Khoisan: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Bygewerk
+ Prent & skakels
Lyn 1:
: ''Hierdie artikel handel oor die etniese groep in Suider-Afrika. Vir die taalfamilie, sien [[Khoisan-tale]].''
{{Etniese groep
| beeld = [[Lêer:BushmenSan.jpg|300px]]
| onderskrif = Begin vuur met die hand. San-mense in [[Botswana]]
| groep = Khoisan
| bevolking = ca. 400&nbsp;000<ref>{{en}} Brenzinger, Matthias (2011) "The twelve modern Khoisan languages." In Witzlack-Makarevich & Ernszt (eds.), Khoisan languages and linguistics: proceedings of the 3rd International Symposium, Riezlern / Kleinwalsertal (Research in Khoisan Studies 29).</ref><ref>{{en}} James Stuart Olson, « Damara » in The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary, Greenwood Publishing Group, 1996, bl. 137.</ref><ref>{{en}} {{cite report |author=Anaya, James |date=2 Junie 2010 |title=Addendum – The situation of indigenous peoples in Botswana |publisher=United Nations Human Rights Council. A/HRC/15/37/Add.2 |url=http://unsr.jamesanaya.org/docs/countries/2010_report_botswana_en.pdf}}.</ref>
| plek = [[Suider-Afrika]] ([[Angola]], [[Botswana]], [[Namibië]], [[Suid-Afrika]])
| taal = [[Afrikaans]],<ref>{{en}} {{cite news |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-36516241 |title=The first South Africans fight for their rights |first=Christian |last=Parkinson |publisher=[[BBC]] |date=14 Junie 2016 |accessdate=21 September 2018}}</ref> [[Khoisan-tale]]
| geloof = [[Christendom|Christene]], [[Tradisionele Afrika-godsdiens]]
| verwante = [[Khoikhoi]], [[Boesman|San]], [[Damaras]] en [[Namas]]
}}
 
'''Khoisan''' is 'n saambindende naam vir twee [[Suid-Afrikaanse etniese groepe en kulture|etniese groepe]] wat in [[Suider-Afrika]] leef, naamlik die [[Khoikhoi]] en die [[Boesman|San]]. Hulle deel fisiese en vermeende [[Taalwetenskappe|taalkundige]] eienskappe apart van die [[Bantoevolke|Bantoe]]-meerderheid van die streek.<ref>{{en}} Barnard, Alan (1992) ''Hunters and Herders of Southern Africa: A Comparative Ethnography of the Khoisan Peoples''. New York; Cambridge: Cambridge University Press, 1992.</ref> Kultureel word die Khoisan verdeel in die kossoekende San of [[Boesman]], en die Khoi, of meer spesifiek [[Khoikhoi]], vroeër bekend as "Hottentote", wat [[vee]] [[mak maak]]. Hulle praat veral [[Khoisan-tale]] wat bekend is vir hul klikgeluide, maar intussen is [[Afrikaans]] die belangrikste taal van die Khoisan.
 
Die San het die inheemse bevolking van Suider-Afrika gevorm, voordat die Bantoevolke uit [[Sentraal-Afrika|Sentraal-]] en [[Oos-Afrika]] ná die suide migreer en hul streek bereik het, wat daartoe gelei het dat die Bantoe-bevolking die Khoisan-bevolking verplaas en die oorheersende bevolking van Suider-Afrika geword het. Oor die tyd het sommige Khoi die [[mak maak]] van [[vee]] opgegee en die jagter-versamelaar-ekonomie van die San aanvaar, waarskynlik as gevolg van 'n droogdroë [[klimaat]], en word nou as San beskou. Eweneens het die Bantoegroep van die [[Damaras]] wat ná die suide migreer het later [[landbou]] opgegee en die Khoi se [[ekonomie]] aanvaar. Groot Khoisan-bevolkings bly in verskeie droë gebiede in die streek, veral in die [[Kalahari]]-[[woestyn]]. Die Khoisan is volgens genetiese studies die oudste nog bestaande menslike groep.<ref>{{en}} Carina M. Schlebusch et al.: ''Genomic Variation in Seven Khoe-San Groups Reveals Adaptation and Complex African History.'' In : ''Science.'' Online-Vorabveröffentlichung vom 20. September 2012, [[doi:0.1126/science.1227721]]</ref>
 
== Fotogalery ==
Lyn 19:
Lêer:San lady botswana.jpg|San-vrou in Botswana.
Lêer:San tribesman.jpg|San-man in Namibië.
Lêer:Sameul Daniell - Kora-KhokhoiKhoisan preparingbesig toom movesprinkane te braai - 18051804.jpg|''NomadieseKhoisan Khoikhoibesig takelom hulsprinkane huttete afbraai'' – akwatint in kleur deur [[Samuel Daniell]] in 18051804.
Lêer:Sameul Daniell - KhoisanKora-Khokhoi besigpreparing omto sprinkane te braaimove - 18041805.jpg|''KhoisanKorah-Khoikhoi besig om sprinkanehulle hutte af te breek om na nuwe weivelde te braaitrek'' – akwatint in kleur deur [[Samuel Daniell]] in 1805.
Lêer:"The Portuguese and Hottentots", from page 74 of "Pioneers in South Africa" (1914) (14760195211).jpg|''Portugese ontmoet met Khoisan'' – tekening uit die boek "Pioniers in Suid-Afrika", 1914.
Lêer:Angola Ethnic map 1970-de.svg|Verspreiding van etniese groepe in Angola, 1970 (wynrooi: Khoisan)