Oseaan: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Inligting oor die verskillende oseane. Opskrifte en foto's bygelas. |
|||
Lyn 1:
'n '''Oseaan''' is 'n min of meer selfstandige wêreldsee tussen [[kontinent]]e en kan verskeie (kleiner) [[see|seë]] bevat. Die woord oseaan kom van die Griekse ''Okeanos'', wat in [[mitologie]] die personifikasie van die [[Oeroseaan|wêreldsee]] is. Die aarde se oseane beslaan '''twee derdes''' van die oppervlak van ons planeet. Die oseane en seë beslaan ongeveer 2/3 (70%) van die [[aarde]] se oppervlak, terwyl slegs 1/3 (30%) van die oppervlak land is. Hierdie watermasse laat die Aarde soos 'n blou albaster lyk wanneer 'n mens uit die ruimte daarna kyk.<gallery>▼
Lêer:Africa and Europe from a Million Miles Away.png|Aarde vanuit die ruimte.
</gallery>Die mens is vir baie van sy bedrywighede op die oseane aangewese. Hoe ons hierdie oseane behandel, is daarom uiters belangrik - hulle word trouens soms as 'n '''barometer''' beskou van '''hoe gesond ons planeet is'''.
Net 'n bietjie van die oseaan se water is vars - die water in riviere en mere, asook grondwater en die ys van die poolkappe. Ons is van water afhanklik vir ons voortbestaan. Ons planeet is al planeet waarvan ons weet waarop '''water in vloeistofvorm''' voorkom.
▲'n '''Oseaan''' is 'n min of meer selfstandige wêreldsee tussen [[kontinent]]e en kan verskeie (kleiner) [[see|seë]] bevat. Die woord oseaan kom van die Griekse ''Okeanos'', wat in [[mitologie]] die personifikasie van die [[Oeroseaan|wêreldsee]] is.
Daar is 5 verskillende oseane op die aarde, naamlik:
* [[Stille Oseaan]]▼
<gallery>
* [[Indiese Oseaan]]▼
Lêer:Mariana Trench location map (RU).svg|Mariana-trog in die Stille Oseaan is die laagste punt op aarde.
* [[Suidelike Oseaan]]▼
</gallery>Die Stille Oseaan is die '''grootste''' van al die oseane en beslaan omtrent 'n '''derde van die Aarde se oppervlak'''. Kenners reken al die wêreld se landmassas plus nog 'n Afrika-vasteland kan in een Stille Oseaan pas. Nog iets waarvoor die Stille Oseaan bekend is, afgesien van sy grootte, is die feit dat die '''laagste punt op Aarde''' hier voorkom - die '''Mariana-trog'''. Daar is ongeveer '''25 000 eilande''' in die Stille Oseaan - meer as in al die ander oseane saam. Die meeste van hulle lê '''suid van die ewenaar'''. Die naam Stille Oseaan is baie misleidend. Baie dele van die Stille Oseaan word deur '''tropiese siklone''' geteister wat gewoonlik groot storms op die talle eilande veroorsaak. Die meeste aktiewe vulkane van die wêreld kom hier voor. Daar is sowat '''500 aktiewe vulkane''' en nog baie onder die see, plus duisende uitgedoofde vulkane.
* [[Arktiese Oseaan]]▼
Die Atlantiese Oseaan is '''S-vormig''' en die wêreld en die wêreld se '''tweede grootste''' oseaan. Dit bestaan sowat '''20 persent''' van die Aarde se totale oppervlak. DIe oseaan word deur Noord-Amerika en Suid-Amerika aan die westekant begrens en deur Europa en Afrika aan die oostekant. Die '''Mid-Atlantiese-Rif''' is 'n baie unieke kenmerk van die Atlantiese Oseaan en is as te ware 'n noord-suid-middellyn wat deur de oseaan strek. Hierdie rif op die bodem van see is die wêreld se '''langste bergreeks'''. Die rif is vir die eerste keer in 1872 ontdek toe 'n span wetenskaplikes 'n geskikte gebied gesoek het om 'n trans-Atlantiese telegraafkabel te lê. Die Atlantiese Oseaan is gemiddeld 3926 m diep. Die diepste punt daarin is die '''Puerto Rico-trog''' wat 8605 m diep is.
Die '''derde grootste oseaan''' is 'n belangrike '''handelsroete''' tussen Afrika en Indië. Seeroetes wat die Midde-Ooste, Afrika en Oos-Asië met Europa verbind, strek oor die Indiese Oseaan. Baie skepe vervoer veral '''pertoleum''' en pertoleumprodukte van die olievelde van die Persiese Golf en Indonesiëaf al met hierdie roete langs. Die Indiese Oseaan is die '''warmste oseaan''' ter wêreld en baie van sy '''gewilde vakansiebestemmings''' - soos Madagaskar, Mauritius, die Maldive, Seychelle, Zanzibar en nog vele meer. Dié oseane word ook deur '''tropiese storms''' geteister.<gallery>
Lêer:Madagaskar.jpg|Die eiland van Madagaskar.
</gallery>
Soos sy naam aandui, is dit die '''suidelikste oseaan''' in die wêreld. Dit omring die ysige vasteland Antartika. Dit is 'n '''unieke oseaankenmerk''', want die ander oseane word deur vastelande omring, maar met die Suidelike Oseaan is dit net anders-om. Die noordelike grens van die oseaan grens aan die Atlantiese, Indiese en Stille Oseaan. Die Suidelike Oseaan is beslis geen ideale vakansiebestemming nie! Hier waai van die '''sterkste winde''' op aarde oor die '''diep en smal''' oseaanoppervlak, en storms woed ook gereeld hier. Die sterkste seestorm ter wêreld, die '''Antarktiese Sikumpolêre Stroom''', vloei in hierdie oseaan. Dié seestroom vloei 100keer so sterk soos al die riviere in die wêreld saam.
Die Arktiese Oseaan is in die '''Noord-poolstreek''' geleë. Dis die '''kleinste en vlakste''' van die wêreld se vyf oeane. Hier is dit bibberkoud en wit ys dryf die grootste deel van die jaar op die oseaan se oppervlak. Op die ys tref 'n mens '''ysbere''' aan. Ook '''robbe''' leef onder dik yslae. Al skepe wat hier kan rondvaar, is dié wat spesiaal ontwerp is om die dik yslae van die Noordpool se waters te breek. Hulle word '''ysbrekers''' genoem. Hierdie oseaan het die '''minste sout''' van al die oseane omdat ysplate gereeld smelt en dié vars water dan in die see beland.<gallery>
Lêer:ICE BREAKER DVIDS1076399.jpg|'n Ybreker baan sy weg deur die yslae.
</gallery><gallery>
Lêer:Polar bear after unlucky hunt for a seal.jpg|'n Ysbeer in sy natuurlike habitat - Arktiese Oseaan.
</gallery>
Al hierdie oseane is met mekaar verbind en vorm saam 'n groot massa van soutwater.
| |||