Vars water: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
geringe verandering. |
kNo edit summary |
||
Lyn 1:
'''Varswater
Die feit is dat dié skaars bestaansmiddel in die kern van dier en plant se bestaan is: met slegs sowat 0,75% van die aarde se totale watervoorraad as varswater beskikbaar – sowat drie kwart van die 3% van varswater is in gletsers en ander ys opgeneem – vergelyk dit swak met die 97% wat seewater van die totaal uitmaak.
== Dinamiese ewewig ==
[[Lêer:Fresh water fountain.jpg|duimnael|Varswater is in beperkte mate beskikbaar en maak saam met gletser-ys slegs sowat 3% van die wêreld se varswateraanbod uit. Dié fonteinwater in Switserland is tot mens en dier se beskikking en word algemeen in baie dorpe in die Noordelike Halfrond aangetref.
Die hoeveelheid see- en varswater op die aarde is 1 385 miljoen kubieke kilometer. Die 0,75% varswater wat
Die hoeveelheid water op die aarde bly konstant en is onderhewig aan die deurlopende waterkringloop van verdamping, reën of sneeu, afvloei en opgaring in damme, mere en die see, vanwaar die proses opnuut voortgesit word. Die son is die krag agter die waterkringloop.
Lyn 12:
== Varswaterfeite ==
▲· Om voedsel en weefsel te produseer, vereis ook heelwat varswater. ’n Mielieplant het sowat 200 liter water nodig om een kilogram saad te produseer en dit neem 3 000 liter water om een brood moontlik te maak. Om een hektaar katoen te produseer, vereis sowat 160 000 liter varswater.
[[Lêer:Water melon c.s.jpg|duimnael|Sommige vrugte en groente bestaan hoofsaaklik uit water. Waatlemoene bevat meer as 90% water. 'n Eier bestaan ook uit sowat 70% water.
▲· Water is die enigste stof op aarde wat natuurlik in al drie vorme voorkom: vloeistof, vastestof (ys) en gas (waterdamp). Terwyl varswater teen 0°C vries, gebeur dit natuurlik nie in soutwater nie weens die opgeloste soute daarin. Seewater vries eers teen -1,9°C.
▲· Sowat 70% van reënval gaan uiteindelik terug na die atmosfeer deur middel van verdamping.
▲[[Lêer:Water melon c.s.jpg|duimnael|Sommige vrugte en groente bestaan hoofsaaklik uit water. Waatlemoene bevat meer as 90% water. 'n Eier bestaan ook uit sowat 70% water. ]]
▲· Mense gebruik sowat 6% van die beskikbare varswater.
▲· Die gemiddelde mens gebruik sowat 380 liter varswater per dag in die huis, insluitend stort of bad, kos- en skoonmaak. En elke glas water jy drink, bevat die molekules wat al ontelbare kere vantevore gebruik is. Die mens kry ’n aansienlike deel van sy daaglikse benodigde water van voedsel. Een eier bevat byvoorbeeld 74% water, ’n waatlemoen of komkommer meer as 90% en selfs vleis bevat sowat 70% water.
▲· Een mens neem sowat 60 600 liter varswater in ’n leeftyd in.
▲· Indien ’n mens 15-20% van sy liggaamswater verloor, kan dit sy lewe kos. Die mens se liggaam bestaan uit 65-75% water.
▲· Die hitte wat ’n mens deur een dag se aktiwiteit sou opwek, sou sowat 148°C meer gewees het indien hy nie water in sy weefsel sou hê nie.
▲· Plante bestaan gemiddeld uit 60-90% water.
▲· Gerigte navorsing deur universiteite, soos die Universiteit van Kaapstad, help om sekere gewasse soos mielies meer droogtebestand te maak, wat help dat dit nie soveel varswater nodig het om billike oeste te lewer nie. Dit behels onder meer die inteel van sekere gene van ander droogtebestande plante in mielies en ander gewasse. Slegs sowat 10% van die aarde se oppervlakte is geskik vir gewasverbouing en sowat 20% vir weiding. Woestyne, berge en ysdele maak die res uit. Waterverbruik- en ander navorsing kan ’n deel van marginale gebiede vir lonende gewasverbouing ontsluit.
