Slag van Paardeberg: Verskil tussen weergawes

Die '''Slag van Paardeberg''' was 'n groot veldslag tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]]. Die slag is naby ''Paardebergdrif'' gevoer op die walle van die [[Modderrivier]] in die [[Oranje Vrystaat]] naby [[Kimberley]].

Die slag het gevolg net na [[Brittanje|Britse]] magte Kimberley ontset het na die Boeremagte se beleg van die dorp. Die terugtrekkende Boeremag onder bevel van [[Piet Cronje]] is vasgekeer by Paardeberg en tot oorgawe gedwing na 'n beleg wat gevolg het op 'n mislukte direkte aanslag teen die Boeremagte deur [[Horatio Herbert Kitchener|Generaal Kitchener]].

Soos Buller, het Roberts hom voorgeneem om 'n direkte aanslag op die Boererepublieke se hoofstede [[Bloemfontein]] en [[Pretoria]] te maak deur gebruik te maak van die spoorlyn vanaf [[Kaapstad]] vir logistieke steun en kommunikasie. Soos in Buller se geval het hy met sy aankoms in Suid-Afrika ondervind dat die openbare mening in Brittanje en onder die Britse gemeenskap in Suid-Afrika 'n sterk optrede wou sien om die beleg van [[Ladysmith]], [[Beleg van Kimberley|Kimberley]] en [[Mafikeng]] te ontset en het daarom sy planne verander.

'n Vroeëre poging deur die Britte om Kimberley te ontset onder bevel van [[Lord Methuen]] is deur die Boere onder Generaal Cronje teengestaan. [[Piet Cronje|Cronje]] saam met [[Koos de la Rey|Generaal De la Rey]] en sy Transvaalse burgers kon nie daarin slaag om die Britte se opmars tydens die [[Slag van die Twee Riviere]] by die sameloop van die [[Modderrivier]] en die [[Rietrivier]] reg langs die spoorlyn stuit nie. Die Britse opmars is egter tot 'n stilstand gedwing na die [[Slag van Magersfontein]] en is die Britte gevoelige verliese toegedien. Verder het baie van die Boerekrygers se familie by hulle aangesluit by die hooflaer te [[Jacobsdal]]. Die teenwoordigheid van nie-vegtendes en die stadige ossewaens sou uiteindelik bydrae tot Cronje se neerlaag.

Roberts het 'n baie versterkings lang die spoorlyn tussen die [[Oranjerivier]] en die Modderrivier gekry. Sy mikpunt was om die Boere se flank te omsingel en sy kavallerie daarom te laat beweeg ten einde Kimberley te ontset, terwyl sy [[infanterie]] die belangrike driwwe agter hulle sou beveilig. Roberts het twee infanteriedivisies elkeen met twee infanteriebrigades en 'n berede afdeling wat uit drie brigades bestaan het onder bevel van [[John French|Generaal French]] gehad. 'n Ander infanterie-afdeling is tydens die veldtog tot stand gebring.

Terwyl die Highland Brigade onder bevel van Majoor-Generaal [[Hector Archibald MacDonald|Hector MacDonald]] die Boere te Magersfontein se aandag afgelei het, het Roberts se groot mag in die geheim begin om in die ooste op te mars op die 11^deFebruarie. Die aand van 12 Februarie het sy magte die driwwe oor die Rietrivier beset. Op die volgende dag het die Britse berede mag 'n 30 myl lange mars in versengende hitte uitgevoer om die driwwe by die [[Modderrivier]] te beset. Die opmars het die Boere onverwags betrap en hulle was nie daartoe in staat om die driwwe en omringende koppe te verdedig nie.

Vroeg op 15 Februarie het French se afdeling die finale tog aangepak om Kimberley te ontset. Hulle het slegs verspreide en sporadiese teenstand van die Boere gekry en die groot mag het deur die dun Boerelinies gedring. Daar word vertel dat French protokol verontagsaam het en nie eerste by die militêre bevelvoerder van die beleërde garnisoen aangemeld het nie maar wel by [[Cecil John Rhodes]] by die dorp se grootste hotel.

Op die 15^de Februarie het Cronje se burgers, sowat 5 000 Transvalers en Vrystaters uiteindelik hulle laer te [[Jacobsdal]] verlaat. Hulle stellings was nou nutteloos en hulle was in gevaar om omsingel te word. Op die nag van die 15^de het 'n groot konvooi tussen die agterhoede van French se afdeling en die buiteposte van Luitenant-Generaal [[Thomas Kelly-Kenny]] se afdeling by die driwwe van die Modderrivier deurgemasjeer. In die daaropvolgende dag het die Boere se agterhoede verhoed dat die Britse 6^de afdeling hulle inhaal. Op die 17^de het 'n groot konvooi Boerewaens Paardebergdrif op die Modderrivier bereik. Hulle was op die punt om die rivier oor te steek toe 'n Britse berede mag hulle uit die Noorde aangeval en afgesny het.

