Joodse kalender: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Bygewerk
Bygewerk & Teksdetails
Lyn 1:
[[Lêer:DetailOfMedievalHebrewCalendar.jpg|duimnael|'n Figuur wat op 'n [[Middeleeue|Middeleeuse]] Hebreeuse kalender verskyn en die Jode herinner om die "vier soorte", d.w.s. etrogh (אֶתְרוֹג; 'n soort sitrusvrug), loelaw (לולב; 'n palmtak), hadasim (הדסים; drie mirttakke) en arawot (ערבות; twee wilgertakke), gedurende die maand Tisjrie te koop en tydens [[Soekot]] na die [[sinagoge]] saam te neem]]
[[Lêer:Beit Alpha.jpg|duimnael|[[Mosaïek]] van die [[diereriem]] in die 6de eeuse [[sinagoge]] by Beit Alpha, [[Israel]]]]
[[Lêer:JudischerKalender-1831 ubt.jpeg|duimnael|Joodse kalender vir die jaar 5591 (1831)]]
[[Lêer:Jewish calendar, showing Adar II between 1927 and 1948.jpeg|duimnael|Joodse kalender wat Adar II tussen 1927 en 1948 toon]]
[[Lêer:Shabbat Candles.jpg|duimnael|Kerse word net voor die begin van die Joodse [[Sabbat]] en Joodse feeste aangesteek. Met die Kidoesj word die seën oor 'n beker [[wyn]] gespreek wat die Sabbat en Joodse feeste inlui]]
 
Die '''Joodse kalender''' ([[Hebreeus]]: הלוח העברי, ''ha-lu'agloeag ha-iwri''), ook Joodse jaartelling of Hebreeuse kalender genoem, is 'n [[kalendermaansonkalender]], oftewel lunisolêre kalender, wat deur [[Jode]] gebruik word en waarvanbegin met die jaartellingjaar beginwaarin opglo die jaarvolgens watdie geglo[[Bybel]]se wordberekening – die skepping van die wêreld (of die [[Anno Mundi]]) plaasgevind het. Volgens die [[Tanag]] het die skepping van die wêreld deur [[God]] in die jaar 3761 v.C. ([[Gregoriaanse kalender]]) in die maand [[Tisjrie]] ([[herfs]]) plaasgevind.<ref>{{en}} {{cite book | last = Shneer | first = James | year = 2013 | title = The Jewish Calendar and the Torah – 2nd Edition | publisher = Lulu Com | ISBN = 1-304-68165-3 | pages = 6 | url = https://books.google.nl/books?id=O5AnBgAAQBAJ&pg=PA6 | accessdate = 2327 Februarie 2019 }}</ref><ref>{{en}} {{cite book | last = Kahn | first = Charles | year = 2005 | title = World History: Societies of the Past (2nd edition) | publisher = Portage & Main Press | location = Winnipeg | ISBN = 1-55379-045-6 | pages = 5 | url = https://books.google.nl/books?id=gEXCIH4tek8C&pg=PA5#v=onepage&q&f=false | accessdate = 2327 Februarie 2019 }}</ref> VervolgensGevolglik begin die nuwe jaar op [[Rosj haSjana]] (''hoof van die jaar''), 'n belangrike tweedaagse periode van gebed en inkeer, wat in September of Oktober volgens die Gregoriaanse kalender plaasvind. In Bybelse tye het die Joodse jaar in die maand Nisan ([[lente]]) begin. Nisan is die maanmaand van verlossing, waartoe die Volk van Israel uit Egipte vertrek het.
 
Die Joodse kalender beskik altesaam oor vier nuwejaarfeeste, waarvan Rosj haSjana die vernaamste is. Die drie ander nuwejaarfeeste is [[Toe biSjwat]] ("nuwejaar van bome"), [[Rosj haSjana LaBehemá]] ("nuwejaar van plaasdiere") en 1 Nisan vir die telling van die maande en bepaling van die groot feeste asook vir die berekening van die jare van 'n Joodse koning se regering. Die einde van die jaarlikse leessiklus van die [[Tora]] en die begin van 'n nuwe leessiklus in die [[sinagoge]] word op Simgat Tora gevier.
 
Die begin van maande in die Joodse kalender word altyd na die [[maan]] bereken. 'n Maanmaand duur 29,5 dae, 12 waarure, die44 eenminute, maanden ongeveer 3 sekondes (29,5305941 endae) – dus het die anderJoodse maandmaande weerafwisselend 3029 daeof lank30 isdae. Aangesien daar 12 [[Joodse maande]] is, het die'n gewone Joodse jaar 354 dae, sowat 11 dae minder as die sonjaar. Hierdie probleem word opgelos deur – binne 'n wederkerende periode van 19 jaar – sewe keer 'n skrikkelmaand by te voeg, in die 3de, 6de, 8ste, 11de, 14de, 17de en 19de jaar. Hierdie skrikkelmaande het as 'n reël 30 dae waardeur die kalender na 19 jaar weer in pas met die sonkalender sal wees. Die naam van die skrikkelmaand is Adar alef (Adar 1), oftewel eerste Adar, en dit gaan die gewone maand Adar vooraf. Dié word in 'n skrikkeljaar Adar bet (Adar 2), oftewel tweede Adar, genoem. As gevolg van dié aanpassing is die Joodse kalender 'n maan- en sonkalender, terwyl die Christelike kalender 'n suiwer sonkalender en die [[Islamitiese kalender]] 'n suiwer maankalender is. Die maandname is van [[Galdeërs|GaldeëseGaldeeuse]] oorsprong en dateer uit die tydperk van die Babiloniese ballingskap.
 
