Suid-Korea: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Alias (besprekings | bydraes)
k spelling
Vervang bladsyinhoud met 'くたばれ とっとと謝罪しろレーダー照射'
Lyn 1:
くたばれ
{{Inligtingskas Land
とっとと謝罪しろレーダー照射
|noem_naam = '''{{lang|ko|대한민국}}'''<br />'''{{lang|ko|大韓民國}}'''<br />'''Daehan Minguk'''
|volle_naam = '''Republiek Korea'''
|algemene_naam = Suid-Korea
|beeld_vlag = Flag of South Korea.svg
|beeld_wapen = Coat of arms of South Korea.svg
|simbool_tipe = Wapen
|beeld_kaart = South Korea (orthographic projection).svg
|leuse = 홍익인간/弘益人間<ref name="lie">{{cite journal|url=https://www.fssp.uaic.ro/argumentum/Numarul%2010%20(2)/Articol%20Cozmiuc.pdf|page=6|format=PDF |title=A New Way of Seeing Country Social Responsibility|work=Faculty of Philosophy and Social-Political Sciences |publisher = Alexandru Ioan Cuza University|accessdate=14 Mei 2018|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130925143746/http://www.fssp.uaic.ro/argumentum/Numarul%2010%20%282%29/Articol%20Cozmiuc.pdf |archivedate = 25 September 2013}}</ref><br /><small>''([[Koreaans]] vir: "Bring voordeel vir die mensdom"'')</small>
|volkslied = ''[[Aegukga]]''<br />애국가<br /><small>''(Koreaans vir: "Die Patriotiese Lied")''</small><br /><center>[[Lêer:National anthem of South Korea, performed by the United States Navy Band.wav]]</center>
|amptelike_tale = [[Koreaans]]
|hoofstad = [[Seoel]]
{{Koördinate|37|33|N|126|58|O}}
|latd = 37
|latm = 33
|latNS = N
|longd = 126
|longm = 58
|longEW = O
|grootste_stad = [[Seoel]]
|regeringsvorm = Unitêre presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]]
|leiername = [[Moon Jae-in]]<br />[[Lee Nak-yeon]]
|oppervlak_rang = 107<sup>de</sup>
|oppervlak_grootte =
|oppervlak = 100&nbsp;210
|oppervlakmi² = 38&nbsp;690
|persent_water = 0,3 (301&nbsp;km² / 116&nbsp;mi²)
|bevolking_skatting = 51&nbsp;446&nbsp;201<ref>{{ko}} {{cite web|url=http://kostat.go.kr/portal/english/news/1/17/1/index.board?bmode=download&bSeq=&aSeq=333103&ord=1|format=PDF|title=Population Projections for Provinces (2013~2040)|work=Statistics Korea|date=20 Mei 2016|accessdate=14 Mei 2018}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://kosis.kr/eng/|title=Major Indicators of Korea|work=Korean Statistical Information Service |accessdate=14 Mei 2018}}</ref>
|bevolking_skatting_jaar = 2017
|bevolking_rang = 27<sup>ste</sup>
|bevolking_sensus = 48&nbsp;580&nbsp;000
|bevolking_sensus_jaar = 2010
|bevolkingsdigtheid = 507
|bevolkingsdigtheidmi² = 1&nbsp;313,1
|bevolkingsdigtheidrang = 23<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $2&nbsp;127&nbsp;miljard<ref name=2K>{{en}} {{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?sy=2016&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=63&pr1.y=13&c=542&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=South Korea|publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]]|accessdate=14 Mei 2018}}</ref>
|BBP_PPP_rang = 13<sup>de</sup>
|BBP_PPP_jaar = 2018
|BBP_PPP_per_kapita = $41&nbsp;173<ref name=2K/>
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 28<sup>ste</sup>
|BBP = $1&nbsp;597&nbsp;miljard<ref name=2K/>
|BBP_rang = 11<sup>de</sup>
|BBP_jaar = 2018
|BBP_per_kapita = $30&nbsp;919<ref name=2K/>
|BBP_per_kapita_rang = 29<sup>ste</sup>
|onafhanklikheidstipe = Vorming
|onafhanklikheidsgebeure = • Gojoseon<br />• [[Drie koninkryke van Korea|Drie Koninkryke]]<br />• Noord-Suidelike Koninkryke<br />• Goryeo-dinastie<br />• Joseon-dinastie<br />• Keiserryk<br />• Onafhanklikheidsverklaring<br />• Voorlopige Regering<br />• Republiek<br />• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[7de eeu v.C.]]<br />[[18 v.C.]]<br />[[698]]<br />[[918]]<br />[[1392]]<br />[[1 Maart]] [[1919]]<br />[[11 April]] [[1919]]<br />[[15 Augustus]] [[1945]]<br />[[15 Augustus]] [[1948]]<br />[[25 Februarie]] [[1988]]
|MOI = {{wins}} 0,901<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title=2016 Human Development Report |year=2016 |accessdate=14 Mei 2018 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref>
|MOI_rang = 18<sup>de</sup>
|MOI_jaar = 2015
|MOI_kategorie = {{kleur|#009900|baie hoog}}
|Gini = 29,5<ref>{{en}} {{cite encyclopedia|url=http://www.index.go.kr/potal/main/EachDtlPageDetail.do?idx_cd=1407|title=Distribution of income (Gini index)|encyclopedia=e-National Index|publisher=Korea National Statistical Office|location=[[Daejeon]]|accessdate=14 Mei 2018}}</ref>
|Gini_rang = 109<sup>de</sup>
|Gini_jaar = 2015
|Gini_kategorie = {{kleur|#090|laag}}
|geldeenheid = [[Suid-Koreaanse won|'''Won''']] (simbool: '''₩''')
|geldeenheid_kode = KRW
|land_kode = KR
|tydsone = [[Korea Standaardtyd|KST]]
|utc_afwyking = [[UTC+09:00|+9]]
|tydsone_somer = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST = [[UTC+09:00|+9]]
|internet_domein = [[.kr]], .한국
|skakelkode = 82
|voetskrif =
}}
 
