John Rawls: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Uitleg van bronteks
Lyn 49:
* publieke rede (''public reason'').
 
=== Realistiese utopie ===
As politiek filosoof stel Rawls aan homself die vraag oor hoe stabiliteit in die politiek bewerkstellig kan word. Hy ontwikkel 'n deontologiese kontraktualistiese teorie deur te bou op die denke van [[Kant]]. Rawls ondersoek op watter reëls besluit moet word om ons samelewing regverdig te kan noem. In die kontraktualisme van Rawls word die onpartydigheid gekonstrueer deur die fiksie van 'n oorspronklike posisie. Alle betrokkenes verberg hul spesifieke belange en omstandighede agter 'n sluier van onwetendheid. Die idee is dat elkeen sy deel moet doen, waarvolgens die wederkerigheidsnorm sentraal staan. Op hierdie manier definieer hy hoe 'n [[demokratiese]] samelewing onder gunstige haalbare omstandighede hierruit sou kon baat vind. Rawls noem hierdie grootliks ideale beskrywing van regverdigheid, as "realisties utopies". 'Realisties ' omdat dit afgestem is op dit waartoe mense in die beste geval in staat sal wees, gegewe hul natuurlike aard en onder normale omstandighede. 'Utopies' omdat dit uitgaan van morele en politieke ideale, beginsels en konsepte om 'n regverdige samelewing te skets met vrye en gelyke burgers. Rawls formuleer dit as volg: “Die idée van hierdie gemeenskap is realisties utopies daarin dat dit 'n haalbare sosiale wêreld voorstel wat politieke regte en geregtigheid kombineer vir alle liberale en ordentlike mense in ‘n 'Gemeenskap van Mense'.” Dit is 'n voorsetting van die idee van die sosiale kontrak van [[Jean-Jacques Rousseau]].
 
=== Basisbeginsels van regverdigheid ===
Aan die einde van sy loopbaan het Rawls die basisbeginsels van regverdigheid as volg beskryf:
 
Lyn 63:
Die tweede beginsel sou kon saamegevat word as: gelyke kanse vir almal. Dit is interessant om te sien dat die “minste bevoordeelde” ofwel “sosiaal swakkere” 'n steeds grotere rol gaan speel in die werk van Rawls. In die begin van sy loopbaan was Rawls in 'n groot mate 'n aanhanger van die [[liberalisme]] en die meritokrasie as aan die einde van sy loopbaan, toe hy meer kennis geneem het van ingeburgerde ongelykheid in die gemeenskap.
 
== Werk ==
===''A Theory of Justice''===
Eén van sy belangrikste werke is ''A Theory of Justice'' uitgegee in [[1971]]. In die boek fokus Rawls op die verdeling van mag, [[kennis]], [[geld]] ens. Hy vra hoe sodanige verdeling tot stand kom? Wat lê hieraan ten grondslag? In hoeverre is ons kennis, mag en rykdom aan onsself te danke en in hoeverre aan ongelyke uitgangsposisies? Is die verdeling wel regverdig in die sin van 'billikheid' of 'redelikheid'? Met dié boek neem Rawls die 'sosiale kontrak' onder die loep. Hy daag ons uit om na te dink oor 'n regverdige verdeling van skaars goedere. Wat is regverdigheid eindelik? Rawls stel voor om regverdigheid as redelikheid te stel. "''Justice as fairness"'', word een van die belangrikste beginsels van Rawls. Hy stel dat 'n regverdige verdeling of 'n regverdige gemeenskap alleen tot stand sou kon kom as die persone wat in die gemeenskap hulself - by wyse van 'n denkeksperiment - tydelik agter 'n sluier van onwetendheid laat verskuil. Agter die sluier is hulle onwetend oor die posisie wat hulle in die toekomstige gemeenskap gaan beklee. Hulle weet nie of hulle in 'n ryk of arm milieu gebore word nie, of hulle slim of dom, kerngesond of gestremd, mooi of lelik ens sal wees nie. Hoe sou ons - as ons nie weet waar ons teregkom - die gemeenskap inrig? Sou ons dan opkom vir swakkeres? Of sou ons kies vir 'n liberaale stelsel, waar almal hulself moet red? Rawls dikteer ons nie in sy boek nie; hy nooi die leser slegs uit tot refleksie.
 
=== ''Political Liberalism'' ===
'n Ander belangrike werk is ''Political Liberalism''. In die boek bekyk Rawls die multikulturele samelewing. Hoe word gesorg vir 'n stabiele samelewing, as daar verskeie verskillende groepe is? Groepe met ander norme en waardes, 'n ander [[godsdiens]] en 'n ander (kulturele) agtergrond. In dié werk identifiseer Rawls die begrip 'oorvleulende konsensus'. Volgens Rawls is dit belangrik dat alle groepe binne 'n samelewing oor die mees essensiële sake eens moet wees. Bepaalde norme en waardes moet deur almal onderskryf word, waarvan 'n mens nie kan wegkom nie. Maar oor alles wat nie essensieel is nie, daaroor mag mense van mening en vervulling verskil. Ons hoef nie almal klone van mekaar te wees nie. Die deel waaroor ons verskil kan byvoorbeeld die vervulling van ons privaatlewe insluit. Belangrik in hierdie teorie is natuurlik wel dat ons onderskeid kan maak tussen dit wat essensieel is en dit wat nie is nie. 'n 'Oorvleulende konsensus' - wat impliseer dat almal dit binne 'n samelewing moet onderskryf - is nodig om 'n stabiele samelewing te skep en wat Rawls in ''Political Liberalism'' beskryf is met reg 'n konsensus-teorie. Volledige assimilasie van minderhede is nie nodig nie, maar om heeltemaal langs mekaar te lewe en totaal eie sisteme, waardes en norme in stand te hou, is ook nie reg nie. In dié werk stel Rawls ook die begrip publieke rede bekend, ofwel dit, wat binne 'n samelewing almal dit eens is of eens sou moet word.
 
== Publikasies ==
===Boeke===
 
Lyn 85:
• ''Justice as Fairness: A Restatement.'' Cambridge, Belknap Press, 2001. Dit is 'n kort weergawe van die teorieë van Rawls.
 
=== Artikels ===
 
• ''A Study in the Grounds of Ethical Knowledge''., proefskrif, Princeton University, 1950.
Lyn 131:
• ''Reconciliation through the Public Use of Reason.'' Journal of Philosophy (Maart 1995), 92 (3):132-180.
 
== Pryse ==
 
• Rolf Schock-prys vir [[logika]] en filosofie (1999)