Saturnus: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Spellings |
kNo edit summary |
||
Lyn 140:
Die grootste gaping tussen Saturnus se ringe, soos die Cassini-divisie en die Encke-divisie, kan van die Aarde af gesien word. Die Voyager-ruimtetuie het egter ontdek dat daar 'n ingewikkelde stelsel van duisend klein gapings en klein ringe is. Daar word gespekuleer dat die stelsel die gevolg van die swaartekragsaantrekkings van Saturnus se baie mane is. Sommige van die gapings het hul ontstaan te danke aan die wentelbane van klein mane (waarvan baie nog nie ontdek is nie), soos [[Pan (maan)|Pan]], en sommige ringe blyk instand gehou te word deur klein skaapwagter satelliete soos [[Prometheus (maan)|Prometheus]] en [[Pandora (maan)|Pandora]]. Ander gapings ontstaan as gevolg van die resonansie tussen die wentelperiode van klein deeltjies in die gaping en dié van 'n groter maan wat verder weg is. [[Mimas (natuurlike satelliet)|Mimas]] hou die Cassini-divisie op so 'n manier in stand. Ander strukture in die ringe bestaan uit spiraalgolwe wat deur die mane se tydelike swaartekrag onrus-periodes veroorsaak word.
Data van die Cassini-ruimtesonde het aangedui dat Saturnus se ringe hulle eie atmosfeer besit, onafhanklik van die planeet se atmosfeer. Die ringe se atmosfeer bestaan uit molekulêre [[suurstof]]gas (O<sub>2</sub>) wat ontstaan wanneer die ultraviolet-strale van die Son die water-ys in die ringe uiteen laat val. Chemiese reaksies tussen die watermolekule fragmente en verder ultraviolet stimulasie skep en stel onder andere O<sub>2</sub> vry. Volgens modelle van hierdie atmosfeer is H<sub>2</sub> ook teenwoordig. Die O<sub>2</sub> en H<sub>2</sub> atmosfere is egter so dun verspreid dat as die hele atmosfeer op 'n manier op die ringe gekondenseer word, sou dit ongeveer een [[atoom]] dik wees.<ref>{{en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4640641.stm ''Saturn rings have own atmosphere''] deur Paul Rincon. ''BBC News''. Laaste besoek 10 Maart 2007.</ref> Die ringe het ook 'n dun verspreide OH (hidroksied) atmosfeer. Soos in die geval van die O<sub>2</sub> onstsaan hierdie atmosfeer ook deur die uiteenbreking van watermolekules, maar in die geval word die uiteenbreking veroorsaak deur energieke [[ioon|ione]] wat bots teen watermolekules wat deur Saturnus se maan [[
Saturnus bevat gekompliseerde patrone aangaande sy helderheid. Meeste van die variëring is danksy die veranderende aspekte van die ringe – dit wil sê hul posisie ten opsigte van die aarde. Die aspekte ondergaan twee siklusse per omwenteling. Daar moet egter ook rekening gehou word met die planeet se eksentrisiteit aangaande sy omwenteling, wat beteken dat die planeet nie altyd dieselfde hoeveelheid lig van die Son af kry nie en dus vervolgens nie altyd dieselfde hoeveelheid lig kan reflekteer nie.<ref>{{en}} [https://archive.is/20120723185300/www.britastro.org/jbaa/113-1.htm '' Variability in Saturn''] deur Colin Henshaw (uittreksel). Laaste besoek 10 Maart 2007.</ref>
Lyn 156:
Saturnus het 'n groot aantal [[natuurlike satelliet|mane]]. Dit is nie bekend presies hoeveel mane Saturnus het nie, aangesien die wentelende stukke ys in Saturnus se ringe tegniesgesproke almal mane is en dit is moeilik om te onderskei tussen 'n groot ysdeeltjie en 'n klein maan. Teen 2007 was daar reeds 'n totaal van 60 mane geïdentifiseer, saam met drie onbevestigde mane wat miskien net groot klonte in die ringe is. Baie van die mane is uiters klein: uit die 60 is daar 30 wat 'n deursnit van minder as 10 km het en nog 13 ander het 'n deursnit van minder as 50 km.<ref>{{en}} [http://web.archive.org/20030707063315/www.ifa.hawaii.edu/~sheppard/satellites/satsatdata.html '' Saturn's Known Satellites''] by die Instituut vir Sterrekunde aan die Universiteit van Hawaii se webblad. Laaste besoek 11 Maart, 2007.</ref> Slegs sewe van die mane was groot genoeg om in sferoïdes in te sak as gevolg van hulle eie swaartekrag. Hulle word in die tabel hieronder met die Aarde se maan vergelyk. Die noemenswaardigste maan is [[Titan (maan)|Titan]], aangesien hy die enigste maan in die sonnestelsel is met 'n digte atmosfeer.
Saturnus se mane word tradisioneel na egte [[Titaan (mitologie)|Titane]] van die [[Griekse mitologie]] vernoem. Die gewoonte het ontstaan nadat [[John Herschel]] – die seun van [[William Herschel]] en ook die ontdekker van [[Mimas (natuurlike satelliet)|Mimas]] en [[
[[Lêer:PIA08235.jpg|duimnael|300px|Saturnus se ringe sny deur 'n rare toneel met Titan wat deur 'n lig-waas omring word en die klein maan
[[Lêer:Quadruple Saturn moon transit (captured by the Hubble Space Telescope).ogv|duimnael|300px|Vier mane trek oor die planeet (Titan, Mimas,
{| class="wikitable" style="clear:left;"
|-
Lyn 172:
| '''[[Mimas (maan)|Mimas]]''' || 400<br />(10% Luna*) || 0,4×10<sup>20</sup><br />(0,05% Luna) || 185 000<br />(50% Luna) || 0,9<br />(3% Luna)
|- style="background:#eeeeff" align="center"
| '''[[
|- style="background:#eeeeff" align="center"
| '''[[Tethis (maan)|Tethis]]''' || 1 060<br />(30% Luna) || 6,2×10<sup>20</sup><br />(0,8% Luna) || 295 000<br />(80% Luna) || 1,9<br />(7% Luna)
Lyn 205:
Die wenteltuig het twee keer verby [[Titan (maan)|Titan]] gevlieg voordat die [[Huygens-sonde]] op [[25 Desember]] [[2004]] vrygestel is. Huygens het op [[14 Januarie]] [[2005]] suksesvol op Titan se oppervlak geland en het 'n menigte aantal data tydens en ná die landing teruggestuur. Tydens 2005 het Cassini verskeie kere verby Titan en ander ysige satelliete gevlieg.
Op [[10 Maart]] [[2007]] het NASA gerapporteer dat die Cassini-sonde bewyse van vloeibare waterreservoirs gevind het wat in geisers op Saturnus se maan
Op [[20 September]] [[2006]] het 'n Cassini-sonde 'n voorheen onontdekte ring ontdek, buite die helderder hoofringe van Saturnus en binne die G- en E-ringe.<ref>{{en}} [http://www.cnn.com/2006/TECH/space/09/20/saturn.ring.reut/index.html ''New Ring Spotted Around Saturn''], artikel op die CNN webwerf.</ref>
| |||