'''Suid-Korea''', amptelik die '''Republiek Korea''' ([[Koreaans]]: 대한민국/大韓民國, ''Daehan Minguk'', {{Audio|Ko-Daehan Minguk.ogg|luister}}, letterlik: "Die Groot Republiek ''Han''"), is 'n [[republiek]] in [[Oos-Asië]] wat die suidelike helfte van die [[Korea|Koreaanse Skiereiland]] en eilande langs die kus beslaan. Jeju, die grootste eiland, is ongeveer 100&nbsp;km suid van die vasteland geleë.
 
[[Lêer:Seoul sykline.jpg|duimnael|links|[[Seoel]], Suid-Korea se [[hoofstad]] en grootste stad]]
[[Lêer:Satellite image of South Korea in January 2004.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Suid-Korea]]
Dié land word in die noorde begrens deur die Demokratiese Volksrepubliek van Korea ([[Noord-Korea]]), in die ooste deur die [[See van Japan]] (wat in Suid-Korea egter Oossee genoem word), die [[Oos-Chinese See]] in die suide en die [[Geelsee]] in die weste. Dié land word in die suidooste deur die Straat van Korea van die [[Japan]]se eiland Tsushima geskei. Die [[Volksrepubliek China]] is oorkant die Geelsee geleë.
 
Die [[hoofstad]] en grootste metropolitaanse gebied is [[Seoel]] aan die Hanrivier waar byna die helfte van die Suid-Koreaanse bevolking saamgetrek is. Seoel is die ekonomiese spilpunt van dié land en het sentraal gestaan in die sogenaamde "Wonder aan die Hanrivier", die vinnige industrialisering en verstedeliking van Suid-Korea ná die [[Korea-oorlog|Koreaanse Oorlog]] (1950–1953) wat van die republiek – oorspronklik 'n arm agrariese samelewing – binne enkele dekades een van die vernaamste en tegnologies gevorderdste nywerheidslande ter wêreld gemaak het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.britannica.com/place/South-Korea |title=South Korea |work=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=14 Mei 2018}}</ref> Multinasionale ondernemings en konglomerate soos [[Samsung Groep|Samsung]], [[LG]], [[Hyundai Motormaatskappy|Hyundai]] en [[Kia]] het tot globale rolspelers ontwikkel.
 
Suid-Korea het, net soos sy buurland Japan, 'n etnies uiters homogene bevolking van meer as 51 miljoen. [[Koreaners]] se nasionale identiteit en selfbeskouing as lotgemeenskap spruit voort uit hierdie eendersheid en 'n geskiedenis as onafhanklike nasie wat tot in die 7de eeu n.C. terugstrek. So word die politieke verdeling van Korea ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] volgens 'n ooreenkoms tussen die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] en die [[Sowjetunie]] steeds as 'n traumatiese en smartvolle gebeurtenis ervaar. Die stigting van Suid-Korea in 1948 is voorafgegaan deur die Japannese besetting van Korea sedert 1910.
 
