N.P. van Wyk Louw: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Alias (besprekings | bydraes) k woordkeuse |
→Lewe en werk: Skakel |
||
Lyn 39:
Op skool in Sutherland het hy ’n hegte verhouding met Ella Vlok en hy sit die verhouding voort en korrespondeer nog met haar vir baie jare nadat hy uit die dorp weg is. In sy briewe aan haar sluit hy ook van sy eerste digpogings in. Hierdie verhouding word in Junie 1925 verbreek. Hierna knoop hy ’n verhouding aan met Ella van der Merwe van [[Murraysburg]] en hy spandeer die Desembervakansie van 1925 saam met haar en haar familie. Hierdie verhouding verbreek hy in Desember 1926. In September 1926 ontmoet hy vir Joan Isabeau Wessels (gebore 5 Augustus 1906). Sy is oorspronklik van [[Ermelo]] en [[Standerton]], waarna die gesin in Augustus 1919 na [[Suidwes-Afrika]] verhuis. Van Wyk en Joan trou op 18 September 1930 in die [[Groote Kerk]] in Kaapstad. Hulle vestig hulle eers in [[Seepunt]] en later in hulle eie huis in [[Vredehoek]] in Kaapstad. Uit hierdie huwelik word twee kinders gebore, die dogters Maria Johanna (Ria) wat met professor doktor A.D. Muller van die [[Universiteit van Fort Hare]] getroud is en in 1964 oorlede is, en Anna Cornelia (Nakkie), wat later met die uitgewer [[Koos Human]] getroud is.
Hy raak in die vroeë jare dertig toenemend geïnteresseerd in die filosofie van Hegel en oorweeg ’n doktorale verhandeling oor die Duitse opvoedkundige teoretikus Theodor Litt. In hierdie stadium leer hy sy broer W.E.G. Louw beter ken, vir wie hy ekstra klasse in Duits gee, en op laasgenoemde se inisiatief begin hy weer skryf en dig. Hy raak ook bevriend met [[Hettie Smit]], [[Fred le Roux]] en sy kollegas I.W. van der Merwe (Boerneef) en J. du P. Scholtz, wat almal groot belangstelling in en waardering vir sy werk toon. Hierdie vriendskappe lei in 1935 tot die stigting van die Vereniging vir die Vrye Boek (VVB), waarvan Louw as sekretaris optree. Die ander bestuurslede is sy broer W.E.G. Louw, Boerneef, J. du P. Scholtz, F.E.J. Malherbe en Abraham H. Jonker. Die doel van die VVB is om goeie letterkundige werke te publiseer en sodoende die grense te verskuif en die Afrikaanse letterkundige landskap te verruim. Eindelik publiseer hulle net twee oorspronklik Afrikaanse werke, naamlik Louw se ''Die halwe kring'' en Hettie Smit se ''Sy kom met die sekelmaan'', wat albei klassieke status in die Afrikaanse letterkunde verwerf. F.E.J. Malherbe staan in sy keurverslag van ''Sy kom met die sekelmaan'' van Hettie Smit egter negatief teenoor die teks, sodanig dat dit duidelik word dat hy nie die doelstellings van die VVB deel nie en hy op 30 April 1937 by ’n vergadering gedwing word om uit die VVB te bedank. Jonker bedank dan uit simpatie saam met hom. Vir die VVB vertaal Louw die drama ''Aimee'' uit die Frans van Paul Géraldy in Afrikaans as ''Helène''. Dit is in hierdie tyd wat Louw hom vestig as die leier van die Dertigers en deur sy essays (gebundel in ''Lojale verset'' en ''Berigte te velde'') pertinente politieke en gemeenskaplike probleme aanraak op ’n baanbrekersmanier. Hy verwoord veral die strewe van die nuwe Afrikaanse poësie op ’n skerpsinnige en helder wyse, deur die bloot lokale kuns te verwerp ter wille van ’n verhewe literatuur waarin die mens volledig gestalte kan vind, ’n kuns wat streng selftug van die skrywer vereis en waar geen wette behalwe as skoonheid en letterkundige meriete geld nie.
