Marion-eiland: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Dierelewe: verbeter |
+ Kaarte & Hersien |
||
Lyn 51:
}}
'''Marion-eiland''' ([[Engels]]: ''Marion Island'') is 'n onbewoonde en onherbergsame sub-antarktiese [[vulkaan]]eiland in die suidelike [[Indiese Oseaan]] en behoort sedert 1947 aan [[Suid-Afrika]], sedert 1994 tot die provinsie [[Wes-Kaap]] en maak administratief deel uit van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]].
[[Lêer:MarionIsland Map.png|duimnael|links|Kaart van die Marion-eiland]]▼
▲'''Marion-eiland''' ([[Engels]]: ''Marion Island'') is 'n onbewoonde en onherbergsame sub-antarktiese [[vulkaan]]eiland in die suidelike [[Indiese Oseaan]] en behoort sedert 1947 aan [[Suid-Afrika]], sedert 1994 tot die provinsie [[Wes-Kaap]] en maak administratief deel uit van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]].
Die eiland is die grootste en suidwestelike van die twee [[Prins Eduard-eilande]] en huisves in teenstelling met die noordoostelike [[Prins Eduard-eiland]] 'n [[gletser]]. Die eiland is op 13 Januarie 1773 deur die [[Frankryk|Franse]] ontdekkingsreisiger [[Marc-Joseph Marion du Fresne]] ontdek en na hom genoem.
== Ligging, geografie en klimaat ==
Ligging, geografie en klimaat Marion-eiland (46˚ 53' S; 37˚ 45' 0) is op die Prins Eduard-Crozetrif in die suidelike deel van die [[Indiese Oseaan]], ongeveer 2 110 km suidoos van [[Kaapstad]], geleë. ▼
[[Lêer:Orthographic projection centered on the Prince Edward Island.png|duimnael|Ligging van die Prins Eduard-eilande op 'n Globus]]
[[Lêer:Pr Edward Isl-pos.png|duimnael|Ligging van die Prins Eduard-eilande suidoos van Afrika]]
▲
Bogenoemde rif is 'n hoogliggende deel van die groter [[Atlanties-Indiese Oseaanrif]]. Die eiland, wat 'n oppervlakte van ongeveer 300
Die klimaat van die eiland is tipies oseanies: koel, nat en stormagtig. Die gemiddelde
Die sterk winde veroorsaak onstuimige water, en golwe van tot 18
Verskeie klein kraters op die eiland dui daarop dat vulkaniese uitbarstings periodiek voorgekom het en nog kan voorkom. Tussen die ontstaan van die eiland (die grys basalt) en die neerlegging van die swart basalt was daar 'n koue tydperk waartydens
Hoofsaaklik as gevolg van die gletsererosie het die grys basalt 'n baie gladder voorkoms as die swart basalt, wat feitlik geen tekens van erosie toon nie. Die topografie van die eiland as geheel is tot dusver baie min deur erosie beïnvloed en is dus byna uitsluitlik die gevolg van vulkaniese aktiwiteit. Die landmassa is basies koepelvormig en die hoogste piek (President Swart-piek) is 1
Die paar laagliggende vlaktes op die eiland is hoofsaaklik moerasagtig. Die kuslyn is baie ru en loodregte kranse van tot 170
== Geskiedenis ==
Marion-eiland is, tesame met die nabygeleë Prins Eduard-eiland, op 13 Januarie 1772 deur 'n Fransman met die naam van [[Marion du Fresne]] ontdek. Du Fresne is daarvandaan verder op soek na ander landmassas, maar is later in [[Nieu-Seeland]] deur [[Maori
Geen geskrewe verslag van die ontdekking is nagelaat nie. Toe die Britse ontdekkingsreisiger kaptein [[James Cook]] op 12 Desember 1776 op die eiland afgekom het, was hy dus onder die indruk dat hy dit ontdek het. Die twee eilande saam het hy die Prins Eduard-eilande genoem, na die Hertog van [[Kent]], die vierde seun van koning [[George III van die Verenigde Koninkryk|George III van Engeland]]. Toe hy later van een van die mense wat die reis met Du Fresne meegemaak het, hoor dat die eilande reeds ontdek was, het hy die groter eiland tot Marion-eiland herdoop en net die kleiner eiland die Prins Eduard-eiland genoem.
