Terrorisme: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes)
Begin ontkieming, nog besig
Lyn 3:
'''Terrorisme''' is die gebruik van vrees en geweld om [[regering]]s en [[samelewing]]s te intimideer. Verskillende tipes organisasies (sosiaal of polities) kan terrorisme aanwend in 'n poging om hulle doelwitte te bereik. Mense wat terrorisme pleeg word '''terroriste''' genoem.
 
Terrorisme word dikwels deur politieke organisasies, beide aan die linker en regterkant van die politieke spektrum, gepleeg. Dit kan ook deur godsdienstige groepe, soos [[Al-Kaïda]], gevoer word. Beide revolusionêre groepe sowel as regerings wat aan bewind is kan hulle hiermee ophou.<ref name="britannica">{{cite web|url= http://www.britannica.com/eb/article-9071797 |title=Terrorism |accessdate= 2006-08-11 |publisher= Encyclopædia Britannica|page=3}}</ref> Een van die vorme hiervan is die gebruik van geweld teen vreedsame mense<ref>[http://www.google.com/imgres?imgurl=http://911review.org/img/SIPA-N0116740.JPG&imgrefurl=http://911review.org/Wiki/PentagonAttack.shtml&h=335&w=600&sz=38&tbnid=O9nVz4XyhazvSM:&tbnh=75&tbnw=135&prev=/images%3Fq%3DPentagon%2Battack&usg=__EbScUq4A9q-K8RuWD0jSqhBiDyo=&ei=8dH2S4CZBY6INLKctIQI&sa=X&oi=image_result&resnum=1&ct=image&ved=0CBwQ9QEwAA Pentagon attack]</ref><ref name="jw">{{cite web |url=http://www.judicialwatch.org/flight77.shtml |title=Flight 77, Video 2 |publisher=Judicial Watch}}</ref> om publisiteit vir 'n groep, 'n saak of 'n individu te wen.<ref>{{cite web|url=http://www.asap-spssi.org/pdf/asap019.pdf |title=The Definition of Terrorism |format=PDF |year=2002 |first=Charles L. |last=Ruby |accessdate=2010-02-22}}</ref>
 
== Definisie ==
Dis nie altyd maklik om terrorisme te verduidelik nie. Daar is geen amptelike strafregtelike definisie vir terrorisme op internasionale vlak nie. Algemene definisies van terrorisme verwys na die gewelddadige optrede wat bedoel is om vrees (terreur) in te boesem; die najaag van 'n godsdienstige, politieke of ideologiese doel; en die teiken van burgerlikes. Sommige definisies sluit ook dade van onwettige geweld en oorlog in. Die gebruik van soortgelyke taktiek deur kriminele bendes word gewoonlik nie terrorisme genoem nie, alhoewel dieselfde aksies as terrorisme geklassifiseer sal word as dit deur 'n polities gemotiveerde groep uitgevoer word.
 
Daar is verskeie definisies vir "terrorisme". In sommige gevalle kan 'n groep deur sy ondersteuners as "vryheidsvegters" gesien word, terwyl hulle deur teenstaanders as terroriste beskou word. Die konsep van terrorisme kan omstrede wees. Die term word dikwels deur 'n staat gebruik om sy politieke teenstanders te kritiseer. Dit terwyl sommige state [[terreur|staatsterreur]] pleeg.
 
Daar is baie definisies in omloop wat terrorisme vanuit verskillende perspektiewe belig.
== Terroriste ==
 
Terrorisme word dikwels deur politieke organisasies, beide aan die linker en regterkant van die politieke spektrum, gepleeg. Dit kan ook deur godsdienstige groepe, soos [[Al-Kaïda]], gevoer word. Beide revolusionêre groepe sowel as regerings wat aan bewind is kan hulle hiermee ophou.<ref name="britannica">{{cite web|url= http://www.britannica.com/eb/article-9071797 |title=Terrorism |accessdate= 2006-08-11 |publisher= Encyclopædia Britannica|page=3}}</ref> Een van die vorme hiervan is die gebruik van geweld teen vreedsame mense<ref>[http://www.google.com/imgres?imgurl=http://911review.org/img/SIPA-N0116740.JPG&imgrefurl=http://911review.org/Wiki/PentagonAttack.shtml&h=335&w=600&sz=38&tbnid=O9nVz4XyhazvSM:&tbnh=75&tbnw=135&prev=/images%3Fq%3DPentagon%2Battack&usg=__EbScUq4A9q-K8RuWD0jSqhBiDyo=&ei=8dH2S4CZBY6INLKctIQI&sa=X&oi=image_result&resnum=1&ct=image&ved=0CBwQ9QEwAA Pentagon attack]</ref><ref name="jw">{{cite web |url=http://www.judicialwatch.org/flight77.shtml |title=Flight 77, Video 2 |publisher=Judicial Watch}}</ref> om publisiteit vir 'n groep, 'n saak of 'n individu te wen.<ref>{{cite web|url=http://www.asap-spssi.org/pdf/asap019.pdf |title=The Definition of Terrorism |format=PDF |year=2002 |first=Charles L. |last=Ruby |accessdate=2010-02-22}}</ref>
• In 1967 het die Suid-Afrikaanse regering die Wet op Terrorisme nr 83 aangeneem, wat terroriste-aktiwiteite definieer as handelinge wat die instandhouding van wet en orde in gevaar stel.
 
