Michelangelo: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Inligting bygewerk
Skakels bygevoeg
Lyn 35:
Van sy bekendste werke is die fresko teen die plafon van die Sixtynse kapel in Rome en die [[Dawid-beeld]] in Florence. Hy het ook talle gedigte geskryf. Michelangelo Buonarroti (hy het sy naam self as Michelagniolo geskryf) is op 6 Maart 1475 in [[Caprese]], ʼn klein dorpie naby [[Arezzo]] in [[Toskane]], gebore. Sy vader, Lodovico di Lionardi Buonarroti Simoni, was in daardie stadium die burgemeester van Caprese.
 
Michelangelo se moeder, Francesca, is in 1481 oorlede en kort daarna het hy saam met sy vader en sy 4 broers na Florence verhuis, waar hy op 13-jarige ouderdom as vakleerling by die skilder [[Domenico Ghirlandaio]] (ca. 1449-1494) ingeskryf is. Michelangelo het egter ʼn voorkeur vir beeldhouwerk getoon en het 'n jaar later 'n leerling van die beeldhouer [[Bertoldo di Giovanni]] (ca. 1420-1491) geword.
 
Bertoldo, ʼn ou leerling van die Florentynse beeldhouer [[Donatello]], was in diens van [[Lorenzo de' Medici|Lorenzo de Medici]], die heerser van Florence, en het onder meer klassieke beelde vir die [[De Medicituin]] langs die klooster van [[San Marco]] gemaak. In [[Berthold Oppenheim|Bertoldo]] se opelugskool in die [[San Marco-tuin]] het Michelangelo kennis gemaak met die kuns van die klassieke [[Oudheid]], wat vir sy werk van fundamentele belang sou word. Hy is veral geïnspireer deur die gespierde, emosionele beeldhouwerke van die Hellenisme, asook die werk van [[Giotto Masaccio]] en Donatello.
 
In die Medici-huis, waar hy later op aandrang van Lorenzo ingewoon het, het hy ook kennis gemaak met ander kunstenaars, onder wie die digter Poliziano, wie se idees 'n groot invloed op sy eie, latere poësie gehad het. Uit hierdie tydperk dateer 'n reliëf in marmer, [[Madonna van die Rotse|Madonna]] by die trap (''Madonna della scala''), wat die oudste bekende werk van Michelangelo is. 'n Ander marmer-reliëf, ''Slag van die Sentoere'', is ook gemaak terwyl hy die tuinskool bygewoon het. Albei werke is vandag in die [[Casa Buonarroti]] in Florence te sien.
 
Lorenzo de Medici is in 1492 oorlede en onder sy seun en opvolger, [[Piero Tomacelli|Piero]], het die politieke mag van die Medici's begin kwyn. Hoewel Piero hom goedgesind was, het Michelangelo na sy vader se huis teruggekeer. As beloning vir ʼn kruisbeeld van hout wat hy vir die kapel van 'n klooster gemaak het, het Michelangelo toestemming ontvang om saam met dokters en ander kunstenaars die lyke in die kloosterhospitaal te dissekteer en te bestudeer om kennis van die menslike anatomie op te doen. Hierdie kennis het hom goed te pas gekom in sy latere beeldhou- en skilderwerk.
Lyn 47:
Om geld vir sy reis te verdien, het Michelangelo 'n beeld van ʼn slapende [[Cupido]] gemaak, dit in sy tuin begrawe om dit 'n verweerde voorkoms te gee en dit toe as ʼn antieke beeld aan kardinaal Riario in Rome verkoop. Toe die kardinaal later onraad merk, het Michelangelo die geld aan hom terugbetaal, maar so 'n gunstige indruk gemaak dat die kardinaal aan hom gratis huisvesting gebied het. Sy eerste opdrag het hy eers ʼn jaar later van die bankier [[Jacopo Galli]] ontvang, vir wie hy 'n marmerbeeld van 'n drankbenewelde [[Bacchus]] gemaak het (Bargello, Florence).
 
In 1498/99 het hy in opdrag van die kardinaal van [[St. Denis]] die wêreldberoemde ''Pietà'' [[Maria|(Maria]] wat treur oor die gestorwe [[Jesus van Nasaret|Jesus]]) gemaak. Dit is vandag in die [[St. Pieterskerk]] in Rome te sien en is die enigste van Michelangelo se beelde waarop sy naam verskyn. In 1501 was Michelangelo weer in Florence, waar hy in opdrag van die Kommune van die stad 'n reusemarmerbeeld van die jong [[Dawid]] gemaak het. Die beeld is in 1504 voltooi en voor die ingang van die [[Palazzo Pretorio|Palazzo]] Vecchio opgerig.
 