Die twee eilande saam staan egter nog steeds as die Prins Eduard-eilande bekend. Sedert die ontdekking van Marion-eiland is daar weinig boekstawings van besoeke aan die eiland. Dit is egter wel bekend dat heel party jagters die eiland (en ander eilande) aangedoen het om jag te maak op die groot getalle
Die jagters het net in geld belang gestel en feitlik geen inligting oor die eiland en sy [[fauna]] en [[flora]] nagelaat nie. Op 26 Desember 1873 is die Prins Eduard-eilande deur 'n Britse oseanografiese navorsingskip, die ''Challenger'', besoek. Tydens hierdie besoek het 'n plantkundige met die naam van Moseley die eerste plantkundige waarnemings gedoen en monsters versamel. terwyl die eerste kaart van die eilande ook opgetrek is. Die seeroete tussen [[Engeland]], [[Australië]] en
Talle oorblyfsels van wrakke is nog op die eiland te sien. Die oorlewendes van hierdie wrakke het dikwels na die eilande geswem en daar aan die lewe gebly totdat hulle deur ander skepe (gewoonlik jagterskepe) opgelaai is. Na die [[Tweede Wêreldoorlog]] het [[Suid-Afrika]] en die [[
Na die anneksasie is dadelik begin met die oprigting van 'n weerstasie en op 20 Maart 1948 is die eerste sinoptiese waarnemings na Suid-Afrika gestuur. 'n Klein nedersetting is deur 'n groepie mense van die eiland [[Tristan da Cunha]] begin, en een van hulle, ene [[A.B. Crawford]], was ook die eerste bevelvoerder van die weerstasie. Die nedersetting en weerstasie is bo 'n inham met die naam Transvaal Cove geleë. Sedert die totstandkoming van die weerstasie is die personeel jaarliks omgeruil en voorrade aangevul deur die navorsingskip RSA.
Die Prins Eduard-eilande is biologies baie belangrik en in 1965 is 'n navorsingsekspedisie na die eilande deur die Suid-Afrikaanse Wetenskaplike Komitee vir Antarktiese Navorsing gereël. Hierdie ekspedisie het as die Suid-Afrikaanse Biologiese en Geologiese Ekspedisie bekend gestaan en het uit
== Plantegroei ==
Die meeste plantsoorte van Marion- en Prins Eduard-eiland behoort tot die laer plantgroepe. Tagtig soorte blaarmosse, 36 soorte lewermosse en 22 soorte vaatplante is geïdentifiseer, terwyl talle soorte ligene, wat moeilik identifiseerbaar is, ook daar voorkom. Die vaatplante is almal varings, kruide (veral grasse) en in een geval
Die grootste deel van die sub- straat waarop plantegroei voorkom, is 'n sponsagtige massa verrottende organiese materiaal bekend as veen. Vanweë die hoë reënval word enige minerale elemente wat vrykom, feitlik dadelik uitgeloog. Die veen is gevolglik arm aan voedingstowwe (oligotrofies) en suur. Die enigste uitsonderings is langs die kus, waar die seesproei 'n voortdurende toevoeging van soute tot die grond veroorsaak, en die broeiplekke van voëls en robbe, waar die mis van die diere die grond steeds verryk.
