Reusegebergte: Verskil tussen weergawes

Die '''Reusegebergte''' ([[Tsjeggies]] ''Krkonoše'', [[Pools]] ''Karkonosze'', [[Bergsilesies]] ''Riesageberge'' of ''Riesegeberche'') is die hoogste bergreeks in [[Tsjeggië]] en die [[Pole|Poolse]] gewes [[Silesië]]. Dit loop langs die grens tussen Pole en Tsjeggië, met die bergpiek Schneekoppe ([[Duits]]e naam; Pools: [[Śnieżka]]; Tsjeggies: ''Sněžka'') as sy hoogste punt (1 602 m bo seevlak).

 

 

Die klimaat van die Reusegebergte word deur skielike weerskommelinge gekenmerk. Die winters is relatief koud met gereelde swaar sneeuvalle. Groot dele van die bergreeks is tussen vyf en ses maande lank met 'n dik sneeulaag van dikwels meer as drie meter bedek. Dit maak van die Reusegebergte een van die gewildste wintersportbestemmings in Europa. Die eerste sneeuvalle word gewoonlik in September aangeteken, die laaste soms eers in Mei. Sodoende val die Paasvakansie nog in die wintersportseisoen. Februarie en Maart is die beste tyd vir wintersport danksy die dik lae vars sneeu, baie sonskynure en aangename temperature.

Ná sneeustorms in Januarie en Februarie of sodra dooiweer intree, ontstaan lawinegevaar sodat bepaalde gebiede vir wintersport gesluit moet word. Een van die ergste sneeustortings in die Reusegebergte het op [[20 Maart]] [[1968]] in Biaŀy Jar aan die Poolse kant 19 menselewens geëis.

 

 

Gedurende die herfs- en wintermaande is die verhouding soms andersom sodra 'n sogenaamde inversie vorm. Die onderste lae van die atmosfeer begin afkoel, en die swaar koue lugmassas daal vanaf die bergtoppe na die laer geleë gebiede en valleie wat dan deur mis omhul word. Die hellings, bergweivelde en bergtoppe word daarenteen - veral aan die suiderkant van die bergreeks - in sonskyn gebaai. Om hierdie rede is meer berghutte en ander geboue teen die suidelike hellings opgerig.

Lente begin gewoonlik in April, op die bergtoppe eers in Mei of Junie. Sommige hellings bly ook in die lente en somer meestal in skadu gehul sodat die sneeu hier nie heeltemal smelt nie. Gedurende die somermaande word gematigde temperature aangeteken. Die kwik styg in Julie, die warmste maand van die jaar, tot 'n gemiddeld van tussen 15 en 18 °C in die valleie en in die voetheuwels. Die hoër geleë gebiede en bergtoppe is heelwat koeler: vir elke honderd meter bo seevlak daal dit met 0,5 °C. So word op die Schneekoppe 'n gemiddelde maksimum van tussen 8 en 9 °C gemeet. Maar terwyl die valleie dikwels in die skadu van die berge lê, het die bergtoppe langer sonskynure.

 

 

== Kookkuns ==

Die tradisionele kookkuns van die Reusegebergte was 'n mengsel van verskillende invloede uit Boheme, Oostenryk, Silesië en Suid-Duitsland en - vanweë die lae opbrengste en inkomste van die plaaslike bergboere - eenvoudig van aard. Sedert die 18de eeu was [[aartappel]]s 'n belangrike stapelkos. Tipiese geregte het dus aartappelpoffers, aartappelgebak (wat met stukkies ham gevul en met gerasperde [[kaas]] oorstrooi is), aartappel-strudel met broodkrommeltjies, aartappelsoufflé en aartappelslaai ingesluit.