Nadat die [[Kommunisme|kommunistiese]] Noord-Korea op 25 Junie 1950 die suide binnegeval het, het die Koreaanse Oorlog as internasionale konflik, waarby ook [[Suid-Afrika]] militêr betrokke was, drie jaar lank op die skiereiland gewoed. Die oorlogshandelinge is in 1953 met 'n wapenstilstandsooreenkoms beëindig waarvolgens Noord- en Suid-Korea deur 'n gedemilitariseerde sone met 'n wydte van vier kilometer van mekaar geskei word.
 
Dié sone, wat oor 'n afstand van 240&nbsp;km loop en ongeveer die 38ste noordelike breedtegraad vanaf die monding van die Hanrivier aan die weskus van die Koreaanse Skiereiland tot 'n punt aan die ooskus, net suid van die Noord-Koreaanse nedersetting Kosŏng, volg, kom grootliks ooreen met die wapenstilstandslyn van 1953.
 
Sedert republiekwording het Suid-Korea vyf groot [[grondwet]]like veranderinge ondergaan wat dié land van outokrasieë en militêre diktature tot 'n volwaardige veelpartydemokrasie gelei het.
 
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Kaart Korea Nederlands.PNG|duimnael|links|Korea sedert die Korea-oorlog]]
[[Lêer:KOCIS Korea Snowfall in Gyeongbokgung 03 (11318876484).jpg|duimnael|links|Korea staan tradisioneel as die "Land van die Oggendstilte" bekend]]
[[Lêer:Lotte World Tower at sunset.jpg|duimnael|links|Lotte World Tower in Seoel in Augustus 2015 – een van die wêreld se hoogste wolkekrabbers]]
Aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog het Amerikaanse troepe en troepe uit die Sowjetunie die suidelike en noordelike helftes van die Koreaanse Skiereiland onderskeidelik beset. Die Koreaanse Skiereiland is effektief langs die 38ste breedtelyn in twee verdeel. Ten spyte van beloftes van 'n onafhanklike en verenigde Korea tydens die [[Kaïro]]-Deklarasie van 1943 het die [[Koue Oorlog]] spoedig gelei tot die vestiging van twee afsonderlike regerings: 'n [[Kapitalisme|kapitalistiese]] Suid-Korea en 'n kommunistiese Noord-Korea. Die Sowjetunie het [[Kim Il-sung]] as die Noord-Koreaanse premier aangewys. Terwyl talle Koreane hulle vir 'n nasionale verkiesing beywer het om 'n regeerder vir die hele land te kies, het die Kommuniste geweier om aan die verkiesing deel te neem deur toegang tot Noord-Korea te blokkeer. Gevolglik is demokratiese verkiesings slegs in die Suide gehou en is [[Syngman Rhee]] as president verkies en die Republiek Korea as 'n wettige regering deur die [[Verenigde Nasies]] erken.
 
Op 25 Junie 1950 het Noord-Korea die Suide binnegeval met die ondersteuning en goedkeuring van [[Josef Stalin]] en [[Mao Zedong]]. Dit het gelei tot 'n bloedige oorlog waarin meer as vier miljoen burgerlikes en soldate gesterf het. Die oorlog staan vandag bekend as die Koreaanse Oorlog. Die Verenigde Nasies het ten behoewe van Suid-Korea ingegryp toe dit blyk dat die Kommunistiese magte die oorhand begin kry het. Noord-Korea is deur sy kommunistiese bondgenote gesteun en die Volksrepubliek China het miljoene troepe na Korea gestuur. Die oorlog is deur 'n wapensilstand in 1953 beëindig en is tegnies gesproke nog aan die gang. Beide Suid- en Noord-Korea word verdeel deur 'n swaar bewapende gedemilitariseerde sone.<ref>{{en}} {{cite news |url=http://edition.cnn.com/2004/WORLD/asiapcf/06/03/koreas.agree/index.html |title= Koreas agree to military hotline |work=[[CNN]] |date=4 Junie 2004|accessdate=14 Mei 2018}}</ref>
 
In 1960 het 'n studenteopstand gelei tot die bedanking van president Syngman Rhee, wie se regering outokraties en korrup geword het. Dit het verder gelei tot 'n tydperk van burgerlike onrus en politieke onsekerheid. Generaal [[Park Chung-hee]] het die daaropvolgende jaar het 'n militêre staatsgreep uitgevoer (die sogenaamde "5.16 staatsgreep") en is in 1961 as president aangestel. Hy het die pos beklee tot en met die [[sluipmoord]] op hom in 1979. Sy leierskap is gekenmerk deur die vestiging van 'n snelgroeiende uitvoerekonomie, maar ook politieke onderdrukking.
 
