Noordpoolgebied: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Uitgebrei, besig
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Mosaic of the Arctic.jpg|duimnael|links|Saamgestelde [[Nasa]]-Satellietbeeld van Arktika, soos opgeneem op 2 September 2012]]
[[Lêer:Arctic (orthographic projection).svg|duimnael|Ligging van Arktika]]
[[Lêer:Political Map of the Arctic.pdf|duimnael|Kaart van Arktika]]
Line 6 ⟶ 5:
 
Die naam van die gebied is afgelei van die [[Grieks]]e word ''árktos'' ἄρκτος vir [[beer]]. Die [[byvoeglike naamwoord]] ''árktikós'' "arkties"‚ "noordelik" het verwys ná die gebied onder die [[sterrebeeld]] [[Groot Beer]]. Die [[Poolster]] is byna loodreg oor die [[Noordpool]] en lê in die sterrebeeld [[Klein Beer]].
 
Bekende [[dier]]e wat hier vorkom, sluit in [[soogdiere]] soos die [[ysbeer]] (''Ursus maritimus''), [[muskusos]] (''Ovibos moschatus''), [[poolvos]] (''Vulpes lagopus''), [[rendier]] (''Rangifer tarandus''), [[seeroofdiere]] (''Pinnipedia''), [[walrus]] (''Odobenus rosmarus'') en die [[witdolfyn]] (''Delphinapterus leucas''); asook [[voël]]s soos die [[swerfvalk]] (''Falco peregrinus''), [[Kanadese gans]] (''Branta canadensis''), [[grysstrandkiewiet]] (''Pluvialis squatarola''), [[Arktiese sterretjie]] (''Sterna paradisaea''), [[swartpootbrandervoël]] (''Rissa tridactyla''), [[mikstertmeeu]] (''Xema sabini''), [[langstertroofmeeu]] (''Stercorarius longicaudus''), [[Arktiese roofmeeu]] (''Stercorarius parasiticus''), [[steenloper]] (''Arenaria interpres'') en die [[fluitswaan]] (''Cygnus columbianus'').
 
== Definisie en naam ==
[[Lêer:Mosaic of the Arctic.jpg|duimnael|links|Saamgestelde [[Nasa]]-Satellietbeeld van Arktika, soos opgeneem op 2 September 2012]]
 
Die naam "Arktika" kom van die [[Grieks]]e woord ἀρκτικός (''árktikós'': "naby die Beer, die noorde"),<ref>Henry George Liddell en Robert Scott. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2315193 "Arktikos."] ''A Greek-English Lexicon''. Perseus Digital Library.</ref> en dit kom weer van die woord ἄρκτος (''árktos'' "[[beer]]").<ref>Henry George Liddell en Robert Scott. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2315199 "Arktos."] ''A Greek-English Lexicon''. Perseus Digital Library.</ref> Die naam verwys óf na die [[Groot Beer]], ’n [[sterrebeeld]] wat prominent in die noordelike deel van die hemelsfeer is, óf na die [[Klein Beer]], wat die noordelike poolster, [[Polaris]], bevat.<ref>{{cite web|url=http://www.souledout.org/nightsky/ursamandm/ursamajorandminor.html|title=The Great Bear Constellation Ursa Major|accessdate=10 November 2010| archiveurl= https://web.archive.org/web/20101130031637/http://souledout.org/nightsky/ursamandm/ursamajorandminor.html| archivedate= 30 November 2010 | deadurl= no}}</ref>
 
Line 18 ⟶ 17:
 
Weens die noordwaartse verskuiwing van die planeet se isoterms (sowat 56&nbsp;km per dekade in die laaste 30&nbsp;jaar as gevolg van aardverhitting), word die Arktiese gebied (soos bepaal deur boomlyne en temperatuur) tans kleiner.<ref>{{cite web|url=http://yaleglobal.yale.edu/content/planet-peril-%E2%80%93-part-i |last=Hansen |first=Jim |title=The Planet in Peril – Part I |publisher=Yale Center for the Study of Globalization |date=19 Oktober 2006 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091015173024/http://yaleglobal.yale.edu/content/planet-peril-%E2%80%93-part-i |archivedate=15 Oktober 2009 }}</ref> Die grootste rede tot kommer is waarskynlik die krimping van die Noordelike Yssee. Daar is ’n groot variasie in voorspellings hieroor, met modelle wat ’n byna algehele tot algehele ysverlies in September tussen 2040 en 2100 toon. Sowat die helfte van die modelle wat ontleed is, dui op ’n byna algehele tot algehele ysverlies in September teen die jaar 2100.<ref name="Serreze, Mc; Holland, Mm; Stroeve, J 2007 1533–6">{{cite journal|doi=10.1126/science.1139426|date=Mar 2007|author1=Serreze, Mc |author2=Holland, Mm |author3=Stroeve, J |title=Perspectives on the Arctic's shrinking sea-ice cover|volume=315|issue=5818|pages=1533–36|pmid=17363664|journal=Science|bibcode = 2007Sci...315.1533S }}</ref>
 
== Fauna en flora ==
Bekende [[dier]]e wat hier vorkomvoorkom, sluit in [[soogdiere]] soos die [[ysbeer]] (''Ursus maritimus''), [[muskusos]] (''Ovibos moschatus''), [[poolvos]] (''Vulpes lagopus''), [[rendier]] (''Rangifer tarandus''), [[seeroofdiere]] (''Pinnipedia''), [[walrus]] (''Odobenus rosmarus'') en die [[witdolfyn]] (''Delphinapterus leucas''); asook [[voël]]s soos die [[swerfvalk]] (''Falco peregrinus''), [[Kanadese gans]] (''Branta canadensis''), [[grysstrandkiewiet]] (''Pluvialis squatarola''), [[Arktiese sterretjie]] (''Sterna paradisaea''), [[swartpootbrandervoël]] (''Rissa tridactyla''), [[mikstertmeeu]] (''Xema sabini''), [[langstertroofmeeu]] (''Stercorarius longicaudus''), [[Arktiese roofmeeu]] (''Stercorarius parasiticus''), [[steenloper]] (''Arenaria interpres'') en die [[fluitswaan]] (''Cygnus columbianus'').
 
== Verwysings ==