Demokratiese Republiek die Kongo: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
Bygewerk |
||
Lyn 1:
: ''Moenie verwar word met [[Republiek van die Kongo]] nie.''
{{Inligtingskas Land
|noem_naam = '''République démocratique du Congo''' <small>([[Frans]])</small><br />'''Repubilika ya Kôngo ya Dimokalasi''' <small>([[Kongo (taal)|Kongo]])</small><br />'''Republíki ya Kongó Demokratíki''' <small>([[Lingala]])</small><br />'''Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo''' <small>([[Swahili]])</small><br />'''Ditunga dia Kongu wa Mungalaata''' <small>([[Luba-Kasai]])</small>
|volle_naam = '''Demokratiese Republiek van die Kongo'''
|algemene_naam = die Demokratiese Republiek van die Kongo
Lyn 8:
|simbool_tipe = Wapen
|beeld_kaart = Location DR Congo AU Africa.svg
|leuse = <br />''Justice – Paix – Travail''<br /><small>''(
|volkslied = ''[[Debout Congolais]]''<br /><small>''(Frans vir: "Staan op, Kongolese")''</small><br /><center>[[Lêer:National anthem of Democratic Republic of the Congo, performed by the United States Navy Band.wav]]</center>
|amptelike_tale = [[Frans]]<br /><small>'''Nasionale tale''': [[Kongo (taal)|Kongo]], [[Lingala]], [[Swahili]] en [[Luba-Kasai]]<ref>{{en}} {{cite web |url=http://constitutionnet.org/sites/default/files/DRC%20-%20Congo%20Constitution.pdf | title= The Constitution of the Democratic Republic of the Congo, 2005 | publisher=constitutionnet.org | accessdate=26 Januarie 2019}}</ref><ref>{{fr}} {{cite web |url=http://www.axl.cefan.ulaval.ca/afrique/czaire.htm | title= Congo-Kinshasa | publisher=Universiteit van Laval | accessdate=26 Januarie 2019}}</ref></small>
|hoofstad = [[Kinshasa]]
{{Koördinate|4|19|S|15|19|O}}
Lyn 20:
|longEW = O
|grootste_stad = [[Kinshasa]]
|regeringsvorm = Unitêre semi-presidensiële<br />[[republiek]]<ref>{{en}} {{cite web |title=Freedom in the World 2018 – Congo, Democratic Republic of (Kinshasa) |url=https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2018/congo-democratic-republic-kinshasa |website=Freedomhouse |publisher=Freedomhouse |accessdate=26 Januarie 2019}}</ref>
|leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]]
|leiername = [[Félix Tshisekedi]]<br />[[Bruno Tshibala]]
Lyn 26:
|oppervlak_grootte =
|oppervlak = 2 345 409
|oppervlakmi² = 905
|persent_water =
|bevolking_skatting =
|bevolking_skatting_jaar =
|bevolking_rang = 16<sup>de</sup>
|bevolking_sensus =
|bevolking_sensus_jaar =
|bevolkingsdigtheid = 34,83
|bevolkingsdigtheidmi² = 90,
|bevolkingsdigtheidrang =
|BBP_PPP = $
|BBP_PPP_rang =
|BBP_PPP_jaar =
|BBP_PPP_per_kapita = $
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|BBP = $
|BBP_rang =
|BBP_jaar =
|BBP_per_kapita = $
|BBP_per_kapita_rang =
|onafhanklikheidstipe =
|onafhanklikheidsgebeure = • [[Kolonisasie]]<br />• Kongo-Vrystaat<br />• Belgies-Kongo<br />• [[Onafhanklikheid]] van [[België]]<br />• [[Zaïre]]<br />• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[17 November]] [[1879]]<br />[[1 Julie]] [[1885]]<br />[[15 November]] [[1908]]<br />[[30 Junie]] [[1960]]<ref name="
|MOI = {{wins}} 0,
|MOI_rang = 176<sup>ste</sup>
