Moskee: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Inligting bygewerk
+ Prente
Lyn 1:
[[Lêer:Grey Street Masjid (Grey &Queen Street)-20140223.jpg|duimnael|links|[[Juma Masjid-moskee]] in [[Durban]]]]
[[Lêer:Sultan Ahmed Mosque Istanbul Turkey.jpg|duimnael|Die [[Ottomaanse Ryk|Ottomaanse]] [[Sultan Ahmet-moskee]] in [[Istanboel]]]]
[[Lêer:Mihrab-minbar an-nasir mohammed.jpg|duimnael|Kansel (minbar) in die An-Nasir-Muhammad-moskee in [[Kaïro]]]]
[[Lêer:Mosque Port Fuad Egypt.jpg|duimnael|Moskee in Port Fuad met twee [[minaret]]te]]
[[Lêer:Mehrab majed-e-jomeh yazd femmes en priere cor.jpg|duimnael|Die gebedsnis (mihrab) van die Vrydagmoskee van [[Yazd]] in [[Iran]]]]
 
’n '''Moskee''' ([[Arabies]]: مسجد; en [[Persies]]: مسجد; ''masjid'', meervoud: مساجد; ''masājid'') dien as ’n aanbiddingsplek vir [[Moslem]]s, die aanhangers van [[Islam]]. Verder dien dit as plek waar politieke, regtelike en lewenspraktiese onderrig binne die Islam plaasvind, asook as ’n sosiale ontmoetingsplek. Die huis van [[Mohammed]] in [[Medina]] word as die eerste moskee beskou. In [[Afrikaans]] staan dit ook bekend as 'n '''masdjied''' of '''masiet''', afgelei van Arabies en Persies.
Line 10 ⟶ 13:
Daar word onderskei tussen eenvoudige moskees, wat deur persone geskenk is, en Vrydagsmoskees, wat deur die staat onderhou word en waar die weeklikse Vrydagsgebid plaasvind.
 
Die gewoonte van die [[Moslem]] om hom in 'n knielende houding op die grond te werp, is kenmerkend vir die gebedsritueel (salat[[salaah]]). Daar word 5vyf keer per dag tot [[Allah]] (die Allerhoogste) gebid en elke Vrydagmiddag word 'n verpligte gemeenskaplike salatsalaah in die moskee opgesê, 'n geleentheid wat ook 'n preek (choetba) insluit.
 
Elke stad of stadswyk het ʼn’n spesiale moskee (djamimoskee) vir die byeenkoms, en hoewel die Moslem op ander dae tuis of by sy werk kan bid, is die [[Vrydagsalat]]Vrydaggebed ʼn’n bewys van ware toegewydheid. Die moëddzinmuezzin (aankondiger) kondig 5vyf maal per dag 'n salatsalaah uit die toring ([[minaret]]) bo-op die moskee af. Diegene wat op sy luide gebedsroep (adhaanadhan) ag slaan en na die moskee gaan om te bid, begin met 'n rituele reiniging deur die hande, voete en gesig in 'n syvertrek, wat van ʼn’n groot aantal wasskottels voorsien is, te was.
 
Elke moskee het ook voldoende sanitêre geriewe. Die aanbiddingsruimte is 'n reghoekige vertrek met matte of tapyte en mag nie met skoene binnegegaan word nie. Benewens enkele lampe en soms ook 'n aantal pilare wat tot teenaan die plafon strek, is die ruimte leeg, met geen beelde of afbeeldings van lewende wesens nie. Die nis ([[mihrab]]) waar die gebedsleier (imam) staan, asook die kroonlyste op die binne- en buitemure, is egter dikwels ryklik versier, laasgenoemde veral met tekste uit die Koran.
 
Die [[mihrab]] is in die middel van een van die mure wat die gebedsrigting (kibla[[kiebla]]), naamlik die [[Kaäba]] in Mekka, aandui. Dit word hoofsaaklik in groot stedelike moskees aangetref en is meestal met pleisterwerk, houtsneewerk of teëls met geometriese of plantmotiewe versier, dikwels is daar ook een of meer pilare aan weerskante van die nis. Daar bestaan onsekerheid oor die oorsprong van die mihrab, maar dit is waarskynlik in 712 deur kalief [[AIAl Walied I]] in die moskee van [[Medina]] in [[Saoedi-Arabië]] ingestel.
 
