Die aard van voegwoorde: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
JMK (besprekings | bydraes) kNo edit summary |
||
Lyn 1:
’n ''[[Woord]]'' kan gedefinieer word as simplekse of komplekse simboliese eenheid in die taalsisteem wat groter as ’n klank of sillabe (klankgreep) en kleiner as ’n frase is
* ’n Woord is ’n taalelement wat óf nie interne morfologiese struktuur het nie, met ander woorde dit kan nie in kleiner betekenisvolle dele verdeel word nie (dit is ’n '''simpleks''', bv. ''tas'') óf dit is ’n taalelement wat wel in kleiner betekenisvolle dele verdeel kan word (dit is ’n '''kompleks''', bv. ''slaap'' + ''kamer'').
* Dit is ’n simboliese eenheid wat daarop dui dat dit vorm het (ons kan dit skriftelik voorstel, hetsy met die Romeinse alfabet of met fonetiese simbole, bv. ''kind'' foneties voorgestel as [kənt]), én betekenis.
* ’n Woord is groter as ’n klank (bv. [a]) of ’n sillabe (bv. ''slaap''.''ka''.''mer'') en kleiner as ’n frase (bv. ''die mooi slaapkamer'').
Verskillende woorde toon ooreenkomste met mekaar. Hierdie ooreenkomste kan op '''betekenisvlak''', '''morfologiese vlak''' of ten opsigte van die '''sintaktiese posisie''' daarvan waargeneem word
Woorde wat die voorgenoemde ooreenkomste toon, word in '''kategorieë''' saamgegroepeer waarvan '''[[woordsoort]]''' die bekendste van hierdie kategorieë is. In hierdie Wikiblad is die ondersoekfokus '''[[Voegwoord|voegwoorde]]''' as woordsoortkategorie.
Lyn 13:
[[File:Skapie voegwoorde.jpg|thumb|]]
Die gebruik van voegwoorde het verskillende funksies.
’n Tweede funksie van voegwoorde behels die '''verbinding van sinsdele en sinne van ’n verskeidenheid sintaktiese''' tipes met mekaar.<ref>Carstens 1997, p. 274</ref> ’n Derde funksie van voegwoorde is om ’n teks meer '''vloeiend''' te maak; met ander woorde die gebruik daarvan bring ’n vlot leespatroon in die teks tot stand.<ref name="Wybenga">vloeiendheid waarna Wybenga, 1989 verwys</ref>
* Hy het die plaas vroeg verlaat.
* Hy het die plaas vroeg verlaat, '''omdat''' hy op die dorp wou wees '''voordat''' die son opkom.
Vierdens dra effektiewe voegwoordgebruik daartoe by om die '''semantiese verbande''' tussen sinne '''duideliker''' te maak.<ref>Jordaan 2016, p. 151</ref>
== Die sintaktiese klassifikasie van voegwoorde ==
Daar is drie tipes voegwoorde wat met ’n bepaalde sinsbou geassosieër word: neweskikkende voegwoorde, onderskikkende voegwoorde en voegwoordelike bywoorde.<ref name="Carstens 2011">Inligting deur Carstens, 2011 oor verskillende tipes voegwoorde</ref>
=== Neweskikkende voegwoorde ===
Neweskikkende voegwoorde verwys na woorde soos ''en'', ''want'', ''maar'', ''of'', ''dog''. Hierdie voegwoorde verbind twee hoofsinne met mekaar, met ander woorde twee sinne wat elkeen een selfstandige werkwoord het en wat deur die volgende volgorde gekenmerk word: onderwerp (die persoon/dier/ding wat die handeling uitvoer), gevolg deur ’n werkwoord en laastens die res van die sin. ’n Voorbeeld van ’n hoofsin is: Clarissa sing ’n liedjie waar "Clarissa" die onderwerp is wat die handeling uitvoer, "sing" die werkwoord direk na die onderwerp is en "’n liedjie" die res van die sin is. Wanneer neweskikkende voegwoorde hoofsinne verbind, word ’n '''veelvoudige sin''' geskep, sonder dat enige verandering in die sinsvolgorde voorkom.<ref name="Carstens 2011">Inligting deur Carstens, 2011 oor verskillende tipes voegwoorde</ref>
* Almal het lekker gelag, want Wilma het snaakse grappe vertel.
* ’n Storm het losgebars en<ref group=note>
* In Johannesburg reën dit, maar in Kaapstad skyn die son.
Buiten die vorming van veelvoudige sinne, word neweskikkende voegwoorde ook gebruik vir die skakeling van '''infinitief- en bysinne'''.<ref>Bosch 1999, p. 131</ref>
▲Buiten die vorming van veelvoudige sinne, word neweskikkende voegwoorde ook gebruik vir die skakeling van '''infinitief- en bysinne'''.<ref>Bosch 1999, p. 131</ref> Enkele voorbeelde van hierdie alternatiewe skakelmoontlikheid is:
* Lanie het beweer dat Corrie vanjaar sal uitsak en Kobus ook nie so goed sal vaar nie.<ref name="Carstens 2011">Inligting deur Carstens, 2011 oor verskillende tipes voegwoorde</ref> (In hierdie sin word "dat" voor "Kobus" weggelaat omdat dit binne die konteks van die sin steeds vasgestel word.)
Line 43 ⟶ 42:
=== Onderskikkende voegwoorde ===
Onderskikkende voegwoorde verwys na woorde soos ''dat'', ''hoewel'', ''as'', ''terwyl'', ''sodra'', ''aangesien'', ''nadat'', ''omdat'', ''indien''.<ref name="Carstens 2011">Inligting deur Carstens, 2011 oor verskillende tipes voegwoorde</ref> Onderskikkers verbind sintakties ongelyksoortige elemente — 'n onafhanklike sin (die hoofsin) en 'n afhanklike sin (die [[Bysin|bysin]]).<ref name="Bosman & Otto 2012">Inligting uit Bosman & Otto, 2012 oor die verskillende tipes voegwoorde</ref>
* Ek wil vandag rus, omdat ek môre in die biblioteek wil werk.
* Die studente het gedruip alhoewel hulle hard geleer het.
=== Voegwoordelike bywoorde ===
Line 68 ⟶ 67:
== Die semantiese klassifikasie van voegwoorde ==
Voegwoorde het nie alleenlik ’n invloed op die bou van ’n sin nie.
* Aaneenskakelende verband: Voegwoorde wat vir ons wys dat ’n idee in die eerste sin in die tweede sin aangaan
|