Johannesburg: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Bygewerk
k + Prent & Bron
Lyn 75:
'''Johannesburg''' ([[Xhosa]]: ''eGoli'', [[Zoeloe]]: ''iGoli'', letterlik: "Plek van [[Goud]]") is die vernaamste sake- en bevolkingsentrum van [[Suid-Afrika]] met 'n oppervlakte van 1 645 vierkante kilometer en 'n bevolking van 4 434 827 in die metropolitaanse gebied volgens die sensus van 2011. Die huidige [[Stad Johannesburg Metropolitaanse Munisipaliteit]] is 'n polisentriese [[metropool]] wat sowat vyfhonderd voorstede en dorpsgebiede insluit – naas die vroeëre stadsgebied ook voorheen onafhanklike munisipaliteite soos [[Midrand]], [[Sandton]] en [[Randburg]]. [[Soweto]] is tans die grootste voorstad en ook die mees uitgestrekte historiese swart woonbuurt.
 
[[Lêer:South Africa-Johannesburg-Skyline02.jpg|duimnael|links|Johannesburg se stadshorison; baie finansiële maatskappye het kantore in die middestad]]
[[Lêer:Johannesburg's inner city.jpg|duimnael|links|Die middestad van Johannesburg, soos gesien vanaf die Carlton-sentrum. As gevolg van die "Wit vlug", die verskuiwing van "blanke" besighede na die noordelike voorstede, het die Goudstad se sakekern reeds vanaf die 1980's 'n ingrypende transformasie ondergaan]]
Johannesburg is nie een van Suid-Afrika se drie hoofstede nie (net [[Pretoria]], [[Kaapstad]] en [[Bloemfontein]] het besondere status as respektiewelik die regeringshoofstad, parlementsetel en geregtelike hoofstad), maar dit vervul nogtans 'n belangrike administratiewe en geregtelike funksie as die [[hoofstad]] van die [[Gauteng]]provinsie en setel van die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika]].
 
Johannesburg is ook die sentrum van 'n verstedelikte gebied met meer as 8 miljoen inwoners wat van Pretoria in die noorde tot by [[Vereeniging]] in die suide strek. Die stad is die derde grootste in [[Afrika]] na [[Kaïro]] en [[Lagos]], en die enigste in Afrika wat as 'n wêreldstad of ''global city'' beskou word,<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.thesouthafrican.com/johannesburg-as-a-world-city/|title=Johannesburg as a World City|publisher=The South African|date=8 Januarie 2014|accessdate=26 Januarie 2019}}</ref> 'n ekonomiese masjienkamer wat die hele [[Suider-Afrika]] met die wêreldekonomie verbind – onder meer danksy die plaaslike hoofkantore van mynboureuse en die [[JSE|Johannesburgse Effektebeurs]] (JEB of JSE) wat op wêreldvlak mededingend is.<ref>{{de}} [http://www.bpb.de/themen/V7RE2T,1,0,Gro%DFst%E4dte_Afrikas_Kairo_Lagos_und_Johannesburg.html#art1 ''Bundeszentrale für politische Bildung – Dossier Afrika: Großstädte Afrikas – Kairo, Lagos und Johannesburg'']</ref> Met [[SABMiller]] en [[Anglo American-korporasie|Anglo-American]] het daarnaas twee multinasionale ondernemings hul oorsprong in die Goudstad.
 