Spesifieke plantegroeitipes word met hierdie verrykte gronde geassosieer. Vyf hoofplantegroeitipes kan op die eiland onderskei word. Die sproeireën is beperk tot 'n smal strook langs die kus, waar
Die laagliggende dele van die eiland is byna oral moerasagtig en verskeie tipes moeras word aangetref. Waar die watertafel hoog is en die water stilstaan, heers anaerobiese (suurstoflose) toestande, wat ongunstig vir die groei van vaatplante is. Die oorheersende plantsoort in hierdie tipe moeras is die lewermos ''Blepharidophyllum densifolium''. Waar daar
Die moerasse van die Prins Eduard-eilande kom baie ooreen met die sogenaamde ''[[Veenmos|Sphagnum]]''-moerasse van die [[Noordelike Halfrond]], maar is nie heeltemal so suur nie. Die dominante plantsoorte in die omgewing van fonteine waar die water betreklik vinnig vloei, is die dwergstruik ''Acaena adscendens'', wat tot die roosfamilie behoort, en die sogenaamde [[Kerguelenkool
Die
Die dominante plantsoort in hierdie gebiede is 'n gras, ''Poa cookii''. Die grootste deel van die eiland bestaan uit hellings. Die plantegroei op die hellings varieer na gelang van dreinering en blootstelling. Op die goed gedreineerde, laagliggende hellings word die plantegroei deur die varing ''Blechnum penna-marina'' oorheers. Elders is ''Acaena adscendens'', ''Azorella selago'' of ''Poa montane'' meestal oorheersend. Die ''Poa/Azorella''-plantgemeenskap neem die vorm van klein kolle aan en kom slegs hoër as 200
''Azorella'' vorm groot massas takke wat met fyn, harde blaartjies bedek is en soos groen kussings vertoon. 'n Groot hoeveelheid mosse en talle klein diertjies (
Die een tipe bestaan uit feitlik net ''Azorella
Van die 36 lewermosse is
== Dierelewe ==
Enige diere wat op oseaniese eilande soos Marion-eiland voorkom, moet geweldige afstande oor die see gemigreer het om daar uit te kom. Dit is dus nie verbasend dat die meeste werweldiere op Marion-eiland seevoëls is wat oor lang afstande kan beweeg nie. Die verskeidenheid is nie baie groot in vergelyking met baie ander wêrelddele nie, maar die wat daar voorkom, kom in baie groot getalle voor. 'n Totaal van 25 voëlspesies broei op die eiland, terwyl nog ongeveer
Twee soorte robbe verteenwoordig die normale inheemse soogdierbevolking van Marion-eiland. Ook die ongewerwelde fauna word deur relatief min soorte op die eiland verteenwoordig. Dit sluit in
Die meeste van hulle is diere wat deur wind of deur seestrome versprei kan word. Die 25 voëlspesies wat op die eiland broei, bestaan uit
Die totale pikkewynbevolking op die eiland is ongeveer
Hulle kom op effens verskillende tye by die eiland aan en versamel dan in groot getalle
Tydens die terugkeer word hulle dikwels ingewag deur voëls soos die roofmeeu, wat hulle uit die lug vang. Twee spesies robbe, die [[olifantrob]] (''Mirounga leonina'') en die [[Kerguelen-pelsrob]] (''Arctocephalus tropicalis''), vorm deel van die soogdierfauna van Marion-eiland. Teen die einde van die winter kom die olifantrobbulle by die eiland aan om territoriums af te baken. Die koele volg in die [[lente]]. Die kleintjies word dan gebore, paring vind daarna plaas en in die helfte van November verlaat almal die eiland om in die see rond te swerf tot die volgende broeiseisoen.
Ongeveer dieselfde tyd dat die olifantrobbe die eiland verlaat, kom die [[
Normaalweg leef hulle hoofsaaklik van vis, maar af en toe vang hulle klein robbe en pikkewyne. Die luiperdrob (''Hydrurga leptonyx'') is nog 'n dier wat pikkewyne vang, maar slegs in uitsonderlike gevalle die eiland aandoen. Veral die voëls is ekologies belangrik omdat hulle 'n groot bron van voedingstowwe vir die eiland-ekostelsel is. Hul mis word deur mikroörganismes afgebreek en stel so minerale voedingstowwe vry, wat weer deur die plantegroei opgeneem word.
Op die wyse word minerale voortdurend vanuit die see in die eiland-ekostelsel ingewerk. Sedert die anneksasie van Marion-eiland in 1947 het muise, hoenders, skape en katte al op die eiland voorgekom deur die toedoen van die mens. Die muise was waarskynlik al vroeër daar, en die katte is juis in 1949 ingevoer om die muise te beheer. Die katte het egter meer in die kleiner soorte wilde voëls, wat geen natuurlike soogdiervyande geken het nie, belang gestel as in die muise.
Die katte het so aangeteel dat die straal van hul verspreidingsgebied met ongeveer 2
Gevolglik is die katgriepvirus in 1977 na die eiland gebring in
== Sien ook ==
* [[Lys van eilande van Suid-Afrika]]
== Bronne ==▼
== Eksterne skakels ==
Line 136 ⟶ 142:
* {{en}} [http://web.archive.org/web/20060317180112/http://www.btinternet.com/~sa_sa/marion_island/marion_island.html ''Marion Island'']
* {{en}} [http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0304-07- ''Marion-eiland in die Global Volcanism Program van die Smithsonian Institution'']
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Marion-Island|title=Marion Island|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=
[[Kategorie:Prins Eduard-eilande]]
▲== Bronne ==
▲* [[Wêreldspektrum]], 1982, ISBN 0908409591, volume 18, bl. 46
|