Obelisk: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
fixed cite error: FINISH
Sb008 (besprekings | bydraes)
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Louxor_obelisk_Paris_dsc00780.jpg|regs|duimnael|421x421px|Een van die twee Luxor obeliske, in die Place de la Concorde in [[Parys]]; 'n rooi graniet [[Monoliet|monolitiese]] kolom, 23 m hoog, insluitend die basis, wat weeg meer as 250 ton weeg.]]
'n '''Obelisk''' (afgelei van die antieke Griekse ὀβελίσκος ''obeliskos'';<ref>{{LSJ|[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=o)beli/skos| ὀβελίσκος|ref}}] in Liddell en Scott.</ref><ref>{{OEtymD|[https://www.etymonline.com/word/obelisk}} obelisk] in Online Etymology Dictionary.</ref> verkleinvorm van ὀβελός ''obelos'', "spit, spyker, spitspilaar"<ref>{{LSJ|[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=o)belo/s| οβελός|shortref}}] in Liddell en Scott.</ref>) is 'n lang, vierkantige, smal monument wat van oder af nouer loop totdat dit eindig in 'n piramidevormige punt, die sogenaamde pyramidion. Obeliske is oorspronklik deur die [[Antieke Egipte]]nare gebou; hulle naam daarvoor was ''tekhenu''. Die [[Antieke Griekeland|Grieke]] het die woord "obeliskos" gebruik om hulle te beskryf, en hierdie woord woord is oorgeneem in [[latyn]] en uiteindelik die ander Europese tale.<ref>{{cite book|last=Baker|first=Rosalie F.|title=Ancient Egyptians: People of the Pyramids|date=2001|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195122213|page=69|url=https://books.google.com/books?id=gw5prEJQq10C&pg=PA69&dq=%22Tekhenu+%22+egyptian&hl=en&sa=X&ei=FJAdU_iHNcPxhQeY9oGQDg&ved=0CEsQ6AEwBQ#v=onepage&q=%22Tekhenu%20%22%20egyptian&f=false|author2=Charles Baker|accessdate=10 March 2014}}</ref> Die antieke obeliske is [[Monoliet|monolities]]: hulle bestaan uit 'n enkele steen. Die meeste moderne obeliske bestaan egter uit meer as een steen, en sommige, soos die Washington Monument, is geboue.
 
Die woor ''[[stele]]'' word oor die algemeen gebruik word vir ander monumentale, regop stene met geskrifte of beeldhouwerk.
Lyn 17:
[[Benben]] was die heuwel wat ontstaan het uit die oerwaters [[Noe|Nu]] waarop die skeppingsgod [[Atoem|Atum]] hom gevestig het, volgens die Heliopolitiese skeppingsmite van die Antieke Egiptiese godsdiens. Die Benben-steen (ook bekend as'n pyramidion) vorm die bopunt van die Egiptiese piramide. Dit is ook verwant aan die Obelisk.
 
Die New York Universiteit [[Egiptologie|Egiptoloog]] Patricia Blackwell Gary en ''Astronomy'' senior redakteur Richard Talcott voer die hipotese aan dat die vorms van die [[Antieke Egipte|antieke Egiptiese]] [[piramide]] en obelisk afgelei is van natuurlike verskynsels wat verband hou met die son, die songod [[Ra]] synde die oppergod van die Egiptenare.<ref>Patricia Blackwell Gary and Richard Talcott, "Stargazing in Ancient Egypt", ''[//en.wikipedia.org/wiki/Astronomy_(magazine) Astronomy]'', June 2006, pp. 62–67.</ref> Die [[piramide]] en obelisk sou daarvolgens geïnspireer wees deur die voorheen onderskatte astronomiese verskynsels wat verband hou met sonsopkoms en sonsondergang: die [[sodiaklig]] en "son pilare", onderskeidelik.
 
