Volkebond: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes) No edit summary |
Sobaka (besprekings | bydraes) Verwysings |
||
Lyn 6:
[[Lêer:Genl JC Smuts.jpg|duimnael|upright|Genl. [[Jan Smuts]], indertydse eerste minister van die [[Unie van Suid-Afrika]], het die beginsels opgestel waarop die Volkebond gegrond was.]]
Die '''Volkebond''' ([[Engels]]: ''League of Nations'', [[Frans]]: ''Société des Nations'', [[Spaans]]: ''Sociedad de Naciones'') was 'n [[internasionale organisasie]] wat gestig is om "'n einde aan alle oorloë" te bewerkstellig. Dit is op [[25 Januarie]] [[1919]] gestig<ref>{{Aut|K.D. Magliveras}}, ''Exclusion from Participation in International Organisations: The Law and Practice behind Member States' Expulsion and Suspension of Membership'', Den Haag - Boston, 1999, p. [http://books.google.com/books?id=5Gl-KanTCK8C&pg=PR11&dq=isbn:9041112391&ei=iIVXSciCNpPGyATJromZCA&hl=nl#PPA8,M1 8].</ref> (die eerste algemene vergadering was op [[10 Januarie]] [[1920]]) op basis van die [[Verdrag van Versailles]] en gevestig in [[Genève]]. Tussen [[28 September]] [[1934]] en [[23 Februarie]] [[1935]] het die Volkebond met 58 lidlande sy grootste uitbreiding gehad.<ref>{{en}} [http://www.indiana.edu/~league/nationalmember.htm indiana.edu: ''National Membership of the League of Nations'']</ref> Die [[Amptelike taal|amptelike tale]] was Engels, Frans en Spaans.<ref>{{en}} [http://visit.un.org/wcm/content/site/visitors/lang/en/home/about_us/un_offices un.org: ''Language and Emblem'']</ref>
Genl. [[Jan Smuts]] van [[Suid-Afrika]] het ná die beëindiging van vyandighede in die [[Eerste Wêreldoorlog]] 'n gedetailleerde plan voorgelê aan die Britse Oorlogskabinet vir die daarstelling van 'n wêreldliggaam om die vrede te bewaar. Die voorstelle is in 1918 gepubliseer as ''The League of Nations, a practical suggestion'' en was die grondslag van die onderneming waaroor later tydens die [[Parys]]e vredeskonferensie ooreengestem is.
Die bond was egter te swak en was byvoorbeeld nie in staat om een van die lede, [[Ethiopië]], teen die koloniale ambisies van 'n ander lid, [[Italië]], te beskerm nie. Met die koms van [[Adolf Hitler]] en [[Benito Mussolini]] het die onmag van die Volkebond al te duidelik geword. Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die organisasie op [[18 April]] [[1946]] in Parys ontbind en deur die [[Verenigde Nasies]] opgevolg.<ref name=Myers>{{cite journal | author = Denys P. Myers | title = Liquidation of League of Nations Functions | journal = The American Journal of International Law | volume = 42 | issue = 2 | year = 1948 | pages = 320–354 | doi=10.2307/2193676| jstor = 2193676 }}</ref>
== Geskiedenis ==
Die Amerikaanse president [[Woodrow Wilson]] het aan die einde van die Eerste Wêreldoorlog met sy Veertien Punte die aansporing tot die vorming van die Volkebond gevestig.<ref>{{Aut|N. Kawamura}}, ''Turbulence in the Pacific: Japanese-U.S. Relations During World War I'', Westport, 2000, p.[http://books.google.com/books?id=UxZoP78hpzAC&pg=PP7&dq=isbn:9780275968533&ei=vIdXSc2sPIHCzgT6zfG5Bw&hl=nl#PPA135,M1 135].</ref> Na die oprigting van die Volkebond in 1919 is behalwe die oorwinnaars van die Eerste Wêreldoorlog ook die neutrale moonthede tot die organisasie toegelaat. Aangesien die Verdrag van Versailles nie geratifiseer is deur die Amerikaanse Kongres nie, het die Verenigde State van Amerika nie tot die Volkebond toegetree nie. [[Duitsland]] en bolsjewistiese Rusland (later: die [[Sowjetunie]]) is aanvanklik geweier, en net na die Verdrag van Locarno toegelaat. Woodrow Wilson ontvang vir sy inisiatief in 1919 die [[Nobelprys vir Vrede]].
