Panteïsme: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes)
kNo edit summary
Sobaka (besprekings | bydraes)
Lyn 23:
Gedurende die geskiedenis was daar 'n neiging om panteïsme aan te val omdat dit soortgelyk aan 'n vorm van [[ateïsme]] sou wees. 'n Vroeë voorbeeld is Johannes Scotus Eriugena (810-877), wie se werk ''Periphyseon'' eeue later deur die Kerk veroordeel is as gevolg van panteïstiese neigings, wat as [[ketter]]s gemerk is. Giordano Bruno (1548-1600) is ook deur die Inkwisisie veroordeel vir die panteïsme in 1600.
 
Dieselfde bespreking word gesien tydens die Romantiek, waar 'n hele polemiek tussen Friedrich Heinrich Jacobi (1743-1819) en [[Gotthold Ephraim Lessing]] (1729-1781) losbreek. Hierdie ''Pantheïsmusstreit'' het gehandel oor die vraag of ''Ethica'' (1678) van Baruch Spinoza, waarin 'n vorm van panteïsme verduidelik word, nie afwentel in rasionalisme, fatalisme en uiteindelik ateïsme nie. Moses Mendelssohn (1729-1786) het daarop gereageer deur die gelykheid tussen panteïsme en teïsme te verdedig.
 
Die rede waarom panteïsme problematies was vir so baie Christen-gelowiges, en volgens hulle gelyk was aan ateïsme, was die idee van immanensie en die gevolge daarvan. Nie net was panteïsme 'n probleem nie, omdat dit teen die idee van God as die transendente Skepper gegaan het, soos Hy in die [[Bybel]] beskryf word, maar ook dat dit idees soos vrye wil, moraliteit en persoonlike God onderdruk. Vryheid blyk te wees uitgesluit in 'n panteïstiese heelal omdat alles goddelik is, en daarom is alles vooraf redelik seker. Panteïsme sal lei tot 'n rasionalistiese determinisme en dus die vrye keuse van die gelowige uitsluit om te glo en die regte een te kies. In hierdie sin ontaard dit ook tot 'n fatalisme.