|
[[Lêer:Eskom board at cape town.jpg|duimnael|Eskom se uitvoerende beamptes, insluitende Phakamani Hadebe (hoof-uitvoerende-beampte), tweede van links, op 'n 2019-openbare forum in Kaapstad oor Eskom se finansiële situasie.]]
Optimummyn van die multinasionale firma [[Glencore]] het oor 'n tydperk steenkool teen minder as kosprys aan Eskom se [[Hendrina-kragsentrale]] voorsien.<ref name="vanrens">{{cite news |last1=van Rensburg |first1=Dewald |title=New, concrete evidence Eskom bent over backwards to ensure Guptas got multibillion-rand coal deals |url=https://city-press.news24.com/Business/new-concrete-evidence-eskom-bent-over-backwards-to-ensure-guptas-got-multibillion-rand-coal-deals-20181119 |accessdate=4 Maart 2019 |work=Business |agency=City Press |publisher=city-press.news24.com |date=19 November 2018}}</ref> Volgens Optimum se vaste 25-jaar leweringskontrak moes hulle tot einde-2018 steenkool teen 'n goedkoop R150 per ton lewer, maar het in 2012 misluk om die ooreengekome graad te lewer, waarna Eskom hulle 'n boete van R2.,1 miljard opgelê het. Eskom se uitvoerende bestuurder, Brian Molefe, wou na bewering nie besgee oor die boetebedrag nie, en met Optimum op die drumpel van likwidasie het die [[Guptafamilie|Guptas]] 'n koopaanbod van R2.,9 miljard gemaak. Tegeta het egter nie oor hierdie bedrag beskik nie, sodat Eskom se rekenkundige beampte, Anoj Singh, 'n waarborg van R1.,6 miljard aan Tegeta toegestaan het om die transaksie deur te voer.<ref name="feke">{{cite news |last1=Feketha |first1=Siviwe |title= Glencore pressured to sell mine to the Guptas |url= |accessdate= |work=Business |agency=DailyNews |publisher=iol.co.za |date=28 Februarie 2019}}</ref> Na bewering het Eskom dan 'n geheime skikking met die nuwe eienaar Tegeta aangegaan oor 75% van die boetebedrag.<ref name="yolandi">{{cite news |last1=Groenewald |first1=Yolandi |title= Did Tegeta receive a 75% discount on Optimum fine? |url= https://www.fin24.com/Companies/Mining/did-tegeta-receive-a-75-discount-on-optimum-fine-20170623-2 |accessdate= 5 Maart 2019 |work= |agency=Fin24 |publisher=fin24.co.za |date=23 Junie 2017}}</ref>
In 2015 het Eskom 'n 11-jaar kontrak ter waarde van R3.,7 miljard aan Tegeta van die Gupta-familie en Duduzane Zuma toegestaan, vir lewering van steenkool van 'n verdagte lae graad aan [[Majuba-kragstasie|Majuba-kragsentrale]].<ref name="vanrens" /> Eskom wou 'n verdere kontrak van R2.,9 miljard toestaan aan Tegeta se Brakfonteinmyn, maar is deur die Nasionale Tesourie voorgekeer.<ref name="peyper">{{cite news |last1=Peyper |first1=Liesl |title= Tegeta clinched Eskom contract despite low quality coal |url= https://www.fin24.com/Economy/Eskom/tegeta-clinched-eskom-contract-despite-low-quality-coal-20170927 |accessdate=4 Maart 2019 |agency=Fin24 |publisher=fin24.com |date=4 Maart 2019}}</ref>
In 2017 is 'n R25 miljard langtermynlening van Huarong Energy Africa bekom om kragsentrales te onderhou, maar 'n gebrekkige evaluasieproses het daarop uitgeloop dat Eskom na ondertekening geweier het om die kontraktuele verpligtinge na te kom. Regsfirma White & Case het etlike kwelpunte uitgewys. Kommerwekkend was die $19 miljoen terugbetaling wat dadelik moes geskied, 'n fasiliteringsdeposito<!--sourcing/signing fee--> van R340 miljoen in die Hong Kongse bankrekening van die obskure Ideva-firma, en 'n groot kansellasiefooi.