Vandag word dit in die [[Accademia]] in. Florence bewaar en 'n kopie staan op die oorspronklike plek voor die [[Vecchio]]. Die beeld skep tegelyk die indruk van kalmte en gespannendheid, 'n "aksie-in-rus" wat tiperend vir Michelangelo se werk was. Vir hom was beeldhouwerk die losmaak of bevryding van die figuur wat reeds in die marmerblok aanwesig was. In 1504 het hy, weereens in opdrag van die Kommune, 'n fresko in die [[Palazzo Vecchio]] gemaak met die ''Slag van Cascina'' (tussen Florence en [[Pisa]], 1364) as onderwerp.
 
Die fresko moes as teenstuk dien vir [[Leonardo da Vinci]] se ''Slag van Anghiari''. Michelangelo se [[fresko]] is later vernietig, maar was 'n voorloper van sy latere skilderye teen die plafon van die Sixtynse kapel, waarin sy voorliefde vir die buitengewoon gespierde, manlike naakfiguur duidelik na vore gekom het. Sy enigste losstaande skildery wat bewaar gebly het, die ''Heilige Familie'' (Uffizi, Florence), dateer waarskynlik ook uit hierdie peri ode. In 1505 is Michelangelo deur pous[[Pous Julius II|pous Julius I]]I na Rome ontbied en het hy opdrag ontvang om 'n grafmonument vir die pous in die [[St. Pietro]] in [[Vincoli]] (Rome) te ontwerp.
 
Onenigheid tussen hom en die pous het daartoe gelei dat hy in 1506 na Florence teruggekeer het, maar 'n paar maande later het hy hom voor die pous verootmoedig en voortgegaan met die werk aan die grafmonument. Die middelpunt van die monument sou gevorm word deur die beroemde ''Moses-figuur'' (1513- 1515), waarvan die 2 horings op die kop uit 'n verkeerde vertaling van die [[Bybel|Byb]]<nowiki/>el gespruit het. ''Die Slawe'' (1513- 1516). wat in die [[Louvre]] in [[Parys]] bewaar word, was oorspronklik ook vir pous [[Julius II]] se grafmonument bedoel, maar vanweë voortdurende rusies tussen Michelangelo en die pous is die monument nooit volgens die oorspronklike plan voltooi nie. Dit is eers dekades na die dood van die pous volgens 'n vereenvoudigde ontwerp voltooi.
 
Die fresko moes as teenstuk dien vir [[Leonardo da Vinci]] se ''Slag van Anghiari''. Michelangelo se fresko is later vernietig, maar was 'n voorloper van sy latere skilderye teen die plafon van die Sixtynse kapel, waarin sy voorliefde vir die buitengewoon gespierde, manlike naakfiguur duidelik na vore gekom het. Sy enigste losstaande skildery wat bewaar gebly het, die ''Heilige Familie'' (Uffizi, Florence), dateer waarskynlik ook uit hierdie peri ode. In 1505 is Michelangelo deur pous Julius II na Rome ontbied en het hy opdrag ontvang om 'n grafmonument vir die pous in die St. Pietro in Vincoli (Rome) te ontwerp.
 
Onenigheid tussen hom en die pous het daartoe gelei dat hy in 1506 na Florence teruggekeer het, maar 'n paar maande later het hy hom voor die pous verootmoedig en voortgegaan met die werk aan die grafmonument. Die middelpunt van die monument sou gevorm word deur die beroemde ''Moses-figuur'' (1513- 1515), waarvan die 2 horings op die kop uit 'n verkeerde vertaling van die [[Bybel|Byb]]<nowiki/>el gespruit het. ''Die Slawe'' (1513- 1516). wat in die [[Louvre]] in Parys bewaar word, was oorspronklik ook vir pous [[Julius II]] se grafmonument bedoel, maar vanweë voortdurende rusies tussen Michelangelo en die pous is die monument nooit volgens die oorspronklike plan voltooi nie. Dit is eers dekades na die dood van die pous volgens 'n vereenvoudigde ontwerp voltooi.
 
Een van die redes vir die onmin tussen die pous en Michelangelo was dat die pous hom gedwing het om fresko's aan die gewelf van die Sixtynse kapel in Rome aan te bring. Michelangelo was ontevrede oor die opdrag omdat hy hom self as ʼn beeldhouer en nie as 'n skilder beskou het nie, maar in 1508 het hy met die taak begin. As onderwerp het hy taferele uit die boek Genesis gekies, omring deur profete, sibilles (vroulike profete uit die [[Griekse mitologie]]) en naakte jongelinge.
 
