Nukleon: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Uitgebrei, besig |
|||
Lyn 1:
[[Beeld:Nucleus drawing.svg|thumb|220px|’n [[Atoomkern]] word hier gewys as ’n kompakte bondel van die twee soorte nukleone, [[proton]]e (rooi) en [[neutron]]e (blou). Op dié skets is die protone en neutrone losstaande, wat die konvensionele siening in byvoorbeeld [[chemie]] is. In ’n werklike kern, soos verstaan in moderne [[kernfisika]], is die nukleone gedeeltelik gedelokaliseer en organiseer hulle hulself volgens die wette van [[kwantumchromodinamika]].]]
'''Nukleon''' is die versamelnaam van [[neutron]]e en [[proton]]e in [[fisika]] en [[chemie]]. Albei maak deel van die [[atoomkern]] uit. Die getal nukleone in ’n kern bepaal ’n [[isotoop]] se [[massagetal]].
Tot die 1960's is nukleone beskou as [[elementêre deeltjie]]s, wat nie uit kleiner deeltjies bestaan nie. Nou is dit bekend dat hulle [[saamgestelde deeltjie]]s is wat uit [[kwark]]e bestaan wat deur die sogenaamde [[sterk wisselwerking]] gebind word. Die wisselwerkings tussen twee of meer nukleone word internukleonwisselwerkings of [[kernkrag]] genoem, wat ook deur die sterk wisselwerking meegebring word. (Voor die ontdekking van kwarke het die term "sterk wisselwerking" net na internukleonwisselwerkings verwys.)
Nukleons val op die grens waar [[deeltjiefisika]] en kernfisika oorvleuel. Deeltjiefisika, veral [[kwantumchromodinamika]], verskaf die basiese vergelykings wat die eienskappe van kwarke en die sterk wisselwerking verduidelik. Hierdie vergelykings verduidelik kwantitatief hoe kwarke saam kan bind in protone en neotrone (en al die ander [[hadron]]e). Wanneer meervoudige nukleone egter saam voorkom in ’n atoomkern ([[nuklied]]), word hierdie basiese vergelykings te moeilik om regstreeks op te los. In plaas daarvan word nukleone bestudeer in kernfisika, die veld van nukleone en hul wisselwerkings deur middel van benaderings en modelle soos die [[kernskilmodel]]. Hierdie modelle kan nuklied-eienskappe suksesvol verduidelik, soos byvoorbeeld of ’n spesifieke nuklied [[radioaktiewe verval]] ondergaan of nie.
Die proton en neutron is albei [[barion]]e en [[fermion]]e. Die proton het ’n positiewe [[elektriese lading]] en die neutron ’n lading van nul; die proton se [[massa]] is net sowat 0,13% of minder van dié van die neutron. Hulle kan dus beskou word as twee toestande van dieselfde nukleon, en saam vorm hulle ’n [[isospin]]doeblet (''I'' = {{breuk|1|2}}). In isospinruimte kan neutrone in protone omgesit word deur [[SU(2)]]-simmetrieë, en omgekeerd.
{{Normdata}}
| |||