|MOI_jaar =
|MOI_kategorie = {{kleur|#990000|laag}}
|Gini =
|Gini_rang =
|Gini_jaar =
|Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid = [[Kongolese frank|Frank]]
Lyn 69:
}}
Die '''Demokratiese Republiek van die Kongo''' ([[Frans]]: ''République démocratique du Congo'', [kɔ̃ɡo]; [[Kongo (taal)|Kongo]]: ''Repubilika ya Kôngo ya Dimokalasi''; [[Lingala]]: ''Republíki ya Kongó Demokratíki''; [[Swahili]]: ''Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo''; [[Luba-Kasai]]: ''Ditunga dia Kongu wa Mungalaata''), ook bekend as '''DR Kongo''', die '''DRK''', '''Kongo-Kinshasa''' of net '''die Kongo''',<ref>{{en}} {{cite book |last1=Starbird |first1=Caroline |last2=Deboer |first2=Dale |last3=Pettit |first3=Jenny |year=2004 |title=Teaching International Economics and Trade |url=https://books.google.com/books?id=EKiS9SZNPe0C&pg=PA78 |publisher=Center for Teaching International Relations, Universiteit van Denver]] |page=78 |isbn=978-0-943804-92-7 }}</ref><ref>{{en}} {{cite book |last=Office of the United States Trade Representative |editor-last=Amerikaanse Huis van Verteenwoordigers se Komitee van Maniere en Middele |date=2003 |title= Comprehensive Report on U.S. Trade and Investment Policy Toward Sub-Saharan Africa |url=https://books.google.com/books?id=HnGGEqGukvgC&pg=PA87 |others=Message from the President of the United States |publisher=United States Government Printing Office |page=87 |isbn=978-1-4289-5014-6 }}</ref> is 'n [[land]] in [[Sentraal-Afrika]] en die tweede grootste land in [[Afrika]] ná [[Algerië]]. Dit grens aan die [[Sentraal-Afrikaanse Republiek]] en [[Suid-Soedan]]
[[Lêer:Dem congo sat.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van die Demokratiese Republiek van die Kongo]]▼
Die Demokratiese Republiek van die Kongo is ryk aan natuurlike hulpbronne, maar politieke onstabiliteit, [[korrupsie]] en die gebrek aan [[infrastruktuur]] belemmer die land se ontwikkeling, natuurlike
== Geografie ==
▲[[Lêer:Dem congo sat.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van die Demokratiese Republiek van die Kongo]]
[[Lêer:DRK kaart.png|duimnael|links|Kaart van die Demokratiese Republiek van die Kongo]]
Die Demokratiese Republiek van die Kongo (DRK) is geleë in die sentrale [[Afrika suid van die Sahara]], begrens deur (kloksgewys van die suidweste) Angola, die [[Atlantiese Oseaan|Suid-Atlantiese Oseaan]], die Republiek van die Kongo, die Sentraal-Afrikaanse Republiek, Suid-Soedan, Uganda, Rwanda, Burundi, Tanzanië oor die [[
Die geografie van die Demokratiese Republiek van die Kongo word veral deur die [[Kongorivier]] gekenmerk wat in 'n wye boog deur die land vloei. Een van die sytakke in die suide vorm die [[Kasairivier]]. Op 'n kort stukkie van die oostelike grens vloei die [[Nylrivier]], as 't ware die [[Wit Nyl]], die langste van die twee bronriviere.
Van die stede in die Demokratiese Republiek van die Kongo sluit in [[Bandundu]], [[Bukavu]], [[Goma]], [[Ilebo]], [[Kalemie]], [[Kananga]], [[Kisangani]], [[Kolwezi]], [[Likasi]], [[Lubumbashi]], [[Mbandaka]], [[Mbanza-Ngungu]] en [[Mbuji-Mayi]].
