Midde-Ooste: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k →Etniese groepe: + skakels |
k Spel-/skryffoute gekorrigeer ~~~~ |
||
Lyn 4:
Die '''Midde-Ooste'''<ref group="nota">[[Arabies]]: الشرق الأوسط, ''Ash-Sharq al-Awsaṭ''; [[Armeens]]: Միջին Արևելք, ''Merdzavor Arevelk’''; [[Azerbeidjans]]: ''Orta Şərq''; [[Frans]]: ''Moyen-Orient''; [[Georgies]]: ახლო აღმოსავლეთი, ''akhlo aghmosavleti''; [[Grieks]]: Μέση Ανατολή, ''Mési Anatolí''; [[Hebreeus]]: המזרח התיכון, ''Ha'Mizrah Ha'Tihon''; [[Koerdies]]: ''Rojhilata Navîn''; [[Persies]]: خاورمیانه, ''khāvar-miyāneh''; [[Somalies]]: ''Bariga Dhexe''; Soranî Koerdies: ڕۆژھەڵاتی ناوین, ''rrojhellatî nayn''; [[Turks]]: ''Orta Doğu''; [[Oerdoe]]: مشرق وسطی, ''hashrq vsty''</ref> is 'n transkontinentale streek wat gesentreer is rondom [[Wes-Asië]], [[Siprus]], [[Turkye]] ([[Suidoos-Europa]]), en [[Egipte]] ([[Noord-Afrika]]). Die ooreenstemmende byvoeglike naamwoord is Midde-Oosterse, en die afgeleide naamwoord is Midde-Oosterling.
Vroeër jare is die Eurosentriese sinoniem van die Midde-Ooste (in teenstelling met die verwysing na die [[Verre-Ooste|Verre Ooste]]) oor die algemeen gebruik. [[Arabiere]], [[Azerbeidjanners]], [[Koerde]], [[Perse]], en [[Turke]] was die grootste etniese groepe in die streek, gegrond op bevolkingsgetalle,<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SPBfnT_E1mgC&pg=PA16&lpg=PA16&dq=main+ethnic+groups+in+the+middle+east&source=bl&ots=uGb8t7Re3p&sig=wlU7EbnyjrI4FHgw5H2WTeJvePI&hl=nl&sa=X&ei=JHCDU_HgMInHOeCGgLgK&ved=0CDAQ6AEwADgU#v=onepage&q=Turks&f=false|title=Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia|accessdate=26 Mei 2014}}</ref> terwyl die [[Armeniërs]], [[Assiriërs]], [[Sirkassiërs]], [[Kopte]], [[Droese]], [[Grieke]], [[Jode]], Maronites, [[Somaliërs]], en ander etniese en etno-godsdienstige groepe die beduidende minderheidsgroepe uitgemaak het.
Die geskiedenis van die Midde-Ooste dateer uit die antieke tye, met die (
Die Midde-Ooste se klimaat is oor die algemeen warm en dor, met verskeie groot riviere wat [[besproeiing]] moontlik maak vir [[landbou]] in bepaalde gebiede soos die [[Nyldelta]] in Egipte, die [[Tigrisrivier]] en die [[Eufraat]] se waterskeidings van [[Mesopotamië]], en die meeste van die sogenaamde Vrugbare Halfmaan.
