Verenigde State van Amerika: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
+ Kaart & Krieket hersien
No edit summary
Etikette: Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf
Lyn 1:
: ''Hierdie artikel handel oor die land in Noord-Amerika. Vir ander gelyknamige state, sien [[Verenigde State (dubbelsinnig)]].''
{{Inligtingskas Land
|noem_naam = '''United States of America'''
|volle_naam = '''Verenigde State van Amerika'''
|algemene_naam = die Verenigde State
|beeld_vlag = Flag of the United States.svg
|beeld_wapen = Great Seal of the United States (obverse).svg
|simbool_tipe = Groot Seël
|beeld_kaart = United States (orthographic projection).svg
|leuse = ''In God We Trust''<br /><small>''(sedert 1956 amptelik)''</small><br />''Ander tradisionele leuses:''<br />''E Pluribus Unum''<br /><small>''([[Latyn]] vir: "Uit baie, een")''</small><br />''Annuit cœptis''<br /><small>''(Latyn vir: "[[God|Hy]] het ons ondernemings bevoordeel")''</small><br />''Novus ordo seclorum''<br /><small>''(Latyn vir: "Nuwe orde van die eeue")''</small>
|volkslied = ''[[The Star-Spangled Banner]]''<br /><center>[[Lêer:Star Spangled Banner instrumental.ogg]]</center><br />''Mars: [[The Stars and Stripes Forever]]''<ref>{{en}} {{cite web |url=http://uscode.house.gov/statviewer.htm?volume=112&page=1263 |title=uscode.house.gov |author= |authorlink= |vauthors= |date=12 Augustus 1999 |work=Public Law 105–225, 12 Augustus 1998 |publisher=uscode.house.gov |pages=112 Stat. 1263 |quote=Section 304. "The composition by John Philip Sousa entitled "The Stars and Stripes Forever" is the national march." |accessdate=12 Mei 2018}}</ref><br /><center>[[Lêer:The Stars and Stripes Forever - U.S. Navy Band.ogg]]</center>
|amptelike_tale = Geen op federale vlak nie{{smallsup|1}}<br />[[Engels]] (''[[de facto]]''){{smallsup|2}}
|hoofstad = [[Washington, D.C.]]
{{Koördinate|38|53|N|77|01|W}}
|latd = 38
|latm = 53
|latNS = N
|longd = 77
|longm = 01
|longEW = W
|grootste_stad = [[New York Stad]]
{{Koördinate|40|43|N|74|00|W}}
|regeringsvorm = Federale presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels = <br />• [[President van die Verenigde State van Amerika|President]]<br />• Adjunkpresident<br />• [[Huis van Verteenwoordigers|Huis]]-spreker<br />• Hoofregter
|leiername = [[Donald Trump]] (R)<br />[[Mike Pence]] (R)<br />[[Nancy Pelosi]] (D)<br />[[John Roberts]]
|oppervlak_rang = 3/4<sup>de</sup>
|oppervlak_grootte =
|oppervlak = 9&nbsp;833&nbsp;517<ref>{{en}} {{citation | date = Augustus 2010 | title = State Area Measurements and Internal Point Coordinates | publisher = US Census Bureau | url = https://www.census.gov/geo/reference/state-area.html | accessdate = 12 Mei 2018 | quote = reflect base feature updates made in the MAF/TIGER database through August, 2010.}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html |title=United States |publisher=[[Central Intelligence Agency]]|work=The World Factbook |date=1 Mei 2018 |accessdate=12 Mei 2018}}</ref>
|oppervlakmi² = 3&nbsp;796&nbsp;742
|persent_water = 6,97
|bevolking_skatting = 325&nbsp;719&nbsp;178<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.census.gov/datasets/2017/demo/popest/nation=total.html |title=Population estimates, July 1, 2017, (V2017) |publisher=US Census Bureau}}</ref>
|bevolking_skatting_jaar = 2017
|bevolking_rang = 3<sup>de</sup>
|bevolking_sensus = 308&nbsp;745&nbsp;538<ref>{{en}} {{cite web |url=https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=PEP_2016_PEPANNRES&src=pt |title=Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2016 |publisher=United States Census Bureau |accessdate=12 Mei 2018}}</ref>
|bevolking_sensus_jaar = 2010
|bevolkingsdigtheid = 32,8
|bevolkingsdigtheidmi² = 85
|bevolkingsdigtheidrang = 179<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $20&nbsp;413&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=55&pr.y=9&sy=2017&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=111&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]]|date=April 2018|accessdate=12 Mei 2018}}</ref>
|BBP_PPP_rang = 2<sup>de</sup>
|BBP_PPP_jaar = 2018
|BBP_PPP_per_kapita = $62&nbsp;152<ref name=imf2 />
|BBP_PPP_per_kapita_rang = 11<sup>de</sup>
|BBP = $20&nbsp;413&nbsp;miljard<ref name=imf2 />
|BBP_rang = 1<sup>ste</sup>
|BBP_jaar = 2018
|BBP_per_kapita = $62&nbsp;152<ref name=imf2 />
|BBP_per_kapita_rang = 7<sup>de</sup>
|onafhanklikheidstipe = • Verklaar<br />• Konfederasie<br />• [[Vrede van Parys (1783)|Vrede van Parys]]<br />• Grondwet<br />• Laaste kerkreg toegelaat
|onafhanklikheidsgebeure =
|onafhanklikheidsdatums = van [[Koninkryk van Groot-Brittanje|Groot-Brittanje]]<br />[[4 Julie]] [[1776]]<br />[[1 Maart]] [[1781]]<br />[[3 September]] [[1783]]<br />[[21 Junie]] [[1788]]<br />[[24 Maart]] [[1976]]
|MOI = {{wins}} 0,920<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |title=2016 Human Development Report |year=2016 |accessdate=12 Mei 2018 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref>
|MOI_rang = 10<sup>de</sup>
|MOI_jaar = 2015
|MOI_kategorie = {{kleur|#090|baie hoog}}
|Gini = 41,1<ref>{{en}} {{cite web |title=OECD Income Distribution Database: Gini, poverty, income, Methods and Concepts |url=http://www.oecd.org/els/soc/income-distribution-database.htm |website=Organisation for Economic Co-operation and Development |accessdate=12 Mei 2018}}</ref>
|Gini_rang =
|Gini_jaar = 2013
|Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}}
|geldeenheid = [[Amerikaanse dollar|Dollar]] ($)
|geldeenheid_kode = USD
|land_kode = USA
|tydsone =
|utc_afwyking = [[UTC-05:00|-05]] tot [[UTC-10:00|-10]]
|tydsone_somer =
|utc_afwyking_DST = [[UTC-04:00|-04]] tot [[UTC-10:00|-10]]
|internet_domein = [[.us]] [[.gov]] [[.mil]] [[.edu]]
|skakelkode = 1
|voetskrif = 1. Engels is die amptelike taal van 28 deelstate. Engels en Hawaiis is beide amptelike tale in die deelstaat Hawaii. Verder het Nieu-Meksiko en Louisiana wette wat die gebruik van onderskeidelik Spaans en Frans toelaat.<br />2. Engels is die ''de facto'' taal van die Amerikaanse regering en die enigste taal wat deur 82% Amerikaners ouer as vyf tuis gepraat word. Spaans is die tweede mees gesproke taal.
}}
 
