toere as die petrolenjins. Hulle is ook meer brandstofdoeltreffend in sommige omstandighede en word dikwels in swaarvoertuie, skepe en sommige [[lokomotief|lokomotiewe]] gebruik.
 
Petrolenjins word in die meeste ander voertuie gebruik insluitende die meeste motorvoertuie, motorfietse en bromponies. Petrol- en dieselenjins produseer beduidende uitlaatgasse. Daar is ook enjins wat loop op waterstof, [[vloeibare petroleumgas]] (VPG) en [[biodiesel]].
 
=== Silinders ===
Binnebrandenjins kan enige aantal silinders bevat, met getalle tussen een en twintig die algemeenste. Meer silinders lei tot groter [[wringkrag]] maar onvermeidelik tot groter enjins en groter brandstofverbruik.
 
Lyn 57:
* Klein toestelle soos kettingsae en huishoudelike [[grassnyer]]s het tipies net een silinder alhoewel tweesilinder kettingsae tog bestaan.
 
=== Ontstekingstelsel ===
Binnebrandenjins kan geklassifiseer word deur hulle [[ontstekingstelsel]]s. Vandag gebruik die meeste enjins 'n [[vonkprop|elektriese]] of drukverhitte stelsel vir ontsteking. Buitevlam- en warmbuisstelsels is egter ook in die verlede gebruik.
 
=== Enjinuitleg ===
Binnebrandenjins kan geklassifiseer word volgens hulle uitleg wat hulle fisiese grootte en gladheid (met gladder enjins word bedoel minder vibrasies) bepaal. Sommige uitlegte sluit in reguit inlyn of inlyn uitleg, die meer kompakte V-uitleg en die wyer maar gladder plat of ''bokser''-uitleg. Vliegtuigenjins kan ook 'n radiale uitleg aanneem wat effektiewe verkoeling in die hand werk. Meer uitsonderlike konfigurasies soos die "H", "X"-, of "W-uitlegte is al ook ingespan.
 
Veelvuldige krukas-uitlegte het nie noodwendig 'n silinderkop nodig nie, maar kan in plaas daarvan 'n suier aan elke kant van die silinder hê, die sogenaamde teenoorgestelde suier ontwerp. Die ontwerp is gebruik in die Junkers Jumo 205 dieselaangedrewe vliegtuigenjin, wat twee kruk-asse gebruik het, een aan elke kant van 'n enkele span silinders, dan is daar ook die merkwaardige Napier Deltic driehoekuitleg met 'n kruk-as op elke hoek. Veelvuldige krukas-masjiene is ook gebruik in enkelspanlokomotief-enjins en word nog steeds gebruik vir skeepsvaartenjins, vir aandrywing asook vir hulpgenarators. Die Gnome Rotary enjin wat in verskeie vroeë vliegtuie gebruik is, het 'n span silinders gehad wat radiaal rondom 'n vaste kruk-as uitgelê is.
 
=== Enjinkapasiteit ===
 
'n Enjin se kapasiteit is die [[enjinverplasing|verplasing]] of veegvolume deur die suiers van die enjin. Dit word algemeen gemeet in [[liter]]s vir groter enjins en in [[kubieke sentimeter]]s vir kleiner enjins. Enjins met groter kapasiteite is gewoonlik kragtiger en lewer 'n groter wringkrag by laer toere (opm'e) maar verbruik ook meer brandstof.
Lyn 73:
'n Enjin se genoteerde kapasiteit kan dikwels meer 'n kwessie van [[bemarking]] as van [[ingenieurswese]] wees. Die Morris Minor 1000, die Morris 1100 en die Austin-Healy Sprite Merk II het almal enjins van dieselfde slaglengte en binnemaat gehad volgens hulle spesifikasies en was afkomstig van dieselfde vervaardiger. Die enjin kapasiteite was egter genoteer as 1000cc, 1100cc en 1098cc respektiewelik in die verkoopsliteratuur en op die voertuie se kentekens.
 
=== Ander Klassifikasies ===
 
Alle binnebrandenjins is warmte-enjins en daarom het hulle 'n bogrens tot die doeltreffendheid wat hulle kan bereik. Die doeltreffendheid word gedefinieer deur die teoretiese Carnot warmte-enjin. 'n Paar binnebrandenjins wat draaiende in plaas van lineêre suierbeweging gebruik staan bekend as die [[Wankelenjin]], Orbitale enjins of as kwasiturbines.
 
== Werkverrigting ==
 
Die hoof maatstaf van 'n binnebrandenjin is die [[wringkrag]] wat dit lewer teen enige gegewe spoed. Die spoed van die enjin beteken hier die aantal [[omwentelinge per minuut]] wat die enjin maak. Die [[SI]]-eenheid vir hoeksnelheid is [[radiaal|radiale per sekonde]] en 'n omskakeling vanaf omwentelinge per minuut kan met die volgende formule verkry word: