Asteroïde: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Uitgebrei, besig |
Uitgebrei, besig |
||
Lyn 59:
In 1891 het Max Wolf [[astrofotografie]] begin inspan om na asteroïdes te soek: Hulle het kort strepe op foto's met ’n lang [[Beligting (fotografie)|beligtingstyd]] gevorm. Dit het die opsporingstempo van asteroïdes drasties verhoog: Wolf alleen het 248 ontdek (die eerste een was 323 Brucia), terwyl voorheen maar net meer as 300 ontdek is. Sterrekundiges het geweet daar is nog vele, maar baie van hulle het nie eintlik belanggestel nie. Hulle het dit "goggas van die lug" genoem.<ref>{{cite web|url=http://www.planetary.org/blogs/guest-blogs/lou-friedman/20130219-vermin-of-the-sky.html |website=The Planetary Society|title=Vermin of the Sky|author=Friedman, Lou}}</ref>Selfs ’n eeu later was net ’n paar duisend geïdentifiseer en genommer.
===Vierstapmetodes===
Tot in 1998 is asteroïdes in ’n proses met vier stappe ontdek. Eers is ’n deel van die lug met ’n [[teleskoop]] met ’n [[Wyehoeklens|wye veld]], of astrograaf, gefotografeer. Twee-twee foto's is geneem, gewoonlik ’n uur uitmekaar. Verskeie sulke pare foto's kon oor ’n paar dae geneem word. Daarna is die twee films of plate van dieselfde deel van die lug onder ’n [[stereoskoop]] besigtig. Die posisie van enige voorwerp wat om die Son beweeg, sou effens verskil op die twee films. Onder die stereoskoop sou die beeld van die voorwerp lyk of dit effens bo die agtergrond van sterre dryf. Sodra ’n bewegende voorwerp opgespoor is, sou sy ligging relatief tot bekende sterliggings presies met ’n digitaliseringsmikroskoop gemeet word.<ref>{{cite web | last=Chapman | first=Mary G. | date=17 Mei 1992 | url=https://astrogeology.usgs.gov/About/People/CarolynShoemaker | title=Carolyn Shoemaker, Planetary Astronomer and Most Successful 'Comet Hunter' To Date | publisher=USGS | accessdate=15 April 2008}}</ref>
Met hierdie drie stappe is nog nie ’n asteroïde ontdek nie: Die waarnemer het bloot ’n verskynsel waargeneem wat ’n voorlopige naam gekry het – dié het bestaan uit die ontdekkingsjaar, ’n letter wat die halfmaand van die ontdekking aandui en nog ’n letter en nommer wat die volgorde van die ontdekking aandui (voorbeeld: {{mp|1998 FJ|74}}).
Die laaste stap was om die ligging en waarnemingstye na die [[Kleinplaneetsentrum]] te stuur waar rekenaarprogramme bepaal het of die verskynsel se wentelbaan ooreenstem met dié van vroeëre verskynsels. Indien wel, het die voorwerp ’n katalogusnommer gekry en die waarnemer van die eerste verskynsel met ’n berekende wentelbaan sou as die ontdekker aangewys word. Hy sou die eer kry om ’n naam vir die voorwerp te kies, onderworpe aan die goedkeuring van die [[Internasionale Astronomiese Unie]] (IAU).
===Rekenaarmetodes===
[[Beeld:Asteroid 2004 FH.gif|framed|right|2004 FH is die middelste kol wat lyk of dit na regs beweeg; die voorwerp wat tydens die greep verbyflits, is ’n [[Satelliet|kunsmatige satelliet]].]]
[[Beeld:Known NEAs.png|thumb|Kumulatiewe ontdekkings van net die naby-aarde-asteroïdes waarvan die grootte bekend is, 1980-2017.]]
Daar is ’n toenemende belangstelling in asteroïdes waarvan die wentelbane die Aarde s’n kruis en wat enige tyd teen die Aarde kan bots. Die drie belangrikste groepe [[Naby-aarde-voorwerp#Naby-aarde-asteroïdes|naby-aarde-asteroïdes]] is die Apollo's, Amors en Atens. Verskeie maniere om asteroïdes van die Aarde weg te keer word al sedert die 1960's voorgestel.
Die naby-aarde-asteroïde [[433 Eros]] is al in 1898 ontdek en verskeie ander in die 1930's. In die volgorde van hul ontdekking is hulle: 1221 Amor, 1862 Apollo, 2101 Adonis en 69230 Hermes, wat in 1937 minder as 0,005 AE van die Aarde af verbygetrek het. Sterrekundiges het toe begin besef hoe groot die moontlikheid van ’n botsing met die Aarde is.
Twee gebeure in latere dekades het die kommer laat toeneem: die algemene aanvaarding dat ’n impak die [[Kryt-Paleogeen-uitwissing]] veroorsaak het, en die waarneming in 1994 van die komeet [[Shoemaker-Levy 9]] wat teen Jupiter bots. Die Amerikaanse weermag het ook inligting gedeklassifiseer dat sy militêre satelliete, wat gebou is om [[Kernwapen|kernontploffings]] op te spoor, honderde botsings in die boonste [[atmosfeer]] waargeneem het deur voorwerpe met ’n deursnee wat wissel van een tot 10 meter.
Al hierdie oorwegings het help lei tot hoogs doeltreffende opnames wat bestaan uit [[kamera]]s en [[rekenaar]]s wat die beweging van [[elektriese lading]]s kan waarneem en direk aan teleskope verbind is. In 2011 is geraam dat 89% tot 96% van die naby-aarde-asteroïdes met ’n deursnee van ’n kilometer of meer al ontdek is.<ref name=nasa_neo/> Instrumente wat sulke stelsels gebruik, sluit in:<ref>{{cite web
| last=Yeomans | first=Don
| url=http://neo.jpl.nasa.gov/programs/
| title=Near Earth Object Search Programs
| publisher=NASA | accessdate=15 April 2008 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20080424093951/http://neo.jpl.nasa.gov/programs/| archivedate= 24 April 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref>
<ref>{{cite web
| url=https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/site_all.html
| title=Discovery Statistics – by Survey (all)
| publisher=NASA
| access-date=27 Desember 2018
| date=27 Desember 2018
| archive-url=https://web.archive.org/web/20181228041653/https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/site_all.html
| archive-date=28 Desember 2018
| deadurl=no}}</ref>
* Lincoln Near-Earth Asteroid Research (LINEAR)
* Near-Earth Asteroid Tracking (NEAT)
* Spacewatch
* Lowell Observatory Near-Earth-Object Search (LONEOS)
* Catalina Sky Survey (CSS)
* Pan-STARRS
* NEOWISE
* Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS)
* Campo Imperatore Near-Earth Object Survey (CINEOS)
* Japanese Spaceguard Association
* Asiago-DLR Asteroid Survey (ADAS)
In Oktober 2018 het die LINEAR-stelsel alleen 147 132 asteroïdes opgespoor.<ref>{{cite web |title=Minor Planet Discover Sites |website= International Astronomical Union Minor Planet Center |accessdate=27 Desember 2018 |url=https://minorplanetcenter.net//iau/lists/MPDiscSites.html}}</ref> Al die instrumente saam het al 19 266 naby-aarde-asteroïdes ontdek,<ref>{{cite web|url=https://minorplanetcenter.net//iau/lists/Unusual.html|title=Unusual Minor Planets|website=International Astronomical Union Minor Planet Center|accessdate=27 Desember 2018}}<!--- using the "close approach" quote ---></ref> insluitende byna 900 met ’n deursnee van meer as 1 km.<ref>{{cite web|url=https://cneos.jpl.nasa.gov/stats/totals.html|title=Discovery Statistics – Cumulative Totals|date=20 Desember 2018|access-date=27 Desember 2018}}</ref>
== Vorming ==
| |||