Fundamentele wisselwerking: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Uitgebrei, besig |
|||
Lyn 1:
[[Lêer:Elementary particle interactions af.svg|duimnael|240px|Bosone dra die vier fundamentele kragte oor.]]
[[Lêer:Standard Model of Elementary Particles afr.svg|duimnael|240px|Die deeltjies van die Standaardmodel.]]
In [[
Sommige wetenskaplikes<ref name="Fackler">{{cite book
| last1 = Fackler
| first1 = Orrin
| last2 = Tran
| first2 = J. Thanh Van
| title = 5th Force Neutrino Physics
| publisher = Atlantica Séguier Frontières
| date = 1988
| location =
| pages =
| language =
| url = https://books.google.com/books?id=Ke32COxghksC&pg=PR7&dq=%22fifth+force%22f=false
| doi =
| id =
| isbn = 2863320548
}}</ref><ref name="Weisstein">{{cite web
| last = Weisstein
| first = Eric W.
| title = Fifth Force
| work = World of Science
| publisher = Wolfram Research
| date = 2007
| url = http://scienceworld.wolfram.com/physics/FifthForce.html
| format =
| doi =
| accessdate = September 14, 2017}}</ref><ref name="Franklin">{{cite book
| last1 = Franklin
| first1 = Allan
| last2 = Fischbach
| first2 = Ephraim
| title = The Rise and Fall of the Fifth Force: Discovery, Pursuit, and Justification in Modern Physics, 2nd Ed.
| publisher = Springer
| date = 2016
| location =
| pages =
| language =
| url = https://books.google.com/books?id=7giyCwAAQBAJ&pg=PA146&dq=%22fifth+force%22
| doi =
| id =
| isbn = 3319284126
}}</ref> glo daar bestaan dalk ’n vyfde krag, maar dit word nie algemeen aanvaar en is nog nie bewys nie.
Elk van die bekende fundamentele wisselwerkings kan wiskundig as ’n [[Veld (fisika)|veld]] beskryf word. Swaartekrag word toegeskryf aan die kromming van [[ruimtetyd]], wat deur [[Einstein]] se [[algemene relatiwiteitsteorie]] beskryf word. Die ander drie is diskrete [[kwantum]]velde en hul wisselwerkings word bemiddel deur [[elementêre deeltjie]]s wat in die [[Standaardmodel]]<ref>{{Cite web|url=http://www.symmetrymagazine.org/standard-model/|title=The Standard Model of Particle Physics {{!}} symmetry magazine|website=www.symmetrymagazine.org|access-date=2018-10-30}}</ref> van [[deeltjiefisika]] beskryf word.
Binne die Standaardmodel word die sterk wisselwerking oorgedra deur ’n deeltjie met die naam [[gluon]] en is dit verantwoordelik vir die binding van [[kwark]]e om [[hadron]]e soos [[proton]]e en [[neutron]]e te vorm. As ’n nawerking skep dit die [[kernkrag]] wat laasgenoemde deeltjies bind om [[atoomkern]]s te vorm. Die swak wisselwerking word oorgedra deur deeltjies bekend as [[W- en Z-bosone]]. Dit werk ook in op die kerns van [[atome]] en bemiddel [[radioaktiewe verval]]. Die elektromagnetiese krag, wat deur [[foton]]e oorgedra word, skep [[Elektriese veld|elektriese]] en [[magneetveld]]e wat verantwoordelik is vir die aantrekking tussen wentelende [[elektron]]e en atoomkerns, en dit hou atome bymekaar. Dit is ook verantwoordelik vir [[chemiese binding]] en [[elektromagnetiese golf|elektromagnetiese golwe]], insluitende [[sigbare lig]], en vorm die grondslag vir elektriese tegnologie. Hoewel die elektromagnetiese krag baie sterker as swaartekrag is, is dit geneig om homself in groot voorwerpe uit te kanselleer. Oor die grootste afstande (op die skaal van [[planete]] en [[sterrestelsel]]s) is swaartekrag dus geneig om die oorheersende krag te wees.
Al vier fundamentele kragte is vermoedelik verwant en by hoë energieë op ’n minuskule lengte, die [[Plancklengte]],<ref>{{Cite news|url=http://www.symmetrymagazine.org/article/the-planck-scale|title=The Planck scale|work=symmetry magazine|access-date=2018-10-30|language=en}}</ref> in ’n enkele krag verenig. [[Deeltjieversneller]]s kan egter nie die enorme energieë opwek wat nodig is om dit eksperimenteel te ondersoek nie. Pogings om ’n algemene teoretiese raamwerk op te stel wat die verhouding tussen die kragte sal verduidelik, is vandag moontlik die grootste mikpunt van teoretiese fisici. Die swak en die elektromagnetiese krag is reeds verenig met die [[elektroswak teorie]] van Sheldon Glashow<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/glashow/auto-biography/|title=The Nobel Prize in Physics 1979|website=NobelPrize.org|language=|access-date=2018-10-30}}</ref>, Abdus Salam<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/salam/biographical/|title=The Nobel Prize in Physics 1979|website=NobelPrize.org|language=|access-date=2018-10-30}}</ref> en Steven Weinberg,<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/weinberg/auto-biography/|title=The Nobel Prize in Physics 1979|website=NobelPrize.org|language=|access-date=2018-10-30}}</ref> en daarvoor het hulle in 1979 die [[Nobelprys vir fisika]] gewen. Die kombinasie van die sterk krag met dié twee kragte (die "teorie van die groot vereniging") is goed onderweg, hoewel daar nog geen eksperimentele bewys voor is nie. Die kombinasie van swaartekrag en die ander wisselwerkings (die [[teorie van alles]]), is egter nog steeds problematies omdat swaartekrag deur die algemene relatiwiteitsteorie beskryf word en die ander kragte deur die kwantumteorie, en hulle is moeilik verenigbaar.
== Verwysings ==
: ''[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:nl:Fundamentele natuurkracht|Nederlandse Wikipedia]]''▼
{{Verwysings}}
==Eksterne skakels==
▲
{{Normdata}}
| |||