Namakwaland: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k thumb → duimnael |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 18:
== Geskiedenis ==
Die distrik is in [[1685]] deur goewerneur [[Simon van der Stel]] en sy ekspedisie op soek na koper verken. Die eerste VG kerk is in [[1819]] op [[Steinkopf]] gestig en die eerste [[NG Kerk|NG kerk]] in [[1850]] op Bowesdorp, net noord van [[Kamieskroon]], nadat verskeie Sendinggenootskappe lank reeds hier bedrywig was.
== aardrykskundige gegewens ==
=== Ligging ===
Namakwaland is 'n tandstreek in die noordweste van die Kaapprovinsie. Dit strek al langs die [[Atlantiese Oseaan]], van die [[Olifantsriviermond]] in die suide tot by die Oranjerivier in die noorde, en landinwaarts min of meer tot by die [[Bokkeveldberge]] en [[Pofadder (slang)|Pofadder]]. Die gebied kan in 'n aantal substreke onderverdeel word, naamlik die [[Sandveld]], die Hardeveld, die Richtersveld, die [[Knersvlakte]] en Boesmanland.
Die Sandveld is die laagliggende vlakte langs die kuslyn wat ooswaarts steil styg tot ʼn gebroke reeks granietkoppies en berge, die sogenaamde [[Harreveld|Hardeveld]]. Die hoofbergreeks is die Kamiesberg, waarvan die hoogste piek 1700 m is. In die noorde loop die Hardeveld uit in die dorre, bergagtige Richtersveld, terwyl dit ooswaarts oorgaan in die grasplato van Boesmanland.
'n Deel van Boesmanland val ook in die noordelike Karoo, maar die oorgang is so geleidelik dat 'n grens nouliks bepaal kan word. Die Knersvlakte is 'n dor en kaal depressie noord van [[Vanrhynsdorp]]. Daar is net 2 standhoudende riviere in Namakwaland, naamlik die Oranje- en die [[Olifantsrivier, Klein Karoo|Olifantsrivier]]. Kleiner riviere soos die Buffelsrivier vloei net na 'n goeie reënbui.
=== Klimaat ===
Namakwaland het 'n droë klimaat met baie warm somers en matige winters. Uiterste temperature kom in die [[Richtersveld]] en die [[Kamiesberg Plaaslike Munisipaliteit|Kamiesberge]] voor. Die Richtersveld is in die somer die warmste streek in Suider-Afrika, terwyl die Kamiesberge baie koue winters met sneeu het. Die reënval is laag, wisselvallig en hoofsaaklik tot die winter beperk. Die Hardeveld kry die meeste reën. Hoog in die berge kan tot 300 mm per jaar uitsak, terwyl die reënval in die laer liggende dele van die streek gemiddeld 150 mm per jaar is. In die res van Namakwaland reën dit gemiddeld 50 tot 75 mm per jaar. [[Boesmanland]] kry ook in die somer reën.
== Menslike bedrywighede ==
=== Geskiedenis ===
Namakwaland is oorspronklik deur die [[Namas]] (ook Namakwas), die magtigste van die Khoi-stamme, bewoon. Die eerste Blankes wat die gebied verken het, was trekboere wat op soek was na weiding vir hul vee en in omstreeks 1662 die huidige [[Vanrhynsdorp]] bereik het. Die Namas het eeue lank reeds die koper ontgin wat in Namakwa- land aangetref word, en nadat [[Simon van der Stel]] van die koper gesien het, het hy in 1685 ʼn ekspedisie onderneem en die beroemde [[Koperberg]] by [[Springbok, Noord-Kaap|Springbok]] ontdek.
Dit kon egter nie ontgin word nie, onder meer omdat die vervoer daarvan destyds onoorkomelike probleme opgelewer het. Die ontginning van Namakwaland se [[koper]] deur Blankes het eers 200 jaar later op dreef gekom. Teen die tyd was die boerderye daar reeds gevestig.
=== Ekonomie ===
Namakwaland se ekonomie sentreer om die landbou en mynbou. Die vernaamste boerderyvertakkings is skaap- en bokteelt. Die geharde [[karakoelskaap]] aard die beste in die dorre landskap en is die grootste bron van die boere se inkomste.
[[Beesboerdery]] word op klein skaal in Boesmanland aangetref. Baie min dele van Namakwaland is vir akkerbou geskik. Lusern, vrugte en groente word op die walle van die Olifantsrivier en by [[Vioolsdrif]] langs die [[Oranjerivier]] onder besproeiing verbou. By [[Vredendal]], wes van Vanrhynsdorp, is daar ook talle wingerde wat goeie wyn lewer, terwyl die streke met die hoër reënval geskik is vir die verbouing van koring. Dadelplantasies word by [[Pella]] en [[Henkries]] noord van [[Pofadder, Noord-Kaap|Pofadder]] aangetref.
Namakwaland is ryk aan minerale. Die ontwikkeling van die gebied is hoofsaaklik aan die voorkoms van koper en diamante te danke. Die grootste kopermyne word noord van Springbok by [[Nababeep]], [[Okiep]] en [[Carolusberg]] aangetref, en betreklik onlangs is ryk afsettings by [[Aggeneys|Aggeneis]] ontdek. Namakwaland se diamante is eers in 1926 deur kapt. [[Jack Carstens]] in die omgewing van [[Port Nolloth]] ontdek. Tans is Alexanderbaai, aan die mond van die Oranjerivier, en [[Kleinsee]], aan die mond van die [[Buffelsrivier, Noord-Kaap|Buffelsrivier]], die belangrikste diamantsentra.
