Maroela: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Inligting bygewerk |
|||
Lyn 17:
Die '''maroela''' (''Sclerocarya birrea'' (A. Rich.) Hochst) is 'n medium-grootte [[boom]] wat inheems is aan die miombo bosveld van [[Suider-Afrika]] en die Sudano-Sahelianreeks van [[Wes-Afrika]]. Dis 'n enkelstam boom met 'n wye kroon en kenmerkende grys [[bas]]. Die maroela groei tot 18 m hoog en word meestal aangetref in oop bosveld. Die [[vrug]] van die maroela word gebruik in die bekende [[Amarula]] [[likeur]]. Die bome word nie gekweek nie; die vrugte word geoes vanaf wilde bome. Die vrug het 'n ligte geel skil, wit vleis ryk in vitamien C, en 'n groot pit. Dit is sappig wanneer dit geëet word. Maroelas behoort aan die plantfamilie [[Anacardiaceae]].
== Die Maroelaboom ==
Die maroelaboom (''Sclerocarya caffra'') behoort tot dieselfde familie as die mangoboom (''Anacardiaceae''). Die boom is inheems in Suid-Afrika maar word ook in groot dele van [[Afrika]] aangetref. Die boom se vrug is soet en vrank en kan gebruik word vir die maak van [[konfyt]] of gefermenteerde drank. Bobbejane, ape en olifante eet die vrugte graag.
Die Maroelaboom (''Sclerocarya caffra'') is 'n inheemse boom wat algemeen in [[Natal]] en [[Gauteng]] aangetref word. Die boom kom ook in [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]] en so ver noord as [[Ethiopië]] en die [[Soedan]] voor. Maroelabome word gewoonlik in warm dele en in sand- of leemgrond aangetref. Die boom is 9 tot 20 m hoog en het 'n ronde, blougroen kruin. Die stam is regop en die bas is gryserig.
Daar is 3 tot 4 paar saamgestelde blare en ʼn terminale blaar word aan die takkies gedra. Die blare is glad en ovaalvormig, loop spits af in ʼn afgestompte punt en is donkerder aan die bokant. Die blomme is meestal eenslagtig en onopvallend. Hulle verskyn gedurende die lente aan die punte van die takkies. Aparte manlike en vroulike bome word meestal aangetref, maar soms word manlike en vroulike blomme aan dieselfde boom gedra.
Die manlike blomme word aan lang are gedra en die vroulike blomme in groepies van 2 tot 3 aan kort, dik stingels gedra. Die kelkblare is donkerrooi en die kroonblare is pienk tot geel. Die vrugte is ovaalvormig en 3 tot 4 cm lank met 'n wit, slymerige lagie vleis am die groot, harde pit. Die pit bevat 2 tot 3 neutagtige sade. Die skil is taai en geel wanneer die vrug ryp is.
'n Jellie-agtige konfyt kan van die vrug gekook word. Die sade bevat baie olie wat vir allerlei doeleindes aangewend kan word. Die pitte word soms gemaal en as 'n soort pap geëet. [[Bobbejane]], [[Aap|ape]] en [[Olifant|olifante]] eet die vrug graag. Hoewel die hout nie baie sterk is nie, kan meubels, vloerplanke en skoenhakke met welslae daarvan gemaak word. Vroeër is baie bome vir die doel gekap, maar deesdae word die maroelaboom by wet beskerm en word die hout selde gebruik.
[[Lêer:maroela.JPG|regs|duimnael|250px|'n Maroelaboom in die [[Krugerwildtuin]].]]
Line 29 ⟶ 40:
* Die vrugte word beskou as 'n baie effektiewe insekdoder en gebruik om vee te dip en te beskerm teen [[bosluis]]e.
* Die blare kan gekou word om sooibrand te verlig
* Die vrug van die maroela het bekendheid verwerf in die film ''Animals Are Beautiful People'' deur [[Jamie Uys]] en vrygestel in [[1974]]. In die film is verskeie wilde diere uitgebeeld wat dronk geword het nadat hulle gefermenteerde maroelavrugte geëet het. Latere navorsing het getoon dat dit hoogsonwaarskynlik is dat dit werklik kan gebeur.
*[[Olifant]]e sal 'n reuse hoeveelheid gefermenteerde maroelas moet eet om enige effek te toon, en ander diere verkies die ryp vrugte. Die hoeveelheid water wat daagliks deur olifante gedrink word sal ook die effek van die vrugte in so 'n mate verdun dat hulle nie daardeur geraak sal kan word nie. * Aftreksel van die binne-bas van die maroelaboom kan aangewend word om die pyn wat deur skerpioensteke en slangbyte veroorsaak word te verlig.
Line 37 ⟶ 49:
== Verwysings ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409591, volume 18, bl. 58
{{Verwysings}}
| |||