• Van Dale XIV (2005) definieer terrorisme as: (die pleeg van) gewelddade (individuele of kollektiewe aanslae, gyselaarneming, verwoesting) ter demoralisering van die bevolking om 'n politieke doel te bereik.
 
• 'n Kommissie van die [[Verenigde Nasies]] definieer terrorisme as: "Die onreëlmatige en doelbewuste veroorsaaking van dood of liggaamlike verwonding of ernstige skade aan eiendom wanneer die doel van die gedrag, deur sy aard of konteks, die intimidasie van 'n bevolking is of die dwang van 'n regering of 'n internasionale organisasie om sekere handelinge te stel of daarvan af te sien. " Probleme is egter gereeld oor die toepaslikheid van hierdie definisie op die militêre eenhede van 'n staat en op bevrydingsbewegings. Daarom is hierdie definisie nie deur alle lande aanvaar en die onenigheid hieroor dra in hoë mate tot die feit dat daar tot dusver geen anti-terrorisme-verdrag gesluit is nie.
 
==Doel van terrorisme==
Die doel is om politieke veranderinge af te dwing deur middel van gewelddadige aksies wat die sosiale lewe ontwrig. Hierdie kan bestaan uit die saai van angs - soms met baie gewelddadige optrede - om sodoende politieke stabiliteit te ondergrawe. Doelwitte kan onder andere wees:
 
• onafhanklikheid van 'n volk op sy grondgebied binne 'n staat;
 
• verset teen bestaande sosiale en / of politieke en / of religieuse strukture;
 
• handhawing van die mag van 'n bepaalde organisasie of ondergrondse beweging binne 'n staat.
 
==Soorte terrorisme==
===Anargistiese terrorisme===
Anargistiese terrorisme het meer voor gekom tussen 1870 en die jare twintig as vandag. 'n Aantal [[staatshoof]]de is vermoor, waaronder die [[president van Frankryk]] Marie François Sadi Carnot (24 Junie 1894), Koning [[Umberto I van Italië]] (29 Julie 1900) en [[president van die Verenigde State]] [[William McKinley]] (14 September 1901). Die regverdiging vir anargistiese terrorisme was dat die dade [[anargisme|anargistiese idees]] bekend sou maak. Daar is egter ook baie terroriste en misdadigers wat hulself "anargiste" noem maar wat weinig gemeen het met filosofiese anargiste. Tot die moderne anargistiese terroriste behoort onder andere die Duitse ''Revolutionäre Zellen (RZ'') en die Kanadese ''Squamish Five''. Nie een van beide noem hulself anargisties nie. 'n Aantal anargiste neem deel aan die meer gewelddadige aspekte van betogings, soos die antiglobalisme-protesaksies vanaf die jare negentig. 'n Groot gedeelte van die anargistiese beweging is egter teen die gebruik van geweld en terrorisme, en pleit vir pasifisme.
 
===Terrorisme deur ekstreem linkse organisasies===
Ekstreem linkse terroriste wil die [[kapitalisme]] ondermyn of vernietig om dit te vervang deur 'n kommunistiese of sosialistiese regeringsvorm. Voorbeelde van sosialistiese georiënteerde terroristiese groepe:
 
• [[Brigate Rosse]] (Rode Brigades) ([[Italië]])
 
• Cellules Communistes Combattantes ([[België]])
 
• Kommunistiese Liga 23 September ([[Mexico]])
 
• Euskadi Ta Askatasuna (ETA), ([[Spanje]])
 
• Nihon Sekigun ([[Japan]])
 
• [[Rote Armee Fraktion]] ([[Duitsland]])
 
• Weather Underground ([[Verenigde State]])
 
• New People's Army ([[Filippyne]])
 
• Revolutionaire anti-racistische aksie van RaRa ([[Nederland]])
 
• Sendero Luminoso ([[Peru]])
 
• [[Action Directe]] ([[Frankryk]])
 
• Tupamaros ([[Uruguay]])
 
===Terrorisme deur ekstreem regse organisasies===
Ekstreem regse terroriste streef onder andere na die afskaffing van liberale demokratiese regering om outoritêre regimes te installeer. Hulle teiken soms immigrante, is rassisties (bv. [[Antisemitisme|Antisemities]]) en [[xenofobie]]s (irrasionele angs vir of haat teen vreemdelinge).
 
