Noordpoolgebied: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Klaar |
Rooi word blou; Eksterne skakels |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Arctic (orthographic projection).svg|duimnael|Ligging van Arktika]]
[[Lêer:Political Map of the Arctic.pdf|duimnael|Kaart van Arktika]]
[[Lêer:Mosaic of the Arctic.jpg|duimnael
[[
'''Arktika''' is 'n polêre gebied in die noordelikste deel van die [[Aarde]] wat bestaan uit die [[Arktiese Oseaan]] (of Noordelike Yssee) en dele van [[Denemarke]] ([[Groenland]]), [[Kanada]], [[Rusland]], [[Noorweë]], die [[Verenigde State]] ([[Alaska]]), [[Swede]], [[Finland]] en [[Ysland]].
Line 7 ⟶ 9:
== Definisie en naam ==
▲[[Lêer:Mosaic of the Arctic.jpg|duimnael|links|Saamgestelde [[Nasa]]-Satellietbeeld van Arktika, soos opgeneem op 2 September 2012]]
Die naam "Arktika" kom van die [[Grieks]]e woord ἀρκτικός (''árktikós'': "naby die Beer, die noorde"),<ref>Henry George Liddell en Robert Scott. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2315193 "Arktikos."] ''A Greek-English Lexicon''. Perseus Digital Library.</ref> en dit kom weer van die woord ἄρκτος (''árktos'' "[[beer]]").<ref>Henry George Liddell en Robert Scott. [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2315199 "Arktos."] ''A Greek-English Lexicon''. Perseus Digital Library.</ref> Die naam verwys óf na die [[Groot Beer]], ’n [[sterrebeeld]] wat prominent in die noordelike deel van die hemelsfeer is, óf na die [[Klein Beer]], wat die noordelike poolster, [[Polaris]], bevat.<ref>{{cite web|url=http://www.souledout.org/nightsky/ursamandm/ursamajorandminor.html|title=The Great Bear Constellation Ursa Major|accessdate=10 November 2010| archiveurl= https://web.archive.org/web/20101130031637/http://souledout.org/nightsky/ursamandm/ursamajorandminor.html| archivedate= 30 November 2010 | deadurl= no}}</ref>
Lyn 19:
== Fauna en flora ==
▲[[Beeld:Arctic poppy among rocks.jpg|thumb|Die Arktiese papawer, ''Papaver radicatum'', in blom op [[Kanada]] se Bathursteiland.]]
Bekende [[dier]]e wat hier voorkom, sluit in [[soogdiere]] soos die [[ysbeer]] (''Ursus maritimus''), [[muskusos]] (''Ovibos moschatus''), [[poolvos]] (''Vulpes lagopus''), [[rendier]] (''Rangifer tarandus''), [[seeroofdiere]] (''Pinnipedia''), [[walrus]] (''Odobenus rosmarus'') en die [[witdolfyn]] (''Delphinapterus leucas''); asook [[voël]]s soos die [[swerfvalk]] (''Falco peregrinus''), [[Kanadese gans]] (''Branta canadensis''), [[grysstrandkiewiet]] (''Pluvialis squatarola''), [[Arktiese sterretjie]] (''Sterna paradisaea''), [[swartpootbrandervoël]] (''Rissa tridactyla''), [[mikstertmeeu]] (''Xema sabini''), [[langstertroofmeeu]] (''Stercorarius longicaudus''), [[Arktiese roofmeeu]] (''Stercorarius parasiticus''), [[steenloper]] (''Arenaria interpres'') en die [[fluitswaan]] (''Cygnus columbianus'').
Plantegroei bestaan uit [[Struik|dwergstruike]], [[gras]], [[kruid]]e, [[korsmos]]se en [[mos]]se, wat almal redelik laag groei en ’n [[toendra]] vorm. Namate ’n mens noordwaarts beweeg, neem die hoeveelheid hitte wat vir plantegroei beskikbaar is aansienlik af. In die noordelikste gebiede is plante by hul metaboliese perke en klein verskille in die totale hoeveelheid somerhitte maak groot verskille in die hoeveelheid energie wat beskikbaar is vir onderhoud, groei en voortplanting.
[[Boom|Bome]] kan nie in die Arktiese streek groei nie; plante word in die warmer dele tot 2 meter hoog. Grasse en mosse kan dik lae vorm. In die kouer streke is ’n groot deel van die grond kaal; [[nievaatplant]]e soos korsmosse en mosse oorheers die gebied saam met ’n paar verspreide grasse en weiveldkruide (soos die [[Arktiese papawer]]).
Line 35 ⟶ 33:
|-
| [[Alaska]]
| [[
| [[Deelstaat]]
|-
| [[Aleoetiese Eilande]]
| Verenigde State
| Amerikaanse eilandgroep
|-
Line 46 ⟶ 44:
| [[Federale deelgebiede van Rusland|Federale deelgebied]]
|-
| [[Kanadese Arktiese
| [[Kanada]]
| Kanadese eilandgroep
Line 59 ⟶ 57:
|-
| [[Klein Diomede-eiland]]
| Verenigde State
| Eiland
|-
Line 84 ⟶ 82:
| [[Krasnojarsk-krai]]
| Rusland
| Federale deelgebied
|-
| [[Lapland (Finland)|Lapland]]
Line 96 ⟶ 94:
| [[Moermansk-oblast]]
| Rusland
| Federale deelgebied
|-
| [[Nenetsië|Outonome Okroeg Nenetsië]]
| Rusland
| Federale deelgebied
|-
| [[Nieu-Siberiese Eilande]]
Line 134 ⟶ 132:
| Eilande
|-
| [[Lapland
| Noorweë, Swede, Finland,
| Streek
|-
Line 173 ⟶ 171:
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Arctic}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Arctic|title=Arctic|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=16 Desember 2018}}
{{Gebiede van die wêreld}}
| |||