<ref>{{cite news |last1=Bezuidenhout |first1=Jessica |title=Blackmail, mistrust and system overrides: How Eskom bosses tried to sneak through a ‘bespoke’ $1.5bn deal |url= https://www.msn.com/en-za/money/politics/blackmail-mistrust-and-system-overrides-how-eskom-bosses-tried-to-sneak-through-a-bespoke-dollar15bn-deal/ar-BBUn5GY?ocid=spartanntp |accessdate=5 Maart 2019 |agency=Daily Maverick |publisher=msn money |date=5 Maart 2019}}</ref> Sean Maritz en Anoj Singh, onderskeidelik die tydelike uitvoerende bestuurder en rekenkundige beamte van Eskom wat albei die kontrak onderteken het, moes hul poste ontruim.<ref>{{cite news |last1=Mahlati |first1=Zintle |title=#StateCaptureInquiry: How Eskom flouted rules to push through Huarong deal |url= https://www.msn.com/en-za/money/politics/supernumberstatecaptureinquiry-how-eskom-flouted-rules-to-push-through-huarong-deal/ar-BBUlADf?ocid=spartanntp |accessdate=4 Maart 2019 |agency=DailyNews |publisher=msn.com |date=4 Maart 2019}}</ref>
|accessdate=Eskom het toegelaat dat skuld van munisipaliteite, veral dié van [[Soweto]], hand uit ruk. In Julie 2019 het die onbetaalde elektrisiteitsrekeninge van Soweto alleen op R15 miljard gestaan.<ref name="maroela">{{webaanhaling|url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa- 07nuus/eskom- 01moenie-gesamentlik-straf-omdat-sommige-nie-betaal/|titel=Eskom moenie ‘gesamentlik straf’ omdat sommige nie betaal| agencywerk= [[Maroela EyewitnessMedia]]|outeur=African News Agency| publisherdatum= 10 msn.comJulie 2019| datetoegangsdatum= 2410 JunieJulie 2019}}</ref> Teen 2018 was sestig ander munisipaliteite ook altesaam R16 miljard in die rooi.<ref name=enca2>{{cite news |last1= |first1= |title=WATCH: Scopa hears about municipal electricity non-payment |url= https://www.enca.com/news/watch-scopa-hears-about-municipal-electricity-non-payment |accessdate= 2019-07-01 |agency= eNCA |publisher= msn.com |date=13 November 2018}}</ref> Die oplossing vir Soweto is gesien as die installering van 26 000 meters vir vooruitbetaalbare krag teen einde-Maart 2020,<ref name=mia/> 'n aankondiging wat met betogings in Orlando-Wes begroet is, terwyl munisipaliteite hul wanbetaling op onwettige konneksies en werkloosheid blameer het.<ref name=enca3>{{cite news |last1= |first1= |title=Scopa seeks to resolve electricity debt row |url= https://www.enca.com/south-africa/scopa-seeks-to-resolve-electricity-debt-row |accessdate= 2019-07-01 |agency= eNCA |publisher= msn.com |date=13 Junie 2018}}</ref> ▼Eskom het toegelaat dat skuld van munisipaliteite, veral dié van [[Soweto]], hand uit ruk. In 2019 het die onbetaalde elektrisiteitsrekeninge van Soweto alleen op R18 miljard gestaan, R3 miljard hoër as 'n jaar tevore, met inbegrip van oplopende rente.<ref name=mia>{{cite news |last1=Lindeque |first1=Mia |title=Soweto residents' electricity bill surpasses R18 billion |url= https://www.msn.com/en-za/money/news/soweto-residents-electricity-bill-surpasses-r18-billion/ar-AADkrvA?ocid=spartanntp
