Panamakanaal: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Verbeter
Verbeter
Lyn 12:
Seereise tussen een van die Noord-Amerikaanse kuste na die teenoorgestelde kant van [[Suid-Amerika]] asook tussen [[Europa]] en [[Oos-Asië]] of [[Australië]] is vanweë die nuwe roete met onderskeidelik tot 3 500 en 2 000 seemyl verkort. Die idee om 'n kanaal oor die landengte van Panama te bou, is reeds in die 16e eeu deur [[Spanje]] geopper. Die VSA het in 1846 ʼn ooreenkoms met die destydse [[Nieu-Granada]] (teenswoordig [[Colombia]]). wat in die stadium beheer oor Panama uitgeoefen het, aangegaan vir die bou van 'n kanaal. Die eerste daadwerklike pogings om 'n kanaal te bou, is egter eers in 1881 deur die Fransman [[Ferdinand de Lesseps]], wat ook die [[Suezkanaal]] gebou het, aangewend.
 
Sy maatskappy, Compagnie Universel le du Canal Interoceanique de Panama, het 8agt jaar later bankrot gespeel weens onder meer siektes (duisende werkers het aan malaria gesterf), ʼn geldtekort en korrupsie wat tot op Franse regeringsvlak uitgekring het (die Panamaskandaal). Ingevolge die Hay- Bunau-Varilla-verdrag, wat op 18 November 1903 tussen Panama en die VSA gesluit is, het die [[VSA]] die reg verkry om die kanaal te bou. Die bouwerk, onder leiding van die Amerikaner kol. G.W. Goedhals, het in 1904 begin nadat die siektes onder beheer gebring en die moerasse drooggelê is. Hoewel die kanaal eers in 1920 amptelik geopen is, het die eerste skip reeds op 15 Augustus 1914 deur die kanaal gevaar.
 
Die Panamakanaal strek van Cristobal in die [[Karibiese See]] (Atlantiese terminus) tot by [[Balboa]] aan die Stille Oseaan. Dit sou aanvanklik sonder sluise gebou gewees het, maar 3 sluiskomplekse (6 sluise), naamlik die Gatún-, die Pedro Miguel- en die [[Mirafloressluis]], is uiteindelik aangelê. Hulle is elk 304 m lank en 33,5 m breed, met 'n drempeldiepte van 12 m. Uit die [[Karibiese See]] loop die kanaal vir 11,2 km deur die [[Baai van Limon]] tot by die Gatúnsluis, waar skepe 26 m na en van die mensgemaakte [[Gatúnmeer]] laat sak en gelig word. Van daar af loop die kanaal vir 38,4 km deur die meer tot by Gamboa, waar dit by die Gaillard Cut-gedeelte ('n deurgrawing van 12,8 km lank en 154 m breed in ʼn heuwelrug) aansluit.