Die kalief of sy plaasvervanger was toe sowel prediker as gebedsleier. Die djami- of Vrydagmoskee het ook 'n kansel (minbar), wat die eerste keer in 642 in die moskee van Amr in AIAl Foestat (tans [[Kaïro]]) gebruik is. Dit bestaan uit 'n houttrap in die vorm van 'n driehoek en staan dwars teen die muur regs van die mihrab. Die preek word deur die chatib, wat op een van die onderste trappe staan, gelei. 'n Traliehek (maksoera) is later as 'n afskorting tussen die prediker en sy gemeente bygevoeg.
 
Die maksoera kan ook van hout gemaak wees en is soms naby die mihrab geplaas sodat belangrike aanbidders daaragter kan kniel. Vroue bid in 'n afsonderlike vergaderplek en daar is ook afsonderlike ruimtes vir godsdiensonderrig en die bestudering van die [[Koran]] en die Islamitiese reg. Tradisioneel het die moskee ʼn’n sosiale, politieke, militêre en opvoedkundige funksie gehad en is Islamitiese leerstellings ten opsigte van tradisie, die reg en die filologie daar beoefen.
 
Die eerste moskees is as vergaderplekke, geregshowe en bestuursentra gebruik, maar namate die bestuursfunksie daarvan losgemaak is, het die moskee uitsluitlik 'n heilige plek geword. In die [[Middeleeue]] is biblioteke en skole dikwels teenaan die moskees gebou, byvoorbeeld die beroemde sentrum van die Islam-wetenskapIslamwetenskap, die [[AIAl AzharmoskeeAzhar-moskee]] (973) in [[Kaïro]]. Die eerste moskee, die in Medina (tans [[Jathrib]]), was niks anders nie as die reghoekige binneplein van die profeet [[Mohammed]] se huis, en was die prototipe waaruit die latere moskees ontwikkel het.
 
Aanvanklik is oop stukke grond vir aanbidding afgebaken en later is die oop binneplein (sahn) met 'n muur rondom en 'n afdak aan die kiblakantkieblakant gebruik om aanbidders teen die [[reën]] en die [[son]] te beskerm. 'n Suilegang (Iiwanat) wat die binneplein omring, is mettertyd bygevoeg. In omstreeks 700 is 'n minaret tot die moskee toegevoeg, wat aanvanklik bloot ʼn’n hoë struktuur van enige vorm was en later tot verskeie soorte torings ontwikkel het.
 
Nadat die [[Arabiere]] die Christelike [[Kerk (gebou)|kerke]] oorgeneem het en op grond van die gewoonte om moskees by die grafte van Islamitiese heiliges op te rig (kenmerkend vir laasgenoemde was die koepel), het die moskee al hoe meer 'n suiwer geestelike instelling geword. Van die beroemdstes is die van die [[Kaäba]] in [[Mekka]] (AI[[Al-Masdjid Haraamal-moskeeHaram]]), wat die pelgrimsentrum van Moslems dwarsoor die wêreld is, die moskee van [[Medina]], waar Mohammed begrawe is, en die [[Al-Aqsa-moskee|AI Aqsamoskee]] in [[Jerusalem]].
 
Laasgenoemde word beskou as die plek van waar Mohammed na die hemel opgevaar het en staan op die ruïnes van die oudste Joodse tempel. Om aan een salatsalaah in [[die Al-Aqsa-moskee|AI Aqsa]] deel te neem, is na bewering ewe goed as 1000 keer se aanbidding elders. Mohammed het daarenteen beweer dat die hele wêreld 'n moskee is. In Wes-Europese lande wat betreklik baie gasarbeiders uit Moslemlande huisves, is daar in die groot stede moskees, meestal sonder die uiterlike kenmerke van koepels en minarette, aangesien hulle hoofsaaklik uit kerke in moskees omgeskep is.
 
== Galery ==
Line 44 ⟶ 47:
* [[Tempel]], eweknie van ander godsdienste
 
== Eksterne skakelsBronne ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 09084096050-908409-60-5, volume 19, bl. 174
 
== Eksterne skakels ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409605, volume 19, bl. 174
{{CommonsCommonsKategorie-kategorie inlyn|Mosques}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/mosque|title=Mosque|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=10 NovemberApril 20182019}}
 
{{Normdata}}