Die jaar na die sluipmoord op Park is deur politieke onrus gevolg. In 1980 het Generaal [[Chun Doo-hwan]] 'n suksesvolle staatsgreep uitgevoer en die oorgangsregering van [[Choi Gyu Hwa]] (voormalige premier onder Park) omver gewerp. Chun se magsoorname het 'n nasionale protesaksie en 'n pleidooi vir demokratisering uitgelok. In [[Gwangju]] in die Suid-Jeolla provinsie het Chun sy spesiale magte die stad ingestuur om studente en burgerlikes wat onder die vaandel van 'n Burgerlike Weermag betoog het te stuit. 'n Beraamde 207 mense is deur sy magte gedood en 'n verdere duisend is beseer tydens die bekende [[Gwangju-slagting]] in Mei 1980.
 
Hierdie slagting het 'n langtermyn demokratiese era vir Suid-Korea ingelei. Die regering het later formeel verskoning aangebied vir die slagting en 'n nasionale begraafplaas vir die slagoffers opgerig. Chun het hom daarna tot 'n enkele leierskapstermyn verbind en in 1988 weens druk van landwye opstand die eerste direkte presidensiële verkiesings toegelaat. In dieselfde jaar het Seoel as gasheer van die [[Olimpiese Somerspele 1988|XXIVste Olimpiese Somerspele]] en die [[Paralimpiese Somerspele 1988|VIIIste Paralimpiese Somerspele]] opgetree.
 
In 2001 het Suid-Korea saam met Japan die [[FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2001|3de FIFA Sokker-Konfederasiebeker]] aangebied en in 2002 saam met Japan die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002|17de FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi]].
 
In 2018 is die [[Olimpiese Winterspele 2018|XXIIIste Olimpiese Winterspele]] en die [[Paralimpiese Winterspele 2018|XIIde Paralimpiese Winterspele]] in die Suid-Koreaanse stad [[Pyeongchang]] beslis.
 
== Geografie ==
[[Lêer:Korea south map.png|duimnael|Kaart van Suid-Korea]]
Suid-Korea beslaan die suidelike deel van die Koreaanse Skiereiland, wat oor sowat 1&nbsp;100&nbsp;km van die [[Asië|Asiatiese]] hoofkontinent strek. Die bergagtige skiereiland word aan die westelike kant deur die Geelsee (wes) en aan die oostelike kant deur die See van Japan (Koreaans: Oossee) omring. Die suidelike punte van Korea is aan die Straat van Korea en die Oos-Chinese See geleë. Suid-Korea beslaan 'n oppervlakte van 100&nbsp;210 vierkante kilometer.
 
Suid-Korea kan in vier algemene streke verdeel word: 'n oosterse streek met hoë bergreekse en nou kuslaagtes; 'n heuwelagtige westelike streek met breë kuslaagtes en rivierbekkens; 'n suidwestelike streek met berge en valleie en 'n suidoostelike streek waar die Nakdongrivier uitloop.
 
== Klimaat ==
[[Lêer:Snow-covered Bukhansan.jpg|duimnael|links|'n Wintertoneel op die Bukhan-bergpiek (Bukhansan)]]
Suid-Korea maak deel uit van die Suid-Asiatiese monsoensone en het 'n gematigde [[klimaat]] met vier verskillende seisoene. Kontinentale lugmassas, wat uit die noorde na die Koreaanse Skiereiland beweeg, oefen 'n groter invloed op Suid-Korea se weer uit as mariene lugmassas vanuit die [[Stille Oseaan]].
 
Koreaanse [[winter]]s is gewoonlik lank en koud, met droë weer, terwyl die kort [[somer]]s neig om warm en bedompig te wees, met baie neerslae. [[Lente]]- en [[herfs]]maande word deur aangename temperature gekenmerk, maar is betreklik kort.
 
