Kastrasie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Uitleg van bronteks |
Uitgebrei |
||
Lyn 1:
[[Beeld:Charaf-ed-Din. Operation for castration (1466).jpg|thumb|250px|’n Mediese illustrasie deur die Persiese hitorikus Sharaf ad-Din van ’n operasie vir kastrasie, omstreeks 1466.]]
[[Image:The Mutiliation of Uranus by Saturn.jpg|thumb|300px|''Die kastrasie van [[Uranos]]'', fresko deur Vasari & Cristofano Gherardi, omstreeks 1560 ([[Florence]]).]] ▼
[[Beeld:Castration.jpg|thumb|160px|Kastrasie as ’n straf in die 16de eeu.]]
'''Kastrasie''' (ook genoem sterilisasie, ontmanning, "regmaak", ovariëktomie) is enige manier – snykundig, chemies of andersins – waardeur ’n manlike mens of dier die funksie van die [[Testis|testes]] of ’n vroulike mens of dier die funksie van die [[eierstok]]ke verloor. ▼
▲'''Kastrasie''' (ook genoem sterilisasie, ontmanning,
Met snykundige kastrasie word die testikels met [[chirurgie]] verwyder en met chemiese kastrasie word die testikels met chemiese middels gedeaktiveer. Kastrasie veroorsaak sterilisasie, wat meebring dat die persoon of dier nie meer kan voortplant nie; dit verminder ook die vervaardiging van sekere [[Hormoon|hormone]] soos [[testosteroon]] en [[estrogeen]]. Die uitwerking van die afname in laasgenoemde is aansienlik dwarsdeur ’n vrou se liggaam.<ref>{{cite journal|title=Prophylactic oophorectomy in pre-menopausal women and long term health – a review | pmc=2585770 | pmid=18714076 | doi=10.1258/mi.2008.008016 | volume=14 | date=September 2008 | journal=Menopause Int | pages=111–6 | last1 = Shuster | first1 = LT | last2 = Gostout | first2 = BS | last3 = Grossardt | first3 = BR | last4 = Rocca | first4 = WA}}</ref>
Soms verwys die term "kastrasie" ook na emaskulasie (die verwydering van die [[penis]] én testikels). In sommige kulture word geen onderskeid tussen die twee getref nie en dit kan verwarrend wees. By diere help kastrasie voordelige omstandighede skep, soos om oorbevolking te voorkom en die geslagsdrif te verminder. Daar word dikwels gesê die dier is "reggemaak".
==Geskiedenis==
Kastrasie is dikwels in sekere kulture in [[Europa]], [[Afrika]] en [[Suid-Asië|Suid-]] en [[Oos-Asië]] om godsdienstige of sosiale redes gebruik. Sommige volke het ná ’n veldslag die gevangenes of lyke van die verloorders gekastreer om hul oorwinning te simboliseer. Gekastreerde mans ([[eunug]]s) is dikwels gebruik as personeel in burokrasieë en paleise, veral in [[harem]]s.
In [[China]] het eunugs in baie tydperke soms die mag oorgeneem, veral in die latere [[Han-dinastie|Han-]], laat [[Tang-dinastie|Tang-]] en laat [[Ming-dinastie|Ming-dinastie]].
In antieke tye is beide die penis en testikels dikwels verwyder. Dit het groot gevaar ingehou aangesien die gekastreerde man hom kon doodbloei of infeksie kon intree. In sommige state soos die [[Bisantynse Ryk]] is dit as dieselfde as doodstraf beskou.
Óf Chrurgiese óf chemiese kastrasie word soms in die geval van [[prostaatkanker]] uitgevoer.<ref>{{cite web|url=http://www.malecare.com |title=MaleCare.com |publisher=MaleCare.com |date=23 Februarie 2011 |accessdate=5 Februarie 2012}}</ref> As testoroon afneem, kan dit die groei van kanker vertraag. Dit laat ook die geslagsdrif en seksuele obsessies of gedrag by seksueel afwykendes afneem.
Kastrasie is al in lande soos die [[Verenigde State]] gebruik vir seksoortreders.<ref>{{cite web|url=http://abcnews.go.com/US/story?id=93947|title=Some Sex Offenders Opt for Castration. ABC News}}</ref>
===Europa===
▲[[
In die [[Griekse mitologie]] het [[Kronos]] sy pa, [[Uranos]], gekastreer nadat laasgenoemde die [[Sikloop|siklope]] en [[honderdhandige]]s laat opsluit het.
Edward Gibbon se ''The History of the Decline and Fall of the Roman Empire''<ref>[https://www.gutenberg.org/browse/authors/g#a375 ''The History of the Decline and Fall of the Roman Empire''] author record at [[Project Gutenberg]]. Based on the Rev. H.H. Milman edition of 1845.</ref> vertel hoe die [[Normandië|Normandiërs]] tydens hul invalle in [[Sisilië]] en [[Italië]] hul vyande gekastreer het.
In die [[Middeleeuse]] [[Georgië|Koninkryk Georgië]] is die troonsteler Demna deur sy oom George III laat kastreer om die oorheersing van George se tak van die familie te verseker.<ref>{{cite book|last=Eastmond|first=Antony|title=Royal imagery in medieval Georgia|year=1998|publisher=Pennsylvania State University Press|location=University Park, Pa.|isbn=0271016280|page=107|url=https://books.google.com/books?id=2KPdSQU-Bx4C&pg=PA107 }}</ref>
[[William Wallace]], die [[Skotland|Skotse]] weerstandsleier, is gekastreer as deel van sy teregstelling omdat hy teen die Engelse heerskappy in opstand gekom het.
In 1952 is [[Alan Turing]], die vader van rekenaarwetenskap en die uitvinder van die Turingmasjien, vervolg vir [[Homoseksualiteit|homoseksuele dade]] en het hy chemiese kastrasie bo gevangenisstraf verkies.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
==Eksterne skakels==
*{{CommonsKategorie-inlyn|Castration}}
*[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Castration|Engelse Wikipedia]]
[[Kategorie:Andrologie]]
| |||