Lyn 15:
Die term "Midde-Ooste" het vermoedelik sy oorsprong in die 1850's gekry uit die Brits-Indiese kantoor.{{Sfn| Beaumont | Blake | Wagstaff | 1988 |p=16}} Die uitdrukking het egter meer prominensie gekry toe die Amerikaanse vlootstrateeg, Alfred Thayer Mahan, in 1902<ref>{{Cite journal|last=Koppes|first=CR|title=Captain Mahan, General Gordon and the origin of the term "Middle East"|journal=Middle East Studies|volume=12|pages=95–98|year=1976|doi=10.1080/00263207608700307}}</ref> dit gebruik het om die gebied tussen Arabië en Indië aan te dui.<ref>{{Cite book|last=Lewis|first=Bernard|title=The Middle East and the West|year=1965|page=9}}</ref><ref>{{Cite book|last=Fromkin|first=David|title=A Peace to end all Peace|year=1989|page=224|isbn=0-8050-0857-8}}</ref> In dié tyd het die [[Britse Ryk]] en die [[Russiese Ryk]] albei geveg vir invloed in [[Sentraal-Asië]], 'n stryd wat bekend geword het as "Die Groot Spel". Mahan het nie net die waarde van die streek besef nie, maar ook die belangrikheid van die gebied se middelpunt, die [[Persiese Golf]].<ref>{{Citation|last=Melman|first=Billie|url=http://cco.cambridge.org/extract?id=ccol052178140x_CCOL052178140XA010|publisher=Cambridge|title=Companion to Travel Writing|volume=6 The Middle East/Arabia|series=Collections Online|accessdate=8 Januarie 2006}}.</ref><ref>Palmer, Michael A. ''Guardians of the Persian Gulf: A History of America's Expanding Role in the Persian Gulf, 1833–1992.''</ref> Hy het die gebied rondom die Persiese Golf die Midde-Ooste genoem, en gesê naas die [[Suezkanaal]], is dit die belangrikste gedeelte vir Brittanje om te beheer om die Russe te keer om na [[Brits-Indië]] op te ruk.<ref>Laciner, Dr. Sedat.</ref>
Tot en met die [[Tweede Wêreldoorlog]] was dit die gebruik om na die gebiede rondom [[Turkye]] en die ooskus van die Middellandse See as die "Nabye Ooste" te verwys, terwyl die "Verre
=== Kritiek en gebruike ===
Lyn 21:
Die gebruik van die term ''Midde-Ooste'' is gekritiseer as implisiet Eurosentries.<ref>{{Cite web|last=Shohat|first=Ella|title=Redrawing American Cartographies of Asia|url=http://commposite.uqam.ca/videaz/docs/elshen.html|publisher=City University of New York|accessdate=2007-01-12}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hanafi|first=Hassan|title=The Middle East, in whose world?|url=http://www.smi.uib.no/pao/hanafi.html|publisher=Nordic Society for Middle Eastern Studies|accessdate=2007-01-12}}</ref> In die kontemporêre akademiese- en media-omgewing word die term in beide die Europese as die nie-Europese omgewing gebruik.
Die term ''Midde'' het ook verwarring geskep oor die veranderde definisie daarvan. Voor die [[Eerste Wêreldoorlog]], is "Nabye Ooste" gebruik met verwysing na die [[Balkan]] en die [[Ottomaanse Ryk]], terwyl die "Midde-Ooste" verwys het na [[Iran]], Kaukasië, [[Afghanistan]], Sentraal-Asië en Turkestan. In kontras hiermee verwys "Verre
Met die verdwyning van die Ottomaanse Ryk in 1918, het die "Nabye Ooste" grootliks in onbruik verval, terwyl die "Midde-Ooste" van toepassing geraak het op die Islamitiese lande wat weer ontluik het. Die gebruik van die "Nabye Ooste" is steeds vir 'n verskeidenheid akademiese gebruike, soos in [[argeologie]] en antieke geskiedenis, in gebruik.
Lyn 56:
Die moderne Midde-Ooste het na die [[Eerste Wêreldoorlog]] ontstaan toe die Ottomaanse Ryk, wat deel van die [[Sentrale Moondhede]] was, deur die Britse Ryk en sy bondgenote verslaan, en in verskeie nasies verdeel, en onder Britse en Franse mandate geplaas is. Ander bepalende gebeure in dié transformasie was die stigting van Israel in 1948 en die uiteindelike onttrekking van Europese magte, veral die [[Verenigde Koninkryk]] en [[Frankryk]], teen die einde van die 1960's. Hulle is, met die groeiende invloed van Amerika sedert die 1970's, in 'n mate uit die gebied verdring.
Die streek se aansienlike voorrade van [[ruolie]] het nuwe strategiese en ekonomiese waarde in die 20ste eeu aan die gebied gegee. Die
Gedurende die Koue Oorlog was die Midde-Ooste 'n teater van ideologiese stryd tussen die twee supermoondhede en hul bondgenote: [[NAVO]] en Amerika aan die een kant, en die [[Sowjetunie]] en die Warskouverdrag aan die ander kant, wat in wedywering was om streeksbondgenote te beïnvloed. Afgesien van die politieke redes hiervan was daar ook nog die "ideologiese konflik" tussen die twee stelsels. Amerika het uit sy pad gegaan om die Arabiese wêreld weg te kry van die Sowjetinvloed. Regdeur die 20ste en 21ste eeu het die gebied deur tye van relatiewe vrede en verdraagsaamheid, en ook tye van konflik gegaan — met veral konflik tussen die Soenni en Sjia.
| |||