In die ooste van die Demokratiese Republiek van die Kongo is die [[Groot Skeurvallei]] van Afrika geleë met mere soos [[Albertmeer]], [[Edwardmeer]], [[Kivumeer]], [[Mwerumeer]] en [[Tanganjikameer]] wat almal deel uitmaak van die oostelike grens van die land. Hier is ook die [[Nyiragongo]]-vulkaan en die [[Rwenzoriberge]] geleë.
{{Sienook|Pleknaamsveranderinge in die Demokratiese Republiek van die Kongo|Provinsies van die Demokratiese Republiek van die Kongo}}
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Second Congo War Africa map en.svg|duimnael|links|Deelnemers aan die Tweede Kongo-oorlog (1998–2003)]]
Die Kongobekken het in 1879 'n [[Belgiese koloniale ryk|Belgiese kolonie]] geword en in 1885 'n privaatkolonie van koning [[Leopold II van België|Leopold II]], die Kongo-Vrystaat. Hierdie tydperk staan veral vir die Kongo-gruweldade van die Belge aan die inheemse bevolking bekend. In 1908 het die Belgiese parlement die Kongo in 'n "normale" Belgiese kolonie omskep en die koninklike Kongo-Vrystaat ontbind. Tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] in Afrika het Belgiese en inheemse soldate aan die [[Oos-Afrika-veldtog]] deelgeneem en saam met ander [[Geallieerdes van die Eerste Wêreldoorlog|Geallieerdes]] teen Duitse troepe in [[Duits-Oos-Afrika]] geveg.
In 1960, die Afrikajaar, het die Kongo onafhanklik van [[België]] geword met [[Patrice Lumumba]] as eerste eerste minister, wat reeds in 1961, tydens die [[Kongo-krisis]], vermoor is. In 1965 het [[Mobutu Sese Seko]] president geword en in 1971 is dié land se naam na [[Zaïre]] herdoop. In 1997, ná die afsterwe van Mobutu Sese Seko, is die naam Demokratiese Republiek van die Kongo weer aanvaar.
== Ekonomie ==
[[Lêer:First train in Kindu, DRC.jpg|duimnael|links|Herinwyding van die spoorlyn tussen Lubumbashi en Kindu]]
Anders as in die meeste ontwikkelende Afrikalande is [[landbou]] nie die belangrikste [[ekonomie]]se basis van die land nie, maar die mynbou. Die Demokratiese Republiek van die Kongo is die vernaamste [[Verskaffer (ekonomie)|verskaffer]] van [[diamant|nywerheidsdiamante]] op die wêreldmark en voer daarnaas ook groot hoeveelhede [[kobalt]], [[koper]], [[goud]], [[silwer]], [[tin]], [[sink]], [[mangaan]], [[kadmium]], [[germanium]] en [[
Van die belangrikste handelsvennote vir uitvoer (2017-syfers) sluit in die [[Volksrepubliek China]] (41,4%), [[Zambië]] (22,7%), [[Suid-Korea]] (7,2%) en [[Finland]] (6,2%) Die belangrikste uitvoerprodukte vorm [[diamant]]e, [[koper]], [[goud]], [[kobalt]], [[hout]]produkte, [[ruolie]] en [[koffie]].<ref name="CIA" />
Vennote vir invoer is die Volksrepubliek China (19,9%), [[Suid-Afrika]] (18%), Zambië (10,4%), Belgie (9,1%), [[Indië]] (4,3%) en Tanzanië (4,2%). Ingevoer word produkte soos [[voedsel]], mynbou- en ander masjinerie, [[vervoer]]toerusting en [[Brandstof|brandstowwe]].<ref name="CIA" />
Die vernaamste internasionale lughawe is [[N'djili-lughawe|N'djili]] wat die hoofstad Kinshasa bedien.