Cronje het toe besluit om 'n laer te trek en langs die oewer van die Modderrivier in te grawe. Die Britse magte het aangegroei en die Boeremagte in getalle by verre begin oortref met oorweldigende artillerie tot hulle beskikking. Die Britte sou dus die Boere maklik tot oorgawe kon dwing deur hulle te beleër en te bombardeer. [[Generaal Christiaan de Wet]] wat slegs sowat 30 myl verder weg was, het die besluit van Cronje skerp gekritiseer veral omdat daar na sy oordeel nie voldoende Britse kavallerie beskikbaar was om hulle te stuit nie en sou hulle by sy magte en die van Hoofkommandant I.S. Ferreira kon aansluit wat ook 'n sootgelyke afstand ten noorde van Cronje was as hulle aanhou beweeg het.

Luitenant-Generaal Thomas Kelly-Kenny van die Britse 6^de afdeling was van plan om Cronje se magte te beleër en met bombardemente tot oorgawe te dwing. Dit sou waarskynlik geslaag het en die Britse baie minder ongevalle besorg het. Roberts was egter siek en sy Stafhoof, Luitenant-Generaal [[Herbert Kitchener]], was in bevel van die Britse mag en het met 'n ander plan vorendag gekom.

Daar bestaan 'n moontlikheid dat Kitchener bewus was dat die Vrystaatse Boere onder leiding van De Wet op pad was na Paardeberg om Cronje te ontset, wat dalk sy haastige optrede kan verklaar. Hy het beveel dat Cronje se stellings onmiddellik bestorm moes word. Kitchener het toe met sy infanterie en berede troepe 'n reeks ongekoördineerde trompop aanvalle teen die Boerelaer geloods.

Dié het hy gedoen ten spyte van die verliese wat die Britte voorheen as gevolg van sulke aanvalle teen Boeremagte wat goed ingegrawe was, gelei het. Die resultaat was hierdie keer dan ook nie anders nie. Die Britse soldate is afgemaai en daar word gereken dat nie 'n enkele Britse soldaat tot nader as 200 treë van die Boerelinies kon vorder nie. Teen sononder was daar 24 offisiere en 279 soldate gedood en 59 offisiere en 847 gewonde soldate aan die Britse kant. Dit was een van die gevoeligste verliese wat die Britte tot op daardie stadium in die oorlog gelei het en het alomweë as ''Bloody Sunday'' in Britse kringe bekend gestaan.

Die bombardement van Cronje se stellings het toenemend feller geword soos meer en meer Britse kanonne (insluitende 5 duim howitzers en ander 1-ponder "pom-pom" kanonne) bygekom het. Bykans elke perd, donkie en os is doodgeskiet en die verrottende stank en vlieë het dit vir die Boere onhoudbaar gemaak. Op die vooraand van die laaste dag van die veldslag het die Royal Canadian Regiment, wat op daardie stadium reeds 70 ongevalle gely het, nader aan die Boerestellings gekruip en hulself skaars 65 tree van die Boerelinies af ingegrawe. Op 27 Februarie 1900 het Cronje se kommando onder hierdie hernieude druk oorgegee. Daarmee is die laaste kommando tussen die Britse magte en Bloemfontein, die hoofstad van die Vrystaat, verwyder. Cronje het met 'n mag van 4 019 man en 50 vrouens oorgegee. Dit was die eerste groot oorwinning deur die Britte oor die Boeremagte (vorige neerlae by Twee Riviere, [[Slag van Graspan|Graspan]] en Belmont kan in sekere opsigte as strategiese onttrekkings beskou word). Hierdie oorgawe was egter 'n baie gevoelige slag aangesien die aantal manskappe wat gevange geneem is bykans 10% van die Boere se weerbare leër verteenwoordig het.

Aan Boerekant is Cronje skerp gekritiseer oor sy beslissings en aan die Britse kant is Kitchener ook skerp veroordeel oor die manier waarop hy Britse soldate se lewens verspil het. Waar hy voorheen as die held van Khartoum (''Kitchener of Khartoum'') bekend gestaan het is hy in sekere kringe ''Kitchener of Chaos'' genoem.