Die Antieke Romeine was sterk deur die obeliskvorm beïnvloed, tot dié mate dat daar nou meer as twee keer soveel obeliske in Rome staan as wat in Egipte oorbly. Almal het na die Romeinse tydperk geval, behalwe vir die Vatikaanobelisk, en is weer op verskillende plekke opgerig.
Lyn 28:
 
Die mees bekende obelisk in rome is waarskynlik die 25 m hoë, 331 ton obelisk op Sint Pieter se Plein in Rome. Die obelisk het sedert 37 NC op die muur van die Sirkus van Nero gestaan, oorkant Sint Pieter se Basiliek:
: "Die ouer [[Plinius die ouere|Plinius]] in sy ''[[Natuurgeskiedenis (Plinius)|Natuurgeskiedenis]]'' verwys na die obelisk se vervoer uit Egipte na Rome op bevel van die Keiser Gaius (Caligula) as 'n uitstaande gebeurtenis. Die skip wat dit gedra het, het 'n groot mas van dennehout gehad, wat vier mans se arms nie kon omsingel nie. Een honderd en twintig koringmate lensies was nodig as ballas. Nadat sy doel vervul is, was die reuse skip nie meer nodig nie. Daarom is dit gevul met klippe en sement, en gesink om die fondasie van die voorste kaai van die nuwe hawe by Ostia ."<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/James_Lees-Milne James Lees-Milne], ''Saint Peter's'' (1967).</ref>
Die heroprigting van die obelisk het selfs vir [[Michelangelo]] as 'n onbegonne taak voorgekom, maar [[Pous Sixtus V|Sixtus V]] was vasbeslote om dit voor van Sint Pieter se basiliek op te rig, waarvan die middeskip nog gebou moes word. Hy het 'n volgrootte houtmodel binne enkele maande van sy verkiesing laat oprig. Domenico Fontana, die assistent van Giacomo Della Porta in die Basiliek se konstruksie, het die Pous 'n hout modelhyskraan en 'n swaar modelobelisk uit lood gegee, wat Sixtus self kon oplig deur 'n slingertjie met sy vinger te draai. Fontana het die opdrag vir die projek gekry.
 
Lyn 198:
| 1742–1745
|
|'n Skeepsvaarthulpmiddel.<ref>Fewins, Clive, ''[http://findarticles.com/p/articles/mi_qn4158/is_19970119/ai_n9643803 And so to the tower, via the medieval treacle mines]{{Dooie skakel}}'' in ''[//en.wikipedia.org/wiki/The_Independent The Independent]'' dated 19 January 1997, at findarticles.com, accessed 19 July 2008</ref>
|-
| General Wolfe se Obelisk
Lyn 270:
|1793
|
|<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/History_of_County_Wexford%23The_Penal_Laws_.26_the_18th_century History of County Wexford: The Penal Laws & the 18th century]</ref>
|-
|Rumyantsev Obelisk
Lyn 458:
| 1854
| {{Koördinate|50.9480|N|3.2293|W|type:landmark_region:GB|display=inline}}
|
|<ref name="nhle">{{National Heritage List for England|num=1060281|desc=Wellington Monument|accessdate=6 April 2015}}</ref>
|-
| Stoodley Pike Monument
Lyn 553:
|1884
|{{Koördinate|43|10|7|N|75|22|8|W|type:landmark_region:US-NY|display=inline}}
|
|<ref>{{NRISref|2007a}}</ref>
|-
| Monument to the Restorers
Lyn 685:
|1913
|
|
|<ref>{{NRISref|2009a}}</ref>
|-
| Rizal Monument
Lyn 874:
|1939
|<span class="plainlinks nourlexpansion">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?pagename=Obelisk&params=29.7499_N_-95.0807_O_region:US-TX_type:landmark <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Kaarte, lugfotos en ander data vir die ligging"><span class="latitude">29°45′00″N</span> <span class="longitude">95°04′51″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Kaarte, lugfotos en ander data vir die ligging">29.7499°N 95.0807°W</span> / <span class="geo">29.7499; -95.0807</span></span>]</span>
|<ref>[http://www.sanjacinto-museum.org/About_Us/Media_Kit/Fact_Sheet/ San Jacinto Monument Fact Sheet]</ref>{{#tag:ref|Measured in 1991 from its footing to the top of its beacon. The footing is {{convertOmreken|1.41|ftvt|m|abbr=on}} below the top of the roadway pavement and the top of the beacon is {{convertOmreken|3.61|ftvt|m}} above the top of the star.<ref>Paul Gervais Bell Jr., [http://texashistory.unt.edu/ark:/67531/metapth101220/m1/40/ "Monumental Myths"], ''Southwestern Historical Quarterly'' 103 (1999–2000) page before 1–14, p. 14.</ref>|group=note}}
|-
| Trylon and Perisphere