Plankton: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Rangskik Etiket: 2017-bronwysiging |
|||
Lyn 9:
| isbn = 0 7506 3384 0}}</ref> Hulle is ’n belangrike bron van voedsel vir talle groot seediere soos [[vis]]se en [[walvis]]se.
Dié organismes sluit in [[alg]]e of [[bakterie|bakterieë]] in oseane en vars water; hulle word volgens hul [[ekologie
Hoewel die meeste plankton [[Mikroskoop|mikroskopies]] klein is, sluit dit organismes van verskillende groottes in, soos die [[jellievis]].<ref>{{cite web |url=http://www.institut-ocean.org/images/articles/documents/1354542960.pdf |title= Microzooplankton: the microscopic (micro) animals (zoo) of the plankton | author=John Dolan|date=November 2012}}</ref>
Lyn 20:
== Algemeen ==
Plankton (Grieks: ''planktos'' = "swewend") is die versamelnaam vir alle organismes wat hul lewe geheel of gedeeltelik passief drywend of swewend in die water deurbring in teenstelling met die bentos, die [[
Sommige organismes wat tot laasgenoemde groep behoort, kan ʼn grootte van tientalle meters bereik, byvoorbeeld kolonies van sommige poliepe. Hierdie bale groot organismes staan soms ook as megaloplankton bekend. Plankton kan versamel word deur die water met 'n baie fyn net te filtreer of te sentrifugeer. Hoewel baie planktonorganismes deur kontraksies van die liggaam, sweephare, ensovoorts, 'n bietjie beweeglik is, kan hulle nie onafhanklik van waterstrominge beweeg nie.
Lyn 39:
Dergelike opwellings kom ook in die Stille Oseaan en aan die noordkus van Venezuela voor. Die geweldige verhoging in konsentrasie van voedingstowwe veroorsaak 'n soortgelyke verhoging In die aantal planktonorganismes en op hul beurt maak hul le weer die bestaan van 'n groot aantal visse en gevolglik seevoëls moontlik. Rondom albei pole veroorsaak seestrome In kombinasie met onder meer die lae temperatuur (kouer water sak af, waardeur vervangende water opbeweeg) 'n bolaag wat ryk is aan voedingstowwe.
Hierdeur is die see rondom die pole ryk aan plankton en in daardie gebiede word dan ook veral die planktonetende [[
Na gelang van die dominante planktonspesies kan die water dan groen, geel en in die geval van see water ook rooi verkleur. Baie legendes waarin water in bloed verander, berus waarskynlik op hierdie verskynsel en die [[Rooisee|Rooi See]] het ook sy naam hieraan te danke. Sulke mineraalryke omgewings is egter onstabiel en 'n planktonbloei word meestal gevolg deur 'n grootskaalse sterfte van die planktonorganismes; die verrotting daarvan veroorsaak dan 'n tekort aan suurstof in die water.
Lyn 51:
== Fotosintetiserende plankton ==
Die fitoptankton het die vermoë om deur die proses van fotosintese hul eie organiese voedingstowwe op te bou en is daarom vroeër almal as plante geklassifiseer. Volgens die moderne klassifikasie word die meeste van hulle egter onder ʼn aparte koninkryk, die [[Protis
Die wier word verskeie meters lank en huisves heelwat ander organismes. Verreweg die meeste fitoplanktonorganismes is mikroskopies klein en eensellig, terwyl ander kolonies vorm of meersellig (meestal draad- of lintvormig) is. Daar is egter geweldige groot getalle van hulle en hulle produktiwiteit is baie hoog. Die meeste energie wat nodig is vir die opbouing van organiese stowwe, word uit sonlig verkry, maar verskeie bakterieë kan nog op groot diepte outotrofies leef deur die proses van chemosintese, waardeur energie bekom word uit die afbreek van [[Mineraal|minerale]] in die water.
Die intensiteit van sonlig neem af met die diepte van die water en word verder belemmer deur die aanwesigheid van die planktonorganismes self. Hoe korter die golflengte van die lig, hoe verder dring dit deur water. Die lang golflengtes (rooi) word grotendeels deur die chlorofil van die groen [[
Organiese stowwe wat nie dadelik afgebreek word vir die verkryging van energie nie, word gebruik vir die opbouing van nuwe selle of word geberg. Planktoniese alge is baie ryk aan proteïene (40%), vette (wat hul dryfvermoë verhoog) en suikers. Voorts bevat hulle heelwat vitamiene en onder meer jodiumsoute. Hierdeur is alge 'n baie gesonde voedsel en daar word reeds lank gepoog om hulle op ekonomies lonende wyse te versamel of te kweek. In [[Japan]] word verskeie van die groter alge reeds eeue lank as lekkerny beskou.
Lyn 62:
=== Samestelling ===
Die grootste deel van die fitoplankton bestaan uit diatome (klas ''Bacillariophyceae''). Mikroskopies klein organismes met ʼn geweldige verskeidenheid skeletvorme. Hulle kom veral in koue en gematigde seë voor en is die vernaamste voedsel van talle planktondiertjies en visse soos [[
Sommige van hulle word ook in varswater aangetref. Verskeie van die dinoflagellate, byvoorbeeld ''Noctiluca'', is liggewend en groot getalle van hulle kan die see snags 'n groen skynsel gee. Ander, byvoorbeeld ''Gonyaulax'', bevat ʼn rooi pigment en is giftig en groot getalle van hulle, bekend as 'n [[Rooigety|rooi gety]], veroorsaak grootskaalse vergiftiging van die dierelewe. Ook diere soos [[
Van die blouwiere of blougroenbakterieë (afdeling ''Cyanophyta'') met hul blougroen pigment. fikosianien, kom slegs die genus ''Trichodesmium'' planktonies in die see voor, terwyl die oorblywendes hoofsaaklik in varswater aangetref word. Daar word vermoed dat ''Trichodesmium erythraeum'' verantwoordelik is vir die rooi kleur wat soms in die [[Rooisee|Rooi See]] waargeneem word.
| |||