== Grondwater ==
Line 39 ⟶ 30:
Enkele ander feite oor grondwater kan genoem word:
[[Lêer:01 New Zealand Lake Taupo Maori.jpg|duimnael|330x330px|Grondwater word in sommige gevalle deur warm rotse onder die grondoppervlakte verhit, soos in die omgewing van Lake Taupo in Nieu-Seeland. ]]
▲· In baie gebiede waar daar in die onlangse jare vulkaanuitbarstings was, word grondwater deur warm rotse onder die grondoppervlak verhit, soos in die Lake Taupo-gebied in Nieu-Seeland en selfs in Ysland. In sommige gevalle kook die water selfs ondergronds en word strome stoom in die lug vrygestel.
▲· Grondwater in die laagliggende dele naby die see kan heelwat versout en gewasverbouing moeilik maak. Opgeloste minerale kalsiumkarbonaat (kalksteen) en kalsiumsulfaat (gips) kan grondwater ook brak maak.
▲· Hidrologie (die studie van grondwater) maak onder meer van sekere soute, kleurstowwe en radio-aktiewe isotope en ander tegnologie gebruik om die vloei van grondwater te volg of die hoeveelheid te bepaal.
== Waterdamp ==
Line 59 ⟶ 47:
So beslaan die Malaspina-gletser in Alaska 3 000 vierkante kilometer en die reusagtige Lambert-gletser by Antarktika het ’n oppervlakte van 1 000 000 vierkante kilometer. Sowat 70% van die aarde se varswater kom in Antarktika-ys voor.
Ysberge vorm wanneer groot dele ys van die kante van gletsers afbreek: die Groenland-yslaag veroorsaak duisende ysberge in die noorde van die Atlantiese See en skep gevaar vir skepe, veral in die maande van April tot Junie. Dit was ’n groot bewegende ysberg wat die Titanic se ondergang was. Indien een groot ysberg tot die kus gesleep kan word, kan dit
Ongelukkig veroorsaak aardverwarming dat die hoeveelheid ys wat jaarliks smelt, vermeerder. Volgens navorsing het die dikte van yslae in die Poolgebiede die afgelope 50 jaar aansienlik afgeneem. Glacier National Park in Amerika het meer as 100 van sy gletsers sedert 1910 verloor. In die Antarktika-gebied het see-ys sedert 1979 met byna 10% gedaal.
Line 70 ⟶ 58:
=== Voorsiening van varswater ===
Faktore wat die voorsiening van varswater in Suid-Afrika raak, sluit onder meer in:
▲· Groot dele van die land het relatief lae reënval – heelwat minder as die wêreldgemiddeld.
▲· Wisselvallige reënvalpatrone maak voorsiening onvoorspelbaar.
▲· Hoewel daar streke met redelik hoë afloop het, is dit in gevalle weg van gebiede waar die vraag na water die hoogste is.
▲· Grondwater is beperk en soms van swak gehalte.
▲· Indringerplante gebruik baie van die land se varswater.
=== Vraag na varswater ===
Verskeie faktore dra by tot ’n groeiende vraag na varswater, insluitend:
[[Lêer:Street scene in Hillbrow, Johannesburg, South Africa.jpg|duimnael|'n Straattoneel in Johannesburg. Die groeiende vraag na varswater is onder meer weens versnelde verstedeliking en die deurlopende toename in die getal mense.]]
▲· Die toenemende bevolkingsgroei.
▲· Volhoubare ekologiese stelsels en die rehabilitering daarvan.
▲· Die noodsaak om toeganklike en drinkbare varswater aan almal in die land te voorsien.
Dit is noodsaaklik dat Suid-Afrika nie ’n ander keuse het as om ’n pad te volg wat omgewingsvolhoubaar is nie. Dit sluit die beskikbaarheid en gehalte van varswater in. Waterbestuur behels gevolglik dat die vlakke van varswaterverbruik, -gebruik en –besoedeling en die infrastruktuur (en uiteraard ook die gebrek daaraan) vir die opvangs, behandeling en voorsiening van varswater nie die ekostelsels en bevolking moet benadeel nie.
| |||