Ander minerale wat voorkom is [[beril]], [[sink]], [[lood]], [[silwer]], [[bariet]], [[sillimanie]]<nowiki/>t, [[mika]], [[mangaan]], [[asbes]] en [[molibdeen]]. Groot hoeveelhede halfedelstene word ook in Namakwaland aangetref, asook sout, kalksteen en gips. Visvangs speel 'n betreklik belangrike rol langs die kus. Daar is visfabrieke by Doringbaai, Hondeklip en Port Nolloth waar vis ingelê of bevries, of tot vismeel en -olie verwerk word. Op Port Nolloth word ook kreef verwerk.
=== Belangrikste dorpe ===
Die belangrikste dorpe in die suide van Namakwaland is Vanrhynsdorp en Vredendal, onderskeidelik een van die heel oudstes en jongstes in die gebied. 'n Blanke nedersetting was reeds in omstreeks 1740 by Vanrhynsdorp gevestig en Vredendal is 200 jaar later gestig. Die dorp is teenswoordig die middelpunt van die besproeiingsgebied rondom die Olifantsrivier. In die noorde lê Springbok, wat sowel die administratiewe as die ekonomiese sentrum van Namakwaland is.
Toe die dorp in 1862 uitgelê is, was die naam oorspronklik [[Springbokfontein]], na aanleiding van die fontein wat goeie water aan die vroeë mynwerkers - en die springbokke wat destyds nag volop was - verskaf het. Net noord van Springbok lê Nababeep, wat ten opsigte van inwonertal, die grootste dorp in Namakwaland is. Sowat 10 kopermyne word vanaf hierdie moderne dorp bestuur. Naas [[Alexanderbaai]] is Vioolsdrif die noordelikste dorp in Namakwaland en terselfdertyd ook die grensdorp tussen Suid-Afrika en [[Namibië]]. In die verre noordooste lê Aggeneis en Pofadder. Tot onlangs was Aggeneis 'n onbenullige nedersetting, maar sedert koper, sink, lood, silwer en bariet daar ontdek is, is dit besig om tot 'n belangrike myndorp te ontwikkel. Pofadder is Boesmanland se landbousentrum.
=== Infrastruktuur ===
Die nasionale pad tussen Kaapstad en Namibië loop in Namakwaland deur [[Vanrhynsdorp]], [[Nuwerus]], [[Bitterfontein]], [[Garies]], [[Kamieskroon]], [[Springbok, Noord-Kaap|Springbok]], [[Okiep]], [[Steinkopf]] en Vioolsdrif. Die spoorlyn van [[Kaapstad]] af loop tot by [[Bitterfontein]]. Spoorvrag word per pad tussen die noordelike dorpe en Bitterfontein vervoer, terwyl die [[Sishen-Saldanha-spoorlyn|Sishen-SaldanhaspoorIyn]] deur die Knersvlakte loop. Daar is 'n daaglikse vlug tussen Kaapstad en Springbok en daar is ook vlugte tussen Springbok en [[Upington]].
== Toerisme ==
=== Blomme ===
Namakwaland is wêreldwyd bekend vanweë sy veldblomme en 'n goeie blomseisoen 10k talle besoekers van elders in [[Suid-Afrika]] en die buiteland. Die blomseisoen duur van middel Julie tot middel September en die omvang daarvan word bepaal deur die reënval tydens die winter. Onder die eerste blomme wat blom, is die wit [[Namakwaland-gousblom]] (genus ''Dimorphotheca'') en die pienk, wit en geel [[Suring|surings]] (genus ''Oxalis''). Ietwat later blom die ligpers [[asblomme]] (genus ''Senecio''), die rooi en oranje Namakwaland-gousblomme (genus ''Ursinia'') en die wit of hemelblou [[sporries]] (genus ''Heliophilia'').
Teen die middel van die seisoen is die landskap oortrek met onder meer geel [[vetkousies]] (genus ''Carpanthea''), [[duikerwortels]] (''Grielum grandiflorum''), [[Weeskindertjies (plant)|weeskindertjies]] (''Nemesia versicolour'') en geel [[aandblommetjies]] (Sutera tristis). Van die laastes wat blom, is die geel [[blindevliegblommetjies]] (''Relhania'' ''pumila''), die dieporanje [[kewergousblomme]] (genus ''Gorteria''). Die pers bosvygies (genus ''Lampranthus''), [[botterblomme]] (genus ''Gazania'') en die talle [[vygies]] (genus ''Mesembryanthemum''). Die [[kokerboom]] (''Aloe dichotoma'') se geel blomme verskyn reeds in Junie, maar sy oranje vrugte vertoon net so aantreklik.
=== Ander attraksies ===
Namakwaland was vroeër die tuiste van groot troppe wildsbokke, maar wild word nou nog net in die Richtersveld en op private plase aangetref. Antilope soos gemsbokke en springbokke is weer na die Hester Malan-natuurreservaat buite Springbok ingevoer. In die reservaat, wat oop is vir besoekers, word ook veldblomme beskerm. Robbe en pikkewyne kom nog op enkele afgesonderde plekke langs die kus voor. Die enigste kusoorde wat vir vakansiegangers ingerig is, is [[Port Nolloth]] en [[McDougallsbaai]], sowat 2 km suid van Port Nolloth.
== Sien ook ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409613, volume 20, bl. 64
* [[Lys van streeksname in Suid-Afrika]]
* [[Diamante in Namakwaland]].
| |||