Die '''Verenigde State van Amerika''' (dikwels afgekort tot '''Verenigde State''', '''VS''' of '''VSA''', [[Engels]]: '''United States of America''' of '''USA'''), in die omgangstaal ook net '''Amerika'''<ref group="n">Die gebruik van die woord 'Amerika' om te verwys na die VSA en 'Amerikaner' om te verwys na 'n VSA-burger word deur baie mense in die res van die [[Amerikas]] gesien as onakkuraat, maar is algemeen en word elders aanvaar.</ref> genoem,<ref>{{en}} Wilson, Kenneth G. (1993). ''The Columbia Guide to Standard American English''. New York: Columbia University Press, bl. 27–28. {{ISBN|0-231-06989-8}}.</ref> is 'n [[federale republiek]] in die [[Westelike Halfrond]] wat uit [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|vyftig deelstate]], 'n federale distrik, vyf groter selfregerende gebiede en enkele kleiner [[Eilandgebiede van die Verenigde State van Amerika|eilandbesittings]] in die [[Stille Oseaan]] en die [[Karibiese See]] bestaan. 48 van sy deelstate en die federale distrik lê in [[Noord-Amerika|Sentraal-Noord-Amerika]] tussen die Stille Oseaan in die weste en die [[Atlantiese Oseaan]] in die ooste en word in die noorde deur [[Kanada]] en in die suide deur [[Meksiko]] begrens. Die deelstaat [[Alaska]] lê in die noordweste van die Noord-Amerikaanse vasteland en grens in die ooste aan Kanada, terwyl dit in die weste deur die [[Beringstraat]] van die [[Russiese Federasie]] geskei word. Die deelstaat [[Hawaii]] is 'n eilandgroep in die middel van die Stille Oseaan.
 