== Organisasie ==
Lyn 30:
== Agteruitgang ==
Al in 1925 het die Sentraal-Amerikaanse land [[Costa Rica]] die Volkenbond verlaat. In 1936 volg [[Guatemala]], [[Nicaragua]] en [[Honduras]] en in 1937 [[El Salvador]].<ref name=strollo>[http://worldatwar.net/timeline/other/league18-46.html League of Nations Chronology]. Philip J. Strollo</ref> In 1926 vertrek die Suid-Amerikaanse land [[Brasilië]], gevolg deur [[Paraguay]] in 1935 en [[Chili]] en [[Venezuela]] in 1938.<ref name=strollo/>
Die permanente raadslid Japan het in 1931 [[Mantsjoerye]] binnegeval, en stap in Maart 1933 na 'n veroordeling deur die Volkenbond uit hierdie organisasie. [[Nazi-Duitsland]] volg in Oktober 1933. Hitler was teen die inperking van die Duitse leër wat die lede van die Volkenbond wou oplê. Die weg was oop vir die weer in besit neem van die [[Ruhrgebied]] en die Rynland, die ''[[Anschluss]]'' en die inval in [[Pole]].
Abessinië, die huidige [[Ethiopië]] en ook lid van die Volkenbond, word in 1936 geannekseer deur Italië van die fascis Benito Mussolini, waarna ook dit in Desember 1937, as derde permanente raadslid, uit die Volkenbond stap.<ref name=strollo/>
Telkenmaal blyk die Volkenbond te swak om die vrede te bewaar. Ingestelde sanksies, soos 'n verbod van [[ruolie]] lewering aan die verdrag verbreeker, bereik nie die gewenste deelname nie. Die lande kon naamlik steeds reken op olie uit die Verenigde State, wat nie 'n lid was van die Volkebond nie.
Lyn 43:
Met die uittrede van die [[Spilmoondhede]] verloor die Volkebond sy betekenis. Reeds tydens die Tweede Wêreldoorlog is die opvolger daarvan, die Verenigde Nasies, in die vooruitsig geplaas.
Die idee vir 'n nuwe internasionale organisasie kom voort uit die Verklaring van Moskou, geteken in Oktober 1943 tydens die deur die Geallieerde Konferensie in Moskou (die Derde Konferensie van Moskou) en die Konferensie van Teheran een maand later. In die Konferensie van Dumbarton Oaks, Augustus tot Oktober 1944, ontwikkel die vier grootmagte Verenigde State, die Verenigde Koninkryk, die Sowjetunie en China se eerste idees oor die nuwe wêreldvredesorganisasie wat die Volkbond sou vervang.<ref name=Myers/>
In April-Junie 1945 word in die Konferensie van die Verenigde Nasies (San Francisco Konferensie) in groter internasionale verband die plan verder uitgewerk en die Handves van die Verenigde Nasies opgestel en onderteken. Hier druk die grootmagte ook die veto-stelsel deur, waarmee die latere permanente lede van die VN Veiligheidsraad elk enige resolusie na wens kon blokkeer.<ref name=un-san_francisco>{{cite web |url=http://www.un.org/en/sections/history-united-nations-charter/1945-san-francisco-conference/index.html |title=1945: The San Francisco Conference |publisher=United Nations}}</ref>
Op 18 April 1946 het die Volkenbond besluit dat die organisasie per volgende dag sou ontbind. Die organisasie se bates is oorgedra aan die VN. Op 31 Julie 1947 is die Volkenbond amptelik gelikwideer.<ref name=Myers/> Die Handves van die Verenigde Nasies was al op 26 Junie 1945 aanvaar en het op 24 Oktober 1945 in werking getree. Die VN bestaan dus al ruim voordat die Volkenbond amptelik opgehef is.
== Sekretarisse-generaal ==
| |||