Spook: Verskil tussen weergawes

Die geloof in spoke is 'n kenmerk van die meeste kulture, alhoewel die woord spook in sy meer presiese betekenis net na die geeste van oorledenes verwys.

 

[[Lêer:Banquo.jpg|thumb|regs|250px|Die Skotse koning Macbeth sien die spook van Banquo. Skildery deur Théodore Chassériau]]

Volgens die skrywer George Tyrrell en ander deskundiges is daar vier of vyf hoofkategorieë van spoke:

* '''Klopgeeste''' tree veral snags op en veroorsaak geraas soos byvoorbeeld die tipiese klopgeluide.

 

Die Romeine het spoke as die rustelose siele van oorledenes beskou, alhoewel hierdie soort oortuigings deur destydse skrywers en filosowe dikwels belaglik gemaak is. Volgens die tradisionele Romeinse oortuigings, wat deur skrywers soos Plinius, Plutargus en Plinius oorgelewer is, het spoke veral snags by die begraafplekke van hulle sterflike oorskotte verskyn. Dikwels het die spoke van vermoordes hulle moordenaars gepla: Die spook van sy vermoorde broer het gereeld aan keiser Caracalla verskyn, en keiser Nero is deur die spook van sy moeder Agrippina gepla. Ná sy dood het Nero self 'n spook geword, net soos Caligula, wat verskyn het totdat sy susters sy liggaam verbrand het.

 

Dit was vir Romeine belangrik om met die geeste van oorledenes te versoen, onder meer deur hulle begrafnis volgens die Romeinse tradisies te reël. Tydens die fees van die sogenaamde Lemoeralië (afgelei van [[Latyn|Latyns]] ''lemures'', die "gieriges" of geeste van die oorledenes) op 9, 11 en 13 Mei het Romeinse huisvaders teen middernag opgestaan, kaalvoet na buite gegaan en met die vingers geklap om sodoende die spoke te verdryf. Daarna was hulle verplig om hul hande met pure fonteinwater te was, swart bone in die mond te neem, die bone agter hulle te gooi en hierdie prosedure nege keer te volg, om hulle en hul gesinne los te koop van die spoke.

 

Die Kelte van Wes-Europa het meer as 2 000 jaar gelede [[1 November]] as die Keltiese Nuwejaarsdag en die Tamanfees ter ere van die Songod gevier. [[31 Oktober]], die Keltiese Oujaarsaand (volgens sommige deskundiges is dit moontlik slegs as die Einde van die Somer gevier), was egter gewy aan [[Samhain]], die God van die Doderyk.

 

Aangesien die geeste volgens die Keltiese godsdiens kennis van die geheime van die hiernamaals en die toekoms gehad het, was Samhain 'n geskikte dag vir die [[Druïde]], waarop hulle voorspellings meer presies sou kon wees en voortekens deur hulle noukeuriger gelees kon word.

 

Veral in die laat 19de eeu het wetenskaplikes belang gestel in spoke, en daar is selfs pogings onderneem om spoke in laboratoria te laat verskyn. Hierdie belangstelling is aangewakker deur die destydse gewildheid van die spiritualistiese filosofie, wat baie aanhangers in Engelstalige lande gehad het. Nogtans is daar geen wetenskaplike bewys opgelewer dat spoke wel bestaan nie, en die belangstelling is eerder misbruik deur twyfelagtige mediums, wat steeds as bedrieërs ontmasker is.

 

Misterieuse verskynings in spookhuise en -kastele is dus meestal die gevolg van wind, wat teen die mure waai en infraklank in die gange en ander dele van die geboue veroorsaak.

 

* [[Spookplekke in Suid-Afrika]]