[[Lêer:Angled closeup of the US flag.jpg|duimnael|links|Die [[Vlag van die Verenigde State|vlag van die VSA]]. Die rooi en wit bane versinnebeeld die dertien oorspronklike kolonies en deelstate, die sterre die huidige vyftig deelstate]]
Die Verenigde State beslaan altesaam veertig persent van die Noord-Amerikaanse vasteland. Met meer as 9,8 miljoen vierkante kilometer (byna 3,8 miljoen vierkante myl) en 'n bevolking van sowat 325,7 miljoen is die VSA die derde grootste land ter wêreld ten opsigte van sy oppervlakte en bevolking. Sy grondgebied strek oor nege amptelike tydsones. Met 'n [[bruto binnelandse produk]] van meer as 20&nbsp;412 miljard VSA-$ in 2018 is die VSA naas die [[Volksrepubliek China]] die tweede grootste ekonomie ter wêreld.<ref name=imf2 />
 
Die Verenigde State van Amerika is 'n federale presidensiële grondwetlike [[republiek]] met 'n tweekamerparlement, die Kongres, wat uit die Senaat en die Huis van Verteenwoordigers bestaan. Die hoofstad van die VSA is [[Washington, D.C.]], wat nie deel uitmaak van een van die vyftig deelstate nie, maar in die federale Distrik Columbia geleë is.
 
Die grondgebied van die Verenigde State is oorspronklik deur 'n verskeidenheid stamme van die Eerste Nasies bewoon. Met die Europese kolonisasie deur Britte, Franse en Spanjaarde en grootskaalse immigrasie van dwarsoor die wêreld het die VSA tot een van die etnies, sosiaal en [[godsdiens]]tig mees diverse lande ter wêreld ontwikkel.<ref name="DD">{{en}} Adams, J.Q., and Pearlie Strother-Adams (2001). ''Dealing with Diversity''. Chicago: Kendall/Hunt. ISBN 0-7872-8145-X.</ref>
 
Die Verenigde State is deur dertien kolonies gestig, wat na aanleiding van die [[Amerikaanse Rewolusionêre Oorlog]] hulle onafhanklikheid van [[Koninkryk van Groot-Brittanje|Groot-Brittanje]] op 4 Julie 1776 verklaar en hulle grondwet, die Artikels van die Konfederasie, op 1 Maart 1781 bekragtig het. Die huidige grondwet is op 17 September 1787 aangeneem.<ref>{{en}} Dull, Jonathan R. (2003). "Diplomacy of the Revolution, to 1783," bl. 352, chap. in ''A Companion to the American Revolution'', ed. Jack P. Greene and J. R. Pole. Maiden, Mass.: Blackwell, bl. 352–361. ISBN 1-4051-1674-9.</ref> Die oppervlakte van die VSA is gedurende die 19de eeu deur gebiede, wat van [[Frankryk]] en Meksiko gekoop is, aansienlik uitgebrei. Met die ekonomiese agteruitgang van die [[Sowjetunie]] in 1991 het die VSA die enigste oorblywende [[supermoondheid]] geword wat 'n oorheersende ekonomiese, politieke, kulturele en militêre invloed dwarsoor die wêreld uitoefen.<ref>{{en}} {{cite web|author=Cohen, Eliot A.|url=http://www.foreignaffairs.org/20040701faessay83406/eliot-a-cohen/history-and-the-hyperpower.html|title=History and the Hyperpower|work=Foreign Affairs|date=2004|accessdate=14 Julie 2006}} {{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1217752.stm|title=United States of America country profile|publisher=BBC News|date=22 April 2008|accessdate=12 Mei 2018}}</ref>
 
== Geografie ==
{{Hoofartikel|Geografie van die Verenigde State}}