Daar is polemiek wanneer die [[Hertzogprys]] in 1937 toegeken word vir ''Alleenspraak'', want Louw deel hierdie prys met I.D. du Plessis en sy bundels ''Vreemde liefde'' en ''Ballades''.<ref>Nienaber, P.J. (red.) ''Rapier en Knuppel.'' Nasionale Boekhandel. Kaapstad, 1965. bl. 122-148</ref> Die Letterkundige Kommissie wat verantwoordelik was vir hierdie toekenning was F.E.J. Malherbe (die sameroeper), E.C. Pienaar en M.S.B. Kritzinger. Die breuk wat vroeër die jaar tussen Malherbe en Louw by die VVB ontstaan het, kry nou ’n nadraai met hierdie toekenning van die Hertzogprys. Louw verneem in die pers van die toekenning en weier dan die prys met ’n verklaring wat hy ook na die pers stuur en wat op 7 Desember 1937 in ''[[Die Burger]]'' gepubliseer is: “Die Akademie was weer magteloos om te besluit oor die sake waarin hy hom juis die reg van ’n beslissing toeëien. Aangesien die mededeling my deur die pers, en nie persoonlik bereik het nie, gee ek hierdie brief ook aan die pers”. Malherbe en Pienaar antwoord met ’n verklaring wat in ''Die Burger'' van 11 Desember 1937 verskyn: “So ’n hooghartige afwysing het ’n geniale volksfiguur soos bv. [[Langenhovenpark|Langenhoven]] indertyd gepas, want hy het grond onder sy voete gehad. Maar dit lyk ’n bietjie belaglik by ’n jong literator wat nog sy spore moet verdien, en wat aan die Akademie nog maar ’n eerste bundeltjie kon toon”. Hierop reageer Louw (sien ''Rapier en knuppel'' onder redaksie van P.J. Nienaber, p.26): “’n Antwoord op die skrywe lyk oorbodig. Die seniel-histeriese toon daarvan wys vir die publiek (wat met die persoonlike verhoudings minder bekend is) die gesindheid van lede van die keurkomitee teenoor my. Daarom laat ek dit met des te meer gerustheid aan die toekoms om ’n oordeel insake die betrokke werke en beoordelaars self te vel”. In ''Die Burger'' van 11 Desember 1937 verskyn ook ’n besonder negatiewe resensie van E.C. Pienaar oor Louw se ''Die halwe kring'', waarin hy onder andere vra: “Waarom moet sy ‘ligte vrede-uit-innerlikheid’ telkens weer vertroebel word deur metafisiese abstraksies wat die leser hoofpyn veroorsaak?” H.A. Mulder lewer egter op 14 Desember 1937 ’n resensie van hierdie bundel in ''[[Die Suiderstem]]'' waarin hy dit stel op dieselfde vlak as die heel beste wat ooit in [[Nederlands]] verskyn het: “Onlangs het die skerpsinnige Nederlandse kritikus Vestdijk die mening uitgespreek dat die Afrikaanse poësie die Nederlandse nooit sou ewenaar nie. Ek glo dat met Louw se bundel dit gebeur het. Vestdijk is in die ongelyk gestel”. J. du P. Scholtz en Uys Krige reageer in ''Die Burger'' van 18 Desember 1937 teen Pienaar se resensie en Pienaar bedank dan op 28 Desember 1937 as lid van die Vereniging vir die Vrye Boek. In ''[[Die Brandwag]]'' van 31 Desember 1937 beoordeel S. Ignatius Mocke ook “''Die halwe kring''” besonder positief en verklaar hy oor die negatiewe resensie van Pienaar: “Dit is opvallend hoe militant die kritiek kan wees wanneer dit onmagtig word om tred te hou met die ontwikkeling van die skeppende letterkunde”.
| |||