Johannesburg is net een van ongetelde delwerstede wat êrens op aarde op 'n spesifieke oomblik in die geskiedenis byna oornag ontstaan het. Maar terwyl die meeste van hulle ná 'n relatief kort tydperk as verlate spookdorpe geëindig het sodra hul goudvoorrade uitgeput was, is Johannesburg as Suid-Afrika se laat-[[Victoriaanse tydperk|Victoriaanse]] kits- en wonderstad op 'n oorspronklik byna verlate en windverwaaide plato van die Transvaalse Hoëveld tydens die grootste goudstormloop ooit gestig om te bly en 'n meteoriese ekonomiese opgang te beleef nadat Europa se leidende bankhuise die diepvlakmynontwikkeling van die Randse goudmyne begin finansier het.
Line 243 ⟶ 244:
Johannesburg het sy ontstaan te danke aan die ontdekking van goud. Die metselaar [[George Harrison]] word beskou as die persoon wat die [[dagsoom]] van die hoofrif in Februarie 1886 op die plaas Langlaagte ontdek het toe hy besig was om stene as boumateriaal vir weduwee Oosthuizen se nuwe skuur op te grawe. Harrison, 'n boorling van [[Engeland]] wat reeds ervaring as delwer op Australiese goudvelde opgedoen het, het onmiddellik besef dat die ontdekking van 'n gouddraende rif weens die lae goudinhoud minder opspraakwekkend was as dié van alluviale goud en slegs tussen een en twee onse goud uit elke ton gemaalde erts ontgin sou kon word. Daar was dus geen goudkorrels wat maklik opgetel kon word nie.
 
Die Witwatersrandse goudrif, waar goud van laegraadse erts ontgin kan word, strek in 'n wye boog sowat 65&nbsp;km oos van Johannesburg vir sowat 140&nbsp;km in weswaartse rigting van waar dit 'n suidwestelike draai na die [[Vrystaat]] maak. Suid-Afrika se goud lê aan die strande van 'n prehistoriese see – die Witwatersrandse Geologiese Kom waar die edelmetaal later deur vulkaniese veranderings diep ondergronds begrawe is.<ref>{{af}} Coen Groenewald: ''Bakens van die goue halssnoer''. In: ''Suid-Afrikaanse Panorama'', volume 30, nommer 2, Februarie 1985, bl. 10</ref> Die gouddraende riwwe, wat sowat 2&nbsp;000 miljoen jaar gelede gevorm is, varieer in dikte, van 'n tiende van 'n duim tot 100 voet, met 'n gemiddeld van slegs een voet. Behalwe vir enkele dagsome is hulle geleidelik met duisende voet se harde gesteentes bedek. Dit verg geologiese speurwerk om dié riwwe op te spoor – en groot hoeveelhede kapitaal asook ingenieursvernuf om die goud te ontgin.<ref>{{en}} [http://info.goldavenue.com/Info_site/in_arts/in_civ/in_rush_safrica.html South African Gold Rush, 1885.] Besoek op 29 Maart 2016</ref>
 
Op 12 Mei 1886 het hy en [[George Walker]] 'n prospekteerkontrak met die eienaar van die plaas, G.C. Oosthuizen, aangegaan. Kort daarna is die hoofrif ook op Turffontein en Doornfontein gevind. Die proklamasie wat Langlaagte, Turffontein, Doornfontein, Randjeslaagte en ander aanliggende plase as openbare delwerye verklaar het, is op 20 September 1886 uitgereik.<ref name="Viljoen & Reimold" />{{Rp|p.33}} Die eerste tent is reeds op 9 Julie 1886 deur J Paxton de Roi opgeslaan.<ref>{{af}} Dawid van Lill: ''Van Lill se Suid-Afrikaanse Trivia''. Kaapstad: Zebra Press 2004, bl. 21</ref>
Line 403 ⟶ 404:
{| class="wikitable"
|-
! Jaar !! Totaal !! [[Swart mense|Swartes]] !! [[Blanke Suid-Afrikaners|Blankes]] !! [[Kleurlinge|Bruines]] !! [[Asiatiese Suid-Afrikaners|Asiërs]] !! Nie gespesifiseer
|-
| '''1996''' || 2&nbsp;756&nbsp;000 || 1&nbsp;932&nbsp;000 || 528&nbsp;000 || 172&nbsp;000 || 98&nbsp;000 || 26&nbsp;000