▲ |accessdate= 2019-07-01 |agency= Eyewitness News |publisher= msn.com |date=24 Junie 2019}}</ref> Teen 2018 was sestig ander munisipaliteite ook altesaam R16 miljard in die rooi.<ref name=enca2>{{cite news |last1= |first1= |title=WATCH: Scopa hears about municipal electricity non-payment |url= https://www.enca.com/news/watch-scopa-hears-about-municipal-electricity-non-payment |accessdate= 2019-07-01 |agency= eNCA |publisher= msn.com |date=13 November 2018}}</ref> Die oplossing vir Soweto is gesien as die installering van 26 000 meters vir vooruitbetaalbare krag teen einde-Maart 2020,<ref name=mia/> 'n aankondiging wat met betogings in Orlando-Wes begroet is, terwyl munisipaliteite hul wanbetaling op onwettige konneksies en werkloosheid blameer het.<ref name=enca3>{{cite news |last1= |first1= |title=Scopa seeks to resolve electricity debt row |url= https://www.enca.com/south-africa/scopa-seeks-to-resolve-electricity-debt-row |accessdate= 2019-07-01 |agency= eNCA |publisher= msn.com |date=13 Junie 2018}}</ref>
Die nagevolge van staatskaping en Eskom se historiese skuld het daartoe gelei dat dit vroeg in 2019 'n hulppaket van R4.,9 miljard van die regering aangevra het om vir die korttermyn operasioneel te bly. Die regering het die Eskom-volhoubaarheidstaakspan<!--Eskom sustainability task team--> en Tegniese hersieningspan<!--technical review team--> aangestel, en 'n dringende Spesiale Appropriasiewet sou voorsiening maak vir 'n groot deel van R230 miljard wat Eskom oor 'n dekade sal benodig, meestal om voortslepende verliese te delg.<ref name="bloomberg2">{{webaanhaling|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-07-01/these-charts-show-how-much-trouble-eskom-is-in|titel=These Charts Show How Much Trouble Eskom Is In|werk=[[Bloomberg]]|datum=1 Julie 2019|toegangsdatum=1 Julie 2019}}</ref> Minister [[Tito Mboweni]] het in sy 2019 begrotingstoespraak aangedui dat die staatskas R69 miljard oor drie jaar sal beskikbaar stel om Eskom-skuld onder bedwang te hou.<ref name=mia/>
In 2019 het Eskom Holdings SOC Bpk en raffinaderye van Sasol Bpk onder skoot gekom vir hul besoedeling in die sg. hoëveld-prioriteitsgebied, d.w.s. dele van Mpumalanga en Gauteng waar meeste van Suid-Afrika se steenkool ontgin word en 12 steenkoolkragsentrales van Eskom, benewens Sasol se olieraffinadery en steenkool-na-brandstof-aanleg geleë is.<ref name=bloom>{{cite news |last1=Sguazzin |first1=Antony |title=S. Africa Sued for Eskom, Sasol Air Pollution in Coal Belt |url= https://www.msn.com/en-za/money/news/s-africa-sued-for-eskom-sasol-air-pollution-in-coal-belt/ar-AACEMY0?ocid=spartanntp |accessdate= 2019-06-10 |agency= Bloomberg |publisher= msn.com |date=10 June 2019}}</ref><ref name="bloomberg">{{webaanhaling|url=https://www.bloomberg.com/news/features/2019-06-27/eskom-is-killing-south-africans-with-its-china-level-pollution|titel=People Are Dying From Eskom’s Pollution in South Africa|datum=27 Junie 2019|toegangsdatum=1 Julie 2019|werk=[[Bloomberg]]}}</ref> 'n Greenpeace-ondersoek van laat-2018 het aangetoon dat Mpumalanga gebuk gaan onder die wêreld se ergste stikstofdioksied-vrystellings deur kragsentrales. Die aanlegte stel benewens ook swaeldioksied, kwik en fyn stofdeeltjies vry wat na bewering 'n reeks ongesteldhede veroorsaak. Volgens die Amerikaanse atmosferiese deskundige Andy Gray het hierdie besoedeling al honderde vroeë sterftes in die gebied veroorsaak. Die omgewingsregtegroepe Groundwork en Vukani het by die hooggeregshof aansoek gedoen dat hierdie vlakke van besoedeling as 'n skending van grondwetlike menseregte aangedui word, sodat die Departement van Omgewingsake tot sinvolle optrede aangespoor kan word.<ref name=bloom/>
|