Die gemiddelde temperature in Seoel wissel van tussen -5,0 en -2,5&nbsp;°C in Januarie tot tussen 22,5 en 25&nbsp;°C in Julie. Die eiland Jeju het 'n meer gematigde klimaat as ander landsdele vanweë sy suidelike ligging temidde van die see. Hier beweeg die gemiddelde temperature tussen 2,5&nbsp;°C in Januarie en 25&nbsp;°C in Julie.
 
== Provinsiale regering ==
[[Lêer:Provinces of South Korea.svg|duimnael|Administratiewe verdeling van Suid-Korea]]
[[Lêer:Jeju Island.jpg|duimnael|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Jeju-eiland]]
Suid-Korea is verdeel in agt provinsies, een spesiale selfregerende provinsie, ses metropolitaanse stede met provinsiale magte en een spesiale stad.
 
Die provinsies van Korea is soos volg:
* Gyeonggi-do (Gyeongdi-provinsie)
* Gangwon-do (Gangwon-provinsie)
* Chungcheongbuk-do (Noord-Chungcheong-provinsie)
* Chungcheongnam-do (Suid-Chungcheong-provinsie)
* Jeollabuk-do (Noord-Jeolla-provinsie)
* Jeollanam-do (Suid-Jeolla-provinsie)
* Gyeongsangbuk-do (Noord-Gyeongsang-provinsie)
* Gyeongsangnam-do (Suid-Gyeongsang-provinsie)
* Jeju-do (spesiale selfregerende eilandprovinsie)
 
Korea se metropolitaanse owerhede is as volg:
* [[Seoel]] (hoofstad)
* [[Busan]]
* [[Daegu]]
* [[Incheon]]
* [[Gwangju]]
* [[Daejeon]]
* [[Ulsan]]
 
== Demografie ==
=== Etnogenese en samestelling ===
[[Lêer:Korea-Seoul-Royal wedding ceremony 1365-06.JPG|duimnael|'n Tradisionele Koreaanse koninklike troue]]
Navorsers neem aan dat die Koreaanse volk oorspronklik 'n historiese verbintenis met etniese groepe in [[Sentraal-Asië]], die [[Baikalmeer]]gebied in [[Siberië]], [[Mongolië]] en die kusgebiede van die Geelsee gehad het. So toon werktuie uit die Paleolitiese tydperk wat in Sokchang naby Kongju ontdek is, baie ooreenkomste met soortgelyke argeologiese vondse in die Baikalmeergebied en in Mongolië.
 
Vandag het Suid-Korea 'n uiters homogene bevolking van etniese Koreaners, met klein minderhede [[Han-Chinese]]. Weens Suid-Korea se militêre en ekonomiese bande met ander wêrelddele vestig steeds meer buitelanders hulle in stedelike gebiede, veral Amerikaners (waaronder lede van die [[Amerikaanse Gewapende Magte]] wat hier gestasioneer is), [[Japanners]] en Han-Chinese. Enkele tienduisend Chinese en [[Suidoos-Asië|Suidoos-Asiate]] het hulle as buitelandse werknemers in Suid-Korea gevestig.
 
Ongeveer die helfte van die bevolking is ongebonde, terwyl die oorblywende helfte uit [[Christendom|Christene]] (29%) en [[Boeddhisme|Boeddhiste]] (26%) bestaan.
 
=== Demografiese ontwikkeling ===
[[Lêer:Korea Spring of Insadong 23 (13326968084).jpg|duimnael|links|upright|Kleurryke lentefeesviering in Insadong, Seoel]]
[[Lêer:Seoul Suburbs (1366869739).jpg|duimnael|Seoel het ná die Koreaanse Oorlog tot een van die grootste metropolitaanse gebiede ter wêreld gegroei. Die grootskaalse oprigting van woonstelblokke soos dié in 'n voorstad van Seoel het in die afgelope dekades die woningsnood verlig, maar intussen val die klemtoon op die verhoging van lewenskwaliteit en -waarde]]
Suid-Korea se bevolking het in die tweede helfte van die 20ste eeu meer as verdubbel, maar intussen toon dié land se demografiese patrone baie ooreenkomste met dié van ander [[ontwikkelde land]]e van die [[Weste]]erse wêreld. So het die geboortekoers vanaf 1960 drasties begin daal en die natuurlike bevolkingsgroei in die vroeë 21ste eeu feitlik tot stilstand gekom. Steftesyfers het in dieselfde periode eweneens afgeneem – 'n tendens wat die algemene verhoging van lewenstandaarde in Suid-Korea weerspieël.
 