Hierdie probleem word opgelos deur 'n terugkerende periode van 19 jaar, waar 'n [[skrikkelmaand]] sewe keer bygevoeg word, in die 3de, 6de, 8ste, 11de, 14de, 17de en 19de jaar. Hierdie skrikkelmaande het as 'n reël 30 dae waardeur die kalender na 19 jaar weer in pas met die sonkalender sal wees. Die naam van die skrikkelmaand is ''tweede Adar'' of kortweg ''Adar 2''.
 
== Maandname ==
Line 25 ⟶ 23:
!en
|-
| style="text-align:center"|{{0}}1 || style="text-align:center"|{{0}}7 ||Tisjrie, Tisjrei ||30 ||eerste Septemberderdederde van September ||Beginbegin van Oktober ||[[Weegskaal (sterrebeeld)|Weegskaal]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}2 || style="text-align:center"|{{0}}8 ||Chesjwan, MarchesjwanMar-chesjwan ||29 (30 in lang jare) ||Beginbegin van Oktober ||Beginbegin van November ||[[Skerpioen (sterrebeeld)|Skerpioen]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}3 || style="text-align:center"|{{0}}9 ||Kislew ||30 (29 in kort jare) ||Beginbegin van November ||Beginbegin van Desember ||[[Boogskutter (sterrebeeld)|Boogskutter]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}4 || style="text-align:center"|10 ||Tewet ||29 ||Eindeeinde van November ||Middelmiddel van Desember ||[[Steenbok (sterrebeeld)|Steenbok]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}5 || style="text-align:center"|11 ||Sjewat (of Sjwat) ||30 ||laaste Desemberderdederde van Desember ||Middelmiddel van Januarie ||[[Waterdraer (sterrebeeld)|Waterdraer]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}6 || style="text-align:center"|12 ||Adar ||29 ||Beginbegin van Februarie ||Maart ||[[Visse (sterrebeeld)|Visse]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}7 || style="text-align:center"|{{0}}1 ||Nisan ||30 ||Middelmiddel van Maart ||Middelmiddel van April ||[[Ram (sterrebeeld)|Ram]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}8 || style="text-align:center"|{{0}}2 ||Ijjar ||29 ||Middelmiddel van April ||Middelmiddel van Mei ||[[Bul (sterrebeeld)|Bul]]
|-
| style="text-align:center"|{{0}}9 || style="text-align:center"|{{0}}3 ||Siwan ||30 ||Middeelmiddel Mei ||eerste Juniederdederde van Junie ||[[Tweeling (sterrebeeld)|Tweeling]]
|-
| style="text-align:center"|10 || style="text-align:center"|{{0}}4 ||TammoesTamoes ||29 ||eerste Juniederdederde van Junie ||Beginbegin van Julie ||[[Kreef (sterrebeeld)|Kreef]]
|-
| style="text-align:center"|11 || style="text-align:center"|{{0}}5 ||Aw ||30 ||Middelmiddel van Julie ||Middelmiddel van Augustus ||[[Leeu (sterrebeeld)|Leeu]]
|-
| style="text-align:center"|12 || style="text-align:center"|{{0}}6 ||Eloel ||29 ||Middelmiddel van Augustus ||Middelmiddel van September ||[[Maagd (sterrebeeld)|Maagd]]
|}
 
Line 57 ⟶ 55:
* Jom Chamisji (יום חמישי, letterlik: "vyfde dag", [[Donderdag]])
* Jom Sjisji (יום שישי, letterlik: "sesde dag", [[Vrydag]])
* [[Sabbat|Sjabbat]] (שבת, letterlik: "rus" of "verposing", [[Saterdag]])
 
== Sien ook ==
Line 64 ⟶ 62:
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
 
== Verdere leesstof ==
* {{en}} {{cite book|author=Nathan Bushwick|title=Understanding the Jewish Calendar|publisher=Moznaim|location=New York/Jerusalem|year=1989|isbn=0-940118-17-3}}
* {{en}} {{cite book|author=Francis Henry Woods|title=Calendar (Hebrew)|work=Encyclopædia of Religion and Ethics|publisher=T. & T. Clark|location=Edinburgh|year=1910|volume=3|pages=108–109}}
* {{en}} {{cite book|author=Samuel Poznanski|title=Calendar (Jewish)|work=Encyclopædia of Religion and Ethics|publisher=T. & T. Clark|location=Edinburgh|year=1910|volume=3|pages=117–124}}
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Hebrew calendar|Joodse kalender}}
* {{en}} {{cite web|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/3921-calendar|title=CALENDAR|publisher=Jewish Encyclopedia|authors=Cyrus Adler, Michael Friedländer|accessdate=2327 Februarie 2019}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Jewish-religious-year|title=Jewish religious year|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=2327 Februarie 2019}}
* {{en}} [http://www.yeshiva.co/calendar/ Jewish Calendar with Halachic times date converter]