Francesco Petrarca: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Verbeter
Inligting bygewerk
Lyn 34:
 
Na Petrarca is die sogenaamde petrarkisme genoem, 'n stroming binne die Europese liefdesliriek wat tot in die 17de eeu veral in [[Frankryk]] en [[Engeland]] gefloreer het, geïnspireer deur Petrarca se digkuns wat aan Laura, sy geïdealiseerde geliefde, gerig is.
 
Petrarca beklee ʼn besondere plek in die Italiaanse literatuur, nie net omdat hy as een van die eerste humaniste beskou kan word nie, maar ook omdat hy saam met Dante en Boccaccio een van die grondleggers van Italiaans as literêre taal was. Sy invloed was deur die eeue heen in Italië en daarbuite besonder groot.
 
Hy het in [[Montpellier]] en [[Bologna]] in die regte gestudeer en 'n groot deel van sy lewe in [[Avignon]] deurgebring. In 1327 het hy verlief geraak op Laura, 'n jong vrou wie se identiteit nie met sekerheid bekend is nie. Die gebeurtenis het 'n belangrike in vloed op sy werk gehad. Na ʼn roemryke lewe het Petrarca hom uit die samelewing teruggetrek en hom op Arquá by Padua gevestig, waar hy op 19 Julie 1374 oorlede is.
 
'n Groot deel van ons kennis oor die lewe en werk van Petrarca is gebaseer op sy dagboeke en briewe, wat hy in Latyn geskryf het en waarvan hy die publikasie in 1366 self versorg het. Die bekendste is ''Rerum familiarum'' en ''Seniles'', waarin Petrarca sy skok en teleurstelling uitspreek oor die toestande in die destydse [[Italië]] en die Klassieke Oudheid as 'n kulturele en politieke ideaal stel wat in die [[Middeleeue]] verlore gegaan het.
 
Een van Petrarca se bekendste werke in Latyn is die epiese gedig ''Africa,'' waarmee hy in die jare 1338/39 begin het. Daarin word vertel hoe die Romeinse veldheer Scipio sy vaderland in die [[Tweede Puniese Oorlog]] van Carthaagse oorheersing gevrywaar het. ''De viris'' ''illustribus'' (van 1338 al) het 'n reeks biografieë van beroemde Romeine bevat, en ''Rerum memorandarum'' (1344) 'n versameling anekdotes wat op geskiedkundige feite gebaseer is.
 
In ''Bucolicum carmen'' (1346/48) het hy sy liefde vir Laura en sy verdriet oor haar dood op allegoriese wyse uitgebeeld. Die Epistolae metricae, wat in sy Latynse oeuvre die nouste verwant is aan sy Italiaanse poësie, is sterk persoonlik gekleur. Van 'n organies samehangende [[filosofie]] is daar in Petrarca se werk nie sprake nie. Selfs sy filosofiese en religieuse werke soos ''De vita'' ''solitaria'' (eerste uitgawe 1346, bygewerk in 1357), ''De otio'' ''relegioso'' (1347) en ''De sui ipsius et'' ''multorum ignorantia'' (1367) is in die eerste plek literêr en outobiografies van aard.
 
''De secreto conflictu curarum'' ''mearum'' ("Secretum"), wat in 1343 geskryf is, is in die vorm van ʼn gesprek tussen die heilige [[Augustinus van Hippo|Augustinus]] en Petrarca. [[Augustinus van Hippo|Augustinus]] verwyt die digter veral oor sy ydelheid en gebrek aan wilskrag, en Petrarca sien in dat hy sy lewe nie aan hoogstaande ideale gewy het nie, maar aan individuele hartstogte: liefde vir 'n vrou en verlange na roem en eer. Die ''Secretum'' is dus die getuienis van 'n morele krisis. In sy leeftyd was Petrarca veral bekend as [[Humanisme|humanis]] en hy het soveel in die [[Klassieke element|Klassieke]] belang gestel dat hy hom saam met sy vriend Boccaccio beywer het vir 'n Latynse vertaling van Homerus se gedigte.
 
Hy het ook die werk wat hy in Latyn geskryf het, as die belangrikste beskou. Hy het die politieke mag van die vroeëre Romeinse Italië in so 'n mate bewonder dat hy dit in sy eie tyd wou laat herleef en in 1348 het hy saam met [[Cola de Rienzo]] opnuut die [[Romeinse Republiek]] in [[Rome]] uitgeroep. Dit het egter min aanhang en baie teenstand uitgelok en op 'n fiasko uitgeloop. Teenswoordig is Petrarca veral bekend as die skrywer van ''II'' ''canzoniers'', 'n versameling liefdesgedigte waaraan hy tot met sy dood gewerk het.
 
Die gebruik van die volkstaal en die belangrike plek wat Petrarca aan sy persoonlike gevoelslewe toegeken het, het ʼn vernuwing in die poësie gebring. ''Trionfi'' (1351), 'n allegoriese gedig in ses dele, is ook in Italiaans geskryf. Petrarca se poësie het 'n groot invloed op die ontwikkeling van die Wes-Europese letterkunde gehad. Veral sy sonnette het in die 16e eeu weerklank gevind in strominge soos die [[Bembisme]] (genoem na Pietro Sembo) en later by die [[Mariniste]] in Italië en die sogenaamde culteranisme in [[Spanje]]. As gevolg van die besondere aandag wat die strominge aan die formele aspek van die poësie bestee het, het die term ''petrarcisme'' sinoniem geword met oordrewe gekunsteldheid.
 
== Verwysings ==
 
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 090840963X, volume 22, bl. 175
{{Verwysings}}