In die jare 60 in Frankryk het teenstanders van president [[Charles de Gaulle]] onder die naam OAS (Organisation Armée Secrète ) baie bomaanslae, veral in [[Parys]], geloods om die onafhanklikheid van [[Algerië]] te voorkom, onder leiding van die Franse eks-generaal Salan. Die OAS het in een en 'n half jaar ruim 1000 aanslae gedoen en daardeur het tussen die 3 000 en 12 500 mense om die lewe gekom. Die OAS het sy historiese wortels gedeeltelik in La Cagoule, ver-regse Franse organisasie in die 1930s.
 
In Suid-Afrika is die Boeremag aktief wat volgens die regering beskou word as 'n regs terreurnetwerk wat verantwoordelik was vir die aanslag in Soweto in 2002.<ref>[http://www.iss.co.za: Rise of the Boeremag: A case Study]</ref>
 
Gedurende die jare tagtig was daar in [[Latyns-Amerika]] fascisties georiënteerde doodsbendes aktief.
 
Regs-ekstremistiese Israeliese groepe Kach en Kahane Chai in [[Israel]] en in die nedersettings op die Westlike Jordaan-rivieroewer. 'n Religieuse sionistiese moderne-ortodokse terroristiese groep, gestig in 1971 met die doel om die Palestyne te verdryf en die grondgebied van die Palestynse gebiede in besit te neem. Hierby is gebruik gemaak van intimidasie, geweld, moord en bombardemente. Hulle was verantwoordelik vir die Bloedbad van Hebron (1994).
 
===Religieuse terrorisme===
Godsdienstige terroriste gebruik terreur om te streef na doelwitte wat hulle vanuit hulle [[godsdiens]] as opdrag beskou.
 
====Christelik georiënteerd====
 
• Army of God, Verenigde State
 
• Lord's Resistance Army, [[Oeganda]]
 
• The Order, Verenigde State
 
• [[Ku Klux Klan]], Verenigde State
 
==== Hindoeïsties georiënteerd====
 
• Ananda Marga, [[Australië]], [[Indië]], [[Noorweë]], [[Thailand]]
 
==== Islamities georiënteerd====
 
• Al-Kaïda, wêreldwyd
 
• Islamitiese Staat (in Irak en die Levant) (ISIS, ISIL, IS), [[Syrië]], [[Irak]]
 
• Groupe Salafiste pour la Prédication et le Combat, Algerië
 
• Groupe Islamique Armé (GIA), Algerië
 
• Groupe Islamique Combattant Marocain (GICM), België, Nederland en Spanje
 
• Islamic Movement of Central Asia (IMCA), [[Sentraal-Asië]]
 
• Egyptian Islamic Jihad (EIJ, [[Egipte]]
 
• Gama'a al-Islamiyya, Egipte
 
• Takfir wal Hijra, Egipte, [[Europa]], [[Midde-Ooste]]
 
• Abu Sayyaf, Filippyne
 
• Moro Islamic Liberation Front, Filippyne
 
• Jemaah Islamiyah (JI), Indonesië (en omstreken)
 
• Ansar al-Islam (AAI), Irak
 
• Asbat al-Ansar, [[Libanon]]
 
• [[Hezbollah]], Libanon (deur onder ander Israel, die VSA, Kanada en die EU as terroristies beskou)
 
• al-Jama'a al-Islamiyya al-Muqatilah bi-Libya, Libië
 
• Ansar Dine, [[Mali]]
 
• Al Qaida in the Islamic Maghreb (AQIM), Mali
 
• Boko Haram, [[Nigerië]]
 
• Ansaru, Nigerië
 
• Islamic Movement of Uzbekistan (IMU), [[Oesbekistan]]
 
• Hamas, Palestijns
 
• Islamic Jihad (PIJ), [[Palestinië]]
 
• Harakat ul-Mujahidin (HUM), [[Pakistan]]
 
• Al-Shabaab, [[Somalië]]
 
• Gerakan Mujahideeën Islam Pattani (GIMP), Thailand
 
• Barisan Revolusi Nasional Melayu Patani (BRN), Thailand
 
• Great Eastern Islamic Raiders' Front (IBDA-C), [[Turkye]]
 
==== Joods georiënteerd ====
 
• Irgoen/Etsel, Israel
 
• Jewish Defense League, Verenigde State
 
• Kach, Israel
 
• Lechi, Israel
 
• Gush Emunim Underground, Israel
 
==== Ander religieuse oriëntasie ====
 
• Aum Shinrikyo, [[Japan]]
 
===Separatistiese terrorisme===
Sommige onafhanklikheidvegters word ook as terroristies beskou, en hul doel is meestal om 'n eie staat vir hul bevolkingsgroep te skep. Hulle poog om die oorheersende mag te verslaan of te demoraliseer en aandag te trek vir hul "nasionale bevryding". Separatistiese terrorisme was in 2010 in die Europese Unie verantwoordelik vir die grootste deel van die terroristiese aanslae. Veral ETA was verantwoordelik vir baie van hierdie aanslae.
 
== Verwysings ==
Line 16 ⟶ 169:
* {{Commonskat-inlyn|Terrorism}}
 
 
{{Saadjie}}
 
{{Normdata}}