Die vinnig groeiende stedelike bevolking en ontvolking van groot dele van die Suid-Koreaanse platteland is tans die belangrikste demografiese vraagstukke. Meer as vier vyfdes van die huidige bevolking is verstedelik, en rofweg die helfte van alle Suid-Koreaners is in die sewe grootste stedelike nedersettings saamgetrek. Al is die natuurlike bevolkingsaanwas intussen laag, is Suid-Korea nogtans een van die mees digbevolkte lande op aarde. Sy bevolkingsdigtheid is twee en 'n half keer hoër as dié van Noord-Korea.
 
Nóg 'n belangrike faktor in Suid-Korea se demografiese ontwikkeling was migrasie. Voor die Tweede Wêreldoorlog het groot getalle Koreaners geëmigreer, waarby [[Mantsjoerye]] in Noordoos-China die belangrikste bestemming vir Noord- en Japan die vernaamste immigrasieland vir Suid-Koreaners was. Daar word beraam dat die Koreaanse bevolking in Mantsjoerye en [[Siberië]] in 1945 op sowat twee miljoen gestaan het. Rofweg dieselfde aantal Koreaners het hulle in Japan gevestig, waarvan sowat die helfte ná 1945 na Suid-Korea teruggekeer het.
 
Die belangrikste migrasiepatroon was egter die vestiging van twee miljoen Noord-Koreaners in die suide, hoofsaaklik gedurende en kort na die Koreaanse Oorlog. Die meeste binnelandse migrante het hulle in die metropolitaanse gebiede van Suid-Korea gevestig. Groot gemeenskappe Koreaanse immigrante word daarnaas ook in die Verenigde State (veral in [[Kalifornië]]) en in [[Kanada]] aangetref.
 
== Taal ==
[[Lêer:Hangeul.svg|duimnael|''Hangeul'' in Koreaans]]
Koreaans maak, net soos [[Fins]], [[Hongaars]], [[Turks]] en [[Mongools]], deel uit van die [[Oeral-Altaïes]]e [[taalfamilie]] en word deur feitlik alle Koreaners gepraat. Koreaanse streek[[dialek]]te is onderling verstaanbaar, met die uitsondering van die dialek wat op die eiland Jeju gebesig word.<ref>{{en}} Andrea Matles Savada en William Shaw: ''South Korea: A Country Study''. Vierde uitgawe. Washington, DC: Federal Research Division / Library of Congress 1992, bl. xvi</ref> Die ontwikkeling van 'n eie [[alfabet]], wat die klanke van Koreaans stelselmatig weergee, ''Hangeul'', is een van die grootste kulturele prestasies van Korea. Dié alfabet behels tien eenvoudige klinkers en veertien medeklinkers as fonetiese simbole.
 
Koreaans word in Suid-Korea nogtans dikwels as 'n kombinasie van Chinese ideogramme en Hangeul-letters, waarby die gebruik van Chinese skriftekens tendensieel afneem. Die aanwesigheid van honderdduisende Amerikaanse troepe, sakemanne, ''Peace Corps''-vrywilligers en sendelinge sedert die einde van die Koreaanse Oorlog word deur 'n groot aantal [[Engels]]e [[leenwoord]]e en uitdrukkings weerspieël wat óf regstreeks en onveranderd oorgeneem is óf by Koreaanse taalgebruik en uitspraakgewoontes aangepas is. Hulle bly onverstaanbaar vir Noord-Koreaners.
 
''Hangeul'' is danksy die inisiatief van koning Sejong in 1443 deur 'n span geleerdes ontwikkel. ''Hunminjeongeum'', 'n historiese dokument met aanwysings vir die onderrig van ''Hangeul'', is as kulturele [[Unesco]]-wêrelderfenis gelys. Unesco ken ter herdenking van die uitvinders van ''Hangeul'' jaarliks die Koning Sejong-literatuurprys toe.
 
== Ekonomie ==
Vanaf die 1960's het Suid-Korea 'n ekonomiese en tegnologiese transformasieproses deurloop wat van dié land – nog in die 1950's een van die armste samelewings ter wêreld – een van die tien gevorderdste [[nywerheid]]slande gemaak het. Hierdie ontwikkeling is ongeëwenaar en teen 'n asemberowende snelheid voltrek.<ref>{{de}} Werner Pascha: ''Von der Agrargesellschaft zum IT-Staat: Der Aufstieg Südkoreas zur Wirtschaftsmacht''. In: Lee Eun-Jeung/Hannes B. Mosler (reds.): ''Länderbericht Korea''. Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung 2015, bl. 231</ref>
 
== Vervoer ==
[[Lêer:KTX-1.jpg|duimnael|Die Korea Train Express]]
[[Lêer:Subway gwangju.jpg|duimnael|Die Metro van Gwangju]]
Vervoer in Suid-Korea bestaan uit 'n uitgebreide netwerk van spoorweë, snelweë, skeeps-, bus- en lugroetes.
 