== Demografie ==
[[Lêer:Map - DR Congo, major languages.svg|duimnael|Verspreiding van die vier nasionale tale in die Demokratiese Republiek van die Kongo: [[Kongo (taal)|Kongo]], [[Lingala]], [[Swahili]] en [[Luba-Kasai]]]]
Die Demokratiese Republiek van die Kongo het in
[[Kinshasa]] is die [[hoofstad]] en grootste stad van die Demokratiese Republiek van die Kongo en ook [[Afrika]] se derde grootste stad ná [[Kaïro]] en [[Lagos]] en net groter as [[Parys]], waarmee dit die grootste Franstalige stad wêreldwyd vorm.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F11a-30_Largest_Cities.xls |title=Time series of the population of the 30 largest urban agglomerations in 2011 ranked by population size, 1950–2025 |publisher=United Nations, Population Division |format=XLS |accessdate=25 Junie 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120704051126/http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F11a-30_Largest_Cities.xls |archivedate= 4 Julie 2012 }}</ref>
Frans is die enigste [[amptelike taal]] van die Demokratiese Republiek van die Kongo en dien as 'n ''[[lingua franca]]'' vir die verskeie etniese groepe. Van die omtrent 242 inheemse tale wat in die land gebesig word, geniet net vier tale die status van 'n nasionale taal: [[Kongo (taal)|Kongo]], [[Lingala]], [[Swahili]] en [[Luba-Kasai]].
In die Demokratiese Republiek van die Kongo leef sowat 200 etniese groepe, waarvan die meeste [[Bantoevolke]] is. Die [[Kongo (volk)|Kongo-volk]] vorm die grootste etniese groep; hulle vorm saam met die Mongo, Luba en die Mangbetu-Azande sowat 45% van die land se bevolking.<ref name="CIA" /> Van die etniese minderhede sluit in [[Hutu]], [[Tutsi]] en [[Twa]].
Die [[Christendom]] vorm die belangrikste [[godsdiens]] in die Demokratiese Republiek van die Kongo. Sowat 50% behoort aan die [[Rooms-Katolieke Kerk]], 2% is aanhangers van die [[Protestantisme]] en 10% behoort aan die Kimbanguïsme; 'n inheemse kerk. Omtrent 10% is [[Moslem]]s en 10% [[Animisme|Animiste]].<ref name="CIA" />
== Politiek ==
[[Lêer:
Sedert 24 Januarie 2019 is Félix Tshisekedi die huidige [[staatshoof]] en [[president]].<ref>{{en}} {{cite news|url=https://www.bbc.com/news/av/world-africa-46994909/felix-tshisekedi-inaugurated-what-to-expect-from-dr-congo-s-new-leader|title=Felix Tshisekedi inaugurated: What to expect from DR Congo's new leader?|publisher=[[BBC]]|date=24 Januarie 2019|accessdate=26 Januarie 2019}}</ref> Die Demokratiese Republiek van die Kongo is 'n lidland van die [[Verenigde Nasies]] (VN), die [[Afrika-unie]] (AU), die [[Beweging van Onverbonde Lande]] (BOL) en die [[Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap]] (SAOG). Tydens die ampstermyn van Joseph Kabila is [[Moïse Katumbi]] as die tweede magtigste man in die land beskou.<ref>{{en}} {{cite news|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2015/10/06/an-old-ally-of-joseph-kabila-leaves-the-ruling-party|title=An old ally of Joseph Kabila leaves the ruling party|publisher=The Economist|date=6 Oktober 2015|accessdate=26 Januarie 2019}}</ref>
== Onderwys ==
Die [[Universiteit van Lovanium]] in die destydse Belgies-Kongo naby Leopoldstad (nou Kinshasa) is eens as een van die beste universiteit van Afrika beskou en het in 1971 deel geword van die nuwe Universiteit van Kinshasa.
== Verwysings ==
{{Verwysings|
== Eksterne skakels ==
{{
{{Wikt-inlyn|
* {{en}} {{Wikivoyage|Democratic_Republic_of_the_Congo|Demokratiese Republiek van die Kongo}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Democratic-Republic-of-the-Congo|title=Democratic Republic of the Congo|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=26 Januarie 2019}}
{{Lande in Afrika}}
|