Die enorme werk is eers in 1512 voltooi en die ongemaklike posisies wat Michelangelo moes inneem om die plafon te beskilder, het sy gesondheid erg geknou. Hy het geweier om van helpers gebruik te maak en het die werk alleen voltooi. 'n Paar maande nadat die werk aan die Sixtynse plafon voltooi is, is die pous oorlede en Michelangelo moes voortgaan met die werk aan die graftombe. Die nuwe pous, [[Leo X]], was 'n lid van die huis van De Medici en het Michelangelo se werk in 1516 onderbreek en hom na Florence gestuur om aan die grafkapel van De Medici in die [[Nuwe Sakristie]] van die kerk van [[St. Lorenzo]] te werk.
 
Michelangelo was ook die argitek van die kapel. Die bekendste beelde daarin is die rustende figure van ''Dag, Nag, Môre en Aand''. In 1524 het hy in opdrag van pous [[Clemens VII]] die Biblioteca Mediceo Laurenziana in Florence ontwerp. Dit is die biblioteek waarin die groot versameling boeke en manuskripte van die Medici's bewaar word. Die gebou grens aan die St. Lorenzo en is 'n duidelike afwyking van die klassieke reëls van Michelangelo se tyd: die suite is byvoorbeeld in die mure ingebou.
 
Die [[Laurenziana]] en die [[Medici-grafkapel]] was Michelangelo se laaste werke in Florence en is albei in 1534 voltooi. Die werk het egter nie sonder onderbreking voortgegaan nie: in 1529 het Michelangelo die republikeinse regering van [[Florence]] gehelp om die stad teen 'n aanval van die Medici's te verdedig. Toe die Medici's die stad in 1530 herower, het Michelangelo na [[Venesië]] gevlug, waar hy volgens oorlewering die beroemde [[Rialtobrug]] ontwerp het. Hoewel hy die goedgesindheid van die Medici's verloor het, is hy toegelaat om na Florence terug te keer en die werk te voltooi.
 
In 1534 het hy die stad egter permanent verlaat en hom in Rome gevestig. Pous [[Paulus III]] het Michelangelo aangestel as die amptelike beeldhouer, skilder en argitek van die Vatikaan en hom opdrag gegee am die altaarmuur van die [[Sixtynse]] kapel met fresko's te versier. Die muurskildering van sowat 12X 13 m is 'n uitbeelding van die ''Laaste Oordeel'' en het 6 jaar geneem om te
 
voltooi. Die tientalle naakfigure wat daarin voorkom, het soveel opspraak verwek dat een van Michelangelo se leerlinge, [[Daniele da Volterra]] (1509-1566), later opdrag ontvang het am sommige van die figure met klere en doeke te beskilder. Tussen 1537 en 1539 het Michelangelo die [[Campidoglio]] (die plein op die heuwel van die [[Kapitool]]) tot 'n monumentale plein herskep.
 
Hiervoor het hy onder meer die [[Conservatore-paleis]] (omstreeks 1545) ontwerp. Die "kolossale orde" van die paleis is sedertdien 'n vaste element in die monumentale boukuns. Sedert 1546 het Michelangelo sy aandag aan die voltooiing van die St. Pieterskerk in Rome gewy. Die koepel is volgens sy ontwerp (maar ietwat steiler as wat hy dit bedoel het) deur [[Giacomo della Porta]] (ca. 1537-1602) en [[Carlo Maderna]] (1556-1629) gebou. In sy laaste lewensjare het Michelangelo in sy beeldhouwerk na nuwe vorme gesoek.
 
In die [[Piela Rondanini]] (1555-1564, [[Castello Sforzesco]], [[Milaan]]) het hy die reëls van die anatomie veronagsaam om beter uiting te kan gee aan die emosionele inhoud van die werk. Michelangelo is op 18 Februarie 1564 in Rome oorlede. Hy is in die [[St. Croce]] in [[Florence]] begrawe, waar 3 standbeelde by sy graf opgerig is. Die beelde is verteenwoordigend van onderskeidelik die beeldhoukuns, die skilderkuns en die digkuns, al drie gebiede waarop hy uitgeblink het.
 
Die roem wat Michelangelo verwerf het, was een van die vernaamste redes vir die maatskaplike aansien wat die beeldende kuns verwerf het. Vanweë sy groot meesterskap word hy "it divino Michelangelo" (die goddelike Michelangelo) genoem en sy vermoë om emosionele uiting te gee, word met die term ''terribilità'' aangedui. Hoewel hy homself in die eerste plek as 'n beeldhouer beskou het, was sy grootste invloed op die gebied van die skilderkuns.