Alle stede het plaaslike busdienste en word verder deur tussenstedelike busdienste met mekaar verbind.
 
Suid-Korea se 3&nbsp;000 kilometer lange netwerk van snelweë bestaan uit snelweë (''expressways/motorways''), nasionale snelweë en ander sekondêre roetes. Die Koreaanse Snelwegkorporasie bedryf dié land se tolweë en belangrikste diensroetes.
 
"Korail" bedryf treindienste met gereelde dienste na al Suid-Korea se groot stede. 'n Spoorverbinding met Noord-Korea deur die Gyeongui- en Donghae Bukbu-lyne is in die herstelproses. Suid-Korea spog sedert 2004 met 'n hoëspoedtrein. Die KTX (Korea Train Express) bedryf gereelde sneldienste teen ongeveer 300&nbsp;km per uur via die Honam en Gyeongby-lyne na Suid-Korea se vernaamste stede, te wete Daejeon, Gwangju, Mokpo, Daegu en Busan.
 
Seoel, Busan, Daegu, Incheon, Gwangju en Daejoen het ondergrondse treine. Die "Seoel Metropolitan Subway" is een van die besigstes ter wêreld, bestaan uit tien lyne en 117 stasies en bedien 3,9 miljoen passasiers per dag. Die treine word deur Korail en die Seoul Metropolitan Rapid Transit Corporation (SMRT) bedryf.
 
Die internasionale hooflughawe staan bekend as die [[Incheon Internasionale Lughawe]]. Suid-Korea het 'n verdere agt internasionale lughawens en sewe plaaslike lughawens. [[Korean Air]] en die Asiana Airlines is Suid-Korea se vernaamste [[lugredery]]e.
 
== Korea en Suid-Afrika ==
[[Lêer:South Africa-Korean War Memorial01.jpg|duimnael|Gedenkteken vir Suid-Afrikaners wat gesneuwel het in die Koreaanse Oorlog. Die gedenkteken kan gevind word op 'n muur in die tuine van die [[Uniegebou]] in [[Pretoria]]]]
Volgens die webtuiste van die Suid-Afrikaanse ambassade in Suid-Korea het dié twee lande in 1992 formele diplomatieke betrekkinge gesluit. In Julie 1995 en April 1998 het die eertydse President [[Nelson Mandela]] en [[Thabo Mbeki]] in sy hoedanigheid as adjunkpresident onderskeidelik besoeke aan Suid-Korea afgelê en daarmee ekonomiese bilaterale handelsbande verstewig. Suid-Afrika is Suid-Korea se grootste handelsvennoot in [[Afrika]].
 
Vandag is daar heelwat gegradueerde Suid-Afrikaners wat Engels in Suid-Koreaanse privaat- en regeringskole onderrig.
 
== Sport ==
[[Lêer:South Korea national football team - October 2012.jpg|duimnael|Die [[Suid-Koreaanse nasionale sokkerspan]] in 2012]]
[[Taekwondo]] is die nasionale [[sport]] van Suid-Korea<ref>{{en}} {{cite web |title=Taekwondo designated as South Korea's flagbearing national sport |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1063449 |publisher=insidethegames |date=4 April 2018 |accessdate=14 Mei 2018 }}</ref> en het in 2000 'n Olimpiese sportsoort geword.<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/sports/tae-kwon-do|title=Tae kwon do|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=14 Mei 2018}}</ref> Ander Koreaanse [[vegkuns]]te sluit in taekkyeon, hapkido, Tang Soo Do, Kuk Sool Won, kumdo en subak.
 
[[Sokker]] en [[bofbal]] word tradisioneel as die gewildste sportsoorte in Suid-Korea beskou.<ref>{{ko}} {{cite web|url=http://news1.kr/articles/?2139988 |title=프로스포츠, 흥행 봄날 오나…야구·축구 인기몰이 중 |publisher=EBN |date=17 Maart 2015 |accessdate=14 Mei 2018}}</ref> Suid-Korea en Japan het die eerste Asiatiese lande geword wat 'n [[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]] gehuisves het en die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2002]] gemeenskaplik aangebied. Tydens dié toernooi het die [[Suid-Koreaanse nasionale sokkerspan]] die eerste nasionale sokkerspan van die [[AFC|Asiatiese Sokkerkonfederasie]] geword wat die halfeindrondte van 'n Sokker-Wêreldbeker bereik het. Hulle kon tot dusver vir elke Sokker-Wêreldbeker sedert [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986|1986]] kwalifiseer en het twee keer tot die uitklopfase deurgedring: in 2002 en in [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010|2010]], waar hulle die agste eindrondte bereik het.
 
Bofbal is in 1905 deur Amerikaanse sendelinge ná Korea gebring en dit het sedertdien 'n sterk groei getoon, ook tydens die Japannese besetting. Die Koreaanse Bofbal-kampioenskap is in 1982 gestig en is een van die gewildste bofballigas wêreldwyd. Die Suid-Koreaanse nasionale bofbalspan het tydens die 2006 World Baseball Classic derde geëindig en tydens die 2009-toernooi tweede. Die span se 2009-eindstryd teen Japan is wyd gekyk in Suid-Korea.
 
[[Basketbal]] is ook 'n gewilde sport in Suid-Korea. Suid-Korea word tradisioneel as een van die top-basketbalspanne in Asië beskou en het een van die sterkste basketbalafdelings van die vasteland.
 
[[Rugby]] word ook in Suid-Korea gespeel, maar die [[Suid-Koreaanse nasionale rugbyspan]] kon tot dusver nog nie vir die [[Rugbywêreldbeker]] kwalifiseer nie. Hulle is tans Asië se derde sterkste span ná [[Japanse nasionale rugbyspan|Japan]] en [[Hongkongse nasionale rugbyspan|Hongkong]]<ref>{{en}} {{cite web| url=https://www.worldrugby.org/rankings/mru#mru|publisher=[[Wêreldrugby]]|title= Men's World Rankings|accessdate=14 Mei 2018}}</ref> en ding in die Asiatiese Rugby-kampioenskap met ander opkomende rugbyspanne mee.
 
Suid-Korea is een van drie Asiatiese lande waar tot dusver [[Olimpiese Spele]] en [[Paralimpiese Spele]] gehuisves is. In Seoel is die [[Olimpiese Somerspele 1988]] en die [[Paralimpiese Somerspele 1988]] aangebied, die laaste tydens die Koue Oorlog. In [[Pyeongchang]] is die [[Olimpiese Winterspele 2018]] en aansluitend die [[Paralimpiese Winterspele 2018]] beslis.
 
As deel van die [[Formule Een]]-wêreldkampioenskap is vanaf 2010 tot 2013 die [[Koreaanse Grand Prix]] op die Koreaanse Internasionale renbaan van Yeongam beslis, maar het nie 'n breë ondersteuning geniet nie en is dus weer gekanselleer.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/formula1/25220593 |title=New Jersey, Mexico, and Korea dropped from 2014 F1 calendar |last1=Benson |first1=Andrew |publisher=[[BBC]] |date=4 Desember 2013 |accessdate=14 Mei 2018}}</ref>
 
== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}
 
== Bronne ==
* {{en}} [http://www.korea.net/ Koreawebportaal] Suid-Koreaanse Regertingsportaal
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|South Korea|Suid-Korea}}
* {{Wikivoyage|South_Korea|Suid-Korea}}
* {{en}} [http://www.visitkorea.or.kr/intro.html KTO, die Koreaanse Toerisme-organisasie: Visit Korea]
* {{en}} [http://www.koreainfogate.com/ Korea Infogate] Suid-Koreaanse Inligtingsportaal.
* {{en}} [http://www.koreaherald.com/ The Korean Herald] Engelse dagblad.
* {{en}} [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ks.html CIA Wêreldfeiteboek se inskrywing oor Suid-Korea]
* {{en}} [https://www.koreasociety.org/ Die Korea Vereniging (The Korea Society)]
* {{en}} {{ko}} [http://www.southafrica-embassy.or.kr/ Die Suid-Afrikaanse Ambassade in Seoel]
 
{{Lande van Asië}}
{{G20}}
{{Normdata}}
 
[[Kategorie:Suid-Korea| ]]
[